Η πρόληψη είναι το καλύτερο φάρμακο για το χαμόγελό μας. Καθημερινό σωστό βούρτσισμα, χρήση οδοντικού νήματος και τακτικές προληπτικές εξετάσεις στον οδοντίατρο είναι το μυστικό για ένα στόμα απαλλαγμένο από τον πόνο.
Ο οδοντιατρικός καθαρισμός, η λεύκανση στο ιατρείο και η ορθοδοντική θεραπεία που τοποθετεί τα δόντια σε σωστές θέσεις ώστε να καθαρίζονται εύκολα, έρχονται να βοηθήσουν στην θεραπεία οποιοδήποτε προβλήματος.
Ο άλλος μεγάλος παράγοντας που επιδρά ιδιαίτερα σημαντικά στην υγεία των δοντιών είναι η διατροφή.
«Πολλές μελέτες έχουν δείξει πως η οδοντική και στοματική υγεία επηρεάζονται σημαντικά από το τι και πόσο συχνά τρώμε», λέει η Δρ. Κατερίνα Δούμα-Μιχελάκη, DDS, PhD, ειδική Ορθοδοντικός Παιδιών & Ενηλίκων. «Τη στιγμή που βάζουμε στο στόμα μας έστω και μια μπουκιά ή μια γουλιά από ένα τρόφιμο ή ρόφημα, ενεργοποιούνται χημικές διεργασίες ανάλογα με τα συστατικά του. Αν, για παράδειγμα, το τρόφιμο περιέχει ζάχαρη ή άλλους υδατάνθρακες, τα βακτήρια του στόματος τους μετατρέπουν σε οξέα τα οποία αρχίζουν να επιτίθενται στην αδαμαντίνη ουσία των δοντιών, δηλαδή στο σμάλτο τους. Η επίθεση αυτή είναι η απαρχή της τερηδόνας και όσο πιο συχνά τρώει ή τσιμπολογά κανείς τέτοιου είδους τρόφιμα, τόσο περισσότερο εκτίθενται τα δόντια στα οξέα, άρα αυξάνεται ο κίνδυνος τερηδόνας».
Αντίθετα, όταν τρώει κανείς τρόφιμα «φιλικά» προς τα δόντια, μπορεί να τα προστατεύσει από αυτού του είδους τις επιθέσεις ή ακόμα και να αντιστρέψει έως ένα βαθμό τις βλάβες που υφίστανται.
Η Δρ. Δούμα-Μιχελάκη εξηγεί ποιες τροφές έχουν θετική και ποιες αρνητική επίδραση στα δόντια μας.
Θετική επίδραση
Για την προστασία των δοντιών το καλύτερο ρόφημα είναι το νερό, ιδίως το φθοριωμένο, διότι το φθόριο βοηθά τα δόντια να γίνονται πιο ανθεκτικά στις επιθέσεις των οξέων. Φροντίστε να το καταναλώνετε σε επαρκείς ποσότητες και να ξεβγάζετε με αυτό το στόμα σας μετά από κάθε γεύμα ή τσιμπολόγημα.
Γάλα, τυρί και γιαούρτι επίσης είναι σημαντικά, γιατί έχουν χαμηλή περιεκτικότητα σε σάκχαρα, ενώ περιέχουν πρωτεΐνες και ασβέστιο που δυναμώνουν τα δόντια. Περισσότερο ασβέστιο περιέχουν τα κίτρινα τυριά (π.χ. γραβιέρα, κεφαλοτύρι, κασέρι κ.λπ.). Άλλες ωφέλιμες πηγές ασβεστίου είναι το μπρόκολο και το σπανάκι, που είναι ιδιαιτέρως κατάλληλα για τα άτομα με δυσανεξία στη λακτόζη τα οποία δεν μπορούν να καταναλώσουν γαλακτοκομικά.
Τα δόντια δυναμώνουν επίσης τρόφιμα πλούσια σε φώσφορο, όπως το κρέας, τα πουλερικά, τα ψάρια, το γάλα και τα αυγά. Να προτιμάτε τις άπαχες ή λίγων λιπαρών ζωικές πρωτεΐνες και τα παχιά (λιπαρά) ψάρια.
Ωφέλιμοι είναι επίσης οι ξηροί καρποί, που περιέχουν πρωτεΐνες και ιχνοστοιχεία απαραίτητα για την υγεία, ενώ έχουν χαμηλή περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες και επομένως δεν ευνοούν την τερηδόνα. Απαιτούν επίσης πολλή μάσηση, με αποτέλεσμα να διεγείρεται η παραγωγή σάλιου το οποίο «ξεπλένει» το στόμα από τα οξέα και τα υπολείμματα των τροφίμων, μειώνοντας έτσι τον κίνδυνο τερηδόνας.
