«Κανένας άνδρας, όσο θαρραλέος κι αν είναι, δεν θέλει να αντιμετωπίσει μια αποφασιστική γυναίκα με αυτό το τόσο δα “όπλο” στο χέρι της». Μια μικρή ιστορική αναδρομή για να μάθουμε πώς έβαζαν στη θέση τους τους τους «χαμηλόβαθμους, δειλούς καμαρωτούς της γης», όπως έγραφε ένα σημείωμα του 1904 στην εφημερίδα Los Angeles Herald.
Ήταν μια συνηθισμένη, βροχερή Τρίτη του 1912, όταν η 18χρονη Ελίζαμπεθ Φόλεϊ βρέθηκε στη μέση μιας ένοπλης ληστείας. Είχε επιστρέψει στο σπίτι της με έναν άνδρα συνάδελφό της από την τράπεζα, όταν κάποιος τους πλησίασε από πίσω. Ο ληστής μεμιάς χτύπησε τον άνδρα σύντροφό της στο κεφάλι. Όλη η μισθοδοσία του προσωπικού βρισκόταν στην τσέπη του.
Η Φόλεϊ, ωστόσο, δεν κλονίστηκε. Με μια γρήγορη κίνηση έπιασε την καρφίτσα του καπέλου της, πήδηξε προς τον ληστή και σημάδεψε ακριβώς το πρόσωπό του.
«Τα ταχύτατα αντανακλαστικά, το γυναικείο θάρρος και μια καρφίτσα καπέλου έτρεψαν σε φυγή έναν τολμηρό ληστή στο φως της ημέρας στη γωνία Bleecker Street και Broadway» ανέφεραν οι New York Times. Η Φόλεϊ ήταν μία από τις συμμετέχουσες σε ένα κίνημα γυναικών, που οπλίζονταν εναντίον των ανδρών επιτιθέμενων με ένα δημοφιλές αξεσουάρ μόδας της εποχής: τις καρφίτσες καπέλου.
Καθώς οι γυναίκες αποκτούσαν ανεξαρτησία και άρχισαν να περπατούν και να ταξιδεύουν μόνες τους στα τέλη του 1800 και στις αρχές του 1900, οι καρφίτσες καπέλου παρείχαν μια γρήγορη γραμμή άμυνας από τα ανεπιθύμητα αγγίγματα και λόγια των διερχόμενων ανδρών. Αυτοί οι ακόλαστοι άντρες ήταν γνωστοί ως «mashers» και θεωρούνταν «χαμηλόβαθμοι, δειλοί καμαρωτοί της γης», όπως έγραφε ένα σημείωμα του 1904 στην εφημερίδα Los Angeles Herald. «Οποιαδήποτε γυναίκα με θάρρος και καπελιέρα μπορεί να το αποδείξει» πρόσθεσε η εφημερίδα.
Φτερά, πούπουλα και καρφίτσες
Τα κοσμήματα και τα φτερά που διακοσμούσαν τις μεταλλικές καρφίτσες που χρησιμοποιούνταν για να στερεώνουν τα περίτεχνα καπέλα, κάλυπταν τις τραυματικές τους δυνατότητες. Οι καρφίτσες των καπέλων μεγάλωναν καθώς τα καπέλα γίνονταν πιο διακοσμητικά, με ψεύτικα λουλούδια, φρούτα και πουλιά- οι καρφίτσες που στερέωναν αυτά τα καπέλα μπορούσαν να έχουν μήκος πάνω από δέκα ίντσες και οι βελόνες τους αποτελούσαν σημαντική απειλή για όποιον έμπαινε στο δρόμο τους.
Οι εφημερίδες σε όλες τις Ηνωμένες Πολιτείες ήταν διάσπαρτες με ιστορίες γυναικών που υπερασπίστηκαν τον εαυτό τους ή άλλους με καρφίτσες καπέλου- μια γυναίκα απέτρεψε μια ληστεία τρένου, ενώ ένα δελτίο ειδήσεων από το Σικάγο αναγγέλλει το «καρφίτσωμα» μιας γυναίκας σε έναν masher που «προσπάθησε να της βάλει ένα πανί με χλωροφόρμιο στη μύτη».
Στις 30 Σεπτεμβρίου του 1900, ο πρόεδρος Θίοντορ Ρούζβελτ σημείωσε ότι του άρεσε η «επίδειξη επιμονής» από τις γυναίκες που χρησιμοποιούσαν τις καρφίτσες τους, λέγοντας ότι «κανένας άνδρας, όσο θαρραλέος και αν είναι, δεν θέλει να αντιμετωπίσει μια αποφασιστική γυναίκα με μια καρφίτσα καπέλου στο χέρι».
Οι γυναίκες άρχισαν να εκπαιδεύουν η μία την άλλη στο έργο αυτό- εγχειρίδια αυτοάμυνας, μερικά από τα οποία αποδίδονταν σε μια γυναίκα με το όνομα Mademoiselle Gelas, συμβούλευαν έναν συνδυασμό από ζίου-ζίτσου, μαχαιρώματα με καπελιέρα και εργασία με ομπρέλα για να αποκρούσουν τους άνδρες όταν περπατούσαν μόνες τους. Όπως γράφει η ιστορικός Εστέλ Φρίντμαν στο βιβλίο της Redefining Rape, στις αρχές της δεκαετίας του 1900 η σεξουαλική επίθεση ήταν κοινωνικά πολύ επιβαρυντική για πολλές γυναίκες ώστε να την καταγγείλουν.