Τέλος, τα σκληρά φρούτα και λαχανικά κάνουν καλό στα δόντια, διότι συμβάλλουν στον καθαρισμό των δοντιών. Η μάσησή τους, ιδίως όταν είναι ωμά, διεγείρει την παραγωγή σάλιου ακριβώς όπως οι ξηροί καρποί.
Για επιδιόρθωση των δοντιών, καλές διατροφικές επιλογές είναι:
* Το ξέβγαλμα του στόματος μετά από κάθε γεύμα ή τσιμπολόγημα με άφθονο νερό (περιορίζει τις όξινες βλάβες στα δόντια),
* Η χρήση τσίχλας χωρίς ζάχαρη επειδή διεγείρει την παραγωγή σάλιου (το σάλιο εξουδετερώνει τα οξέα). Μειρκές τσίχλες περιέχουν το τεχνητό γλυκαντικό ξυλιτόλη που μειώνει τα βακτήρια του στόματος.
* Η κατανάλωση τυριού μετά το φαγητό (διεγείρει την παραγωγή σιέλου και περιέχει ασβέστιο, φώσφορο που είναι απαραίτητα για την επανασβεστίωση των δοντιών).
* Η κατανάλωση ωμών λαχανικών με πολλές φυτικές ίνες (π.χ. ωμό σπανάκι).
Αρνητική επίδραση
Τα όξινα τρόφιμα και ροφήματα, οι τροφές που «κολλάνε» στα δόντια και ό,τι περιέχει ζάχαρη και χρωστικές μπορεί να οδηγήσουν σε οδοντικά προβλήματα, επισημαίνει η Δρ. Δούμα-Μιχελάκη.
Να μερικά από τα τρόφιμα που δεν είναι φιλικά για τα δόντια και γι’ αυτό πρέπει να καταναλώνονται στο πλαίσιο γευμάτων ή/και να βουρτσίζονται τα δόντια μετά την κατανάλωσή τους:
* Εσπεριδοειδή (κυρίως το γκρέιπφρουτ και το λεμόνι): Είναι πολύ όξινα και μπορεί να διαβρώσουν την αδαμαντίνη ουσία (σμάλτο) των δοντιών. Τη μικρότερη διάβρωση προκαλεί ο χυμός πορτοκαλιού.
* Καραμέλες. Οι μαλακές καραμέλες που κολλάνε στα δόντια, επιτρέπουν την ανάπτυξη βακτηρίων, τα οποία παράγουν οξέα που διαλύουν την προστατευτική αδαμαντίνη ουσία και προκαλούν τερηδόνα. Χειρότερες ακόμα είναι οι μαλακές καραμέλες με ζάχαρη και όξινη γεύση. Οι σκληρές καραμέλες με ζάχαρη επίσης επιτρέπουν την ανάπτυξη βακτηρίων, ενώ υπάρχει κίνδυνος κατά τη μάσηση να προκαλέσουν ράγισμα σε κάποιο δόντι.
* Πίκλες. Οι πίκλες συχνά παράγονται σε όξινο μέσο (συνήθως ξύδι) που μπορεί να διαβρώσει την αδαμαντίνη ουσία των δοντιών.
* Ροφήματα με ανθρακικό. Τα ανθρακούχα ροφήματα με ζάχαρη (π.χ. αναψυκτικά, ανθρακούχο νερό, σόδες) ευνοούν την τερηδόνα. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος για τα δόντια, όμως, προέρχεται από τα οξέα τους, δηλαδή το ανθρακικό (μπορεί να διαβρώσει την αδαμαντίνη ουσία).
* Αθλητικά (ενεργειακά, ισοτονικά) ροφήματα. Και αυτά μπορεί να περιέχουν πολλά οξέα και ζάχαρη.
* Κρασί. Ειδικά το κόκκινο κρασί περιέχει πολλές χρωμογόνες ουσίες, οι οποίες μπορεί να αποχρωματίσουν τα δόντια, ενώ οι τανίνες που περιέχει ξεραίνουν το στόμα και κάνουν τα δόντια κολλώδη. Και το λευκό όμως συμβάλλει στις κηλίδες στα δόντια, διότι περιέχει διαβρωτικά οξέα που επιτρέπουν στις χρωστικές άλλων τροφίμων να εισδύσουν πιο βαθιά στην επιφάνεια των δοντιών.
* Κράκερς, τσιπς κ.λπ. Οι επεξεργασμένοι υδατάνθρακες των τροφίμων αυτών μετατρέπονται στο στόμα σε σάκχαρα, με αποτέλεσμα να παρέχουν άφθονη τροφή στα βακτήρια.
* Καφές και μαύρο τσάι. Μπορεί να προκαλέσουν αποχρωματισμό των δοντιών, τα οποία μάλιστα γίνονται κολλώδη και έτσι «προσελκύουν» τα υπολείμματα των τροφίμων και τα βακτήρια. Με την προσθήκη ζάχαρης ή καραμέλας, αυξάνουν και τον κίνδυνο τερηδόνας.