Ταυτόχρονα, η ασφάλεια των γυναικών γινόταν δημόσιο θέμα. Οι γυναίκες προστατεύονταν με καρφίτσες καπέλου σε όλη τη χώρα, ενώ η εφημερίδα Chicago Daily Tribune ήταν συχνή πηγή ειδήσεων για «καρφιτσώματα» σε masher τη δεκαετία του 1910. Ενώ η εφημερίδα «σπάνια κάλυπτε κατηγορίες βιασμού ή δίκες» γράφει η Φρίντμαν, η δολοφονία 24 γυναικών στο Σικάγο το 1905 προκάλεσε πανικό για την ασφάλεια των γυναικών, δίνοντας ώθηση σε μια εκτεταμένη εκστρατεία κατά του εγκλήματος που επικεντρώθηκε στη σύλληψη και την αναφορά των ειδήσεων για τους masher.
Η υπεράσπιση της καπελιέρας
Ξαφνικά, γράφει η Φρίντμαν, τα άρθρα των ειδήσεων επαινούσαν ανοιχτά μία «δεκατετράχρονη που χρησιμοποιούσε μια καρφίτσα καπέλου» σε ένα τρένο. Η υπεράσπιση της καπελιέρας ενέπνευσε ακόμη και μια μπαλάντα του μιούζικ χολ. Ωστόσο, οι γυναίκες δεν τη γλίτωναν πάντα ατιμώρητες όταν χρησιμοποιούσαν τις καρφίτσες καπέλου τους για να προστατευτούν- μερικές φορές συλλαμβάνονταν ή πλήρωναν τα ιατρικά έξοδα του επιτιθέμενου, όπως έκανε η ηθοποιός Eva Tanguay το 1911, όταν ένας βοηθός σκηνής την ανάγκασε να καταφύγει στην καρφίτσα της.
Η ξαφνική δημοσιότητα της βίας κατά των γυναικών πυροδότησε τη συζήτηση για ένα βασικό ερώτημα: τι είναι η παρενόχληση και τι μπορεί να γίνει γι’ αυτήν; Εκείνη την εποχή, ο ορισμός της παρενόχλησης ήταν ασαφής και όχι απαραίτητα παράνομος, επιρρίπτοντας συνήθως την ευθύνη στις γυναίκες να την αποφεύγουν. Και ποιος μετρούσε ως παρενοχλητικός – κάποιος που επιτέθηκε σωματικά σε μια γυναίκα ή απλώς της φώναζε στο δρόμο; Ανεξάρτητα από τον ορισμό της παρενόχλησης, οι γυναίκες ήταν ξεκάθαρες στο θέμα: είχαν βαρεθεί να απειλείται η ελευθερία τους από τους άνδρες.
Για ένα διάστημα, πολλοί άνδρες φάνηκε να συμφωνούν. Προτού οι γυναίκες αποκτήσουν το δικαίωμα ψήφου, διατάγματα κατά της παρενόχλησης εμφανίστηκαν σε όλη τη χώρα, και ένας δικαστής στην Ομάχα της Νεμπράσκα δημιούργησε ένα πρόγραμμα τελών με βάση διάφορα επίπεδα λεκτικής παρενόχλησης, από 5 δολάρια αν κάποιος αποκαλέσει μια γυναίκα «κότα» ή «κούκλα».
Ο νόμος ήταν σαφής: «Αλίμονο στον masher που απευθύνεται σε οποιοδήποτε κορίτσι ως «μικρό κοριτσάκι”» ανέφεραν δημοσιεύματα. Ορισμένοι άνδρες παραπονέθηκαν ότι τα έργα οδοποιίας της πόλης αναβάλλονταν, ενώ τα νομοσχέδια κατά των masher απασχολούσαν τις συνεδριάσεις του δημοτικού συμβουλίου.
Ωστόσο, μόλις το αίσθημα κατά των τραμπούκων εκφράστηκε πιο δυνατά και δημόσια από τις σουφραζέτες και τις εργαζόμενες γυναίκες, ο τόνος των ειδησεογραφικών άρθρων μετατοπίστηκε προς την επίθεση, επικρίνοντας γιατί οι γυναίκες αισθάνονταν υποχρεωμένες να σταματήσουν τις περιποιήσεις των ανδρών.
Νόμος για τις καρφίτσες καπέλων
Μετά το 1912, ο συνδυασμένος φόβος για τις αιχμηρές καρφίτσες καπέλου και για τις γυναίκες που τις κρατούσαν οδήγησε σε μια σειρά από τοπικά διατάγματα για τις καρφίτσες καπέλου, καθώς και σε μερικές εφευρέσεις για την προστασία από τα «καρφιτσώματα». Μέχρι τη δεκαετία του 1920, οι ίδιες οι καρφίτσες ήταν λιγότερο διαδεδομένες, καθώς πολλές γυναίκες είχαν απαλλαγεί από τα βαριά καπέλα τους και είχαν υιοθετήσει κοντύτερα κουρέματα ως μέρος της κουλτούρας των flapper girls.
Όμως, αν και φευγαλέες, αυτές οι σθεναρές, πρώιμες προσπάθειες καταπολέμησης των masher με καρφίτσες καπέλου ήταν παράλληλες με «την προσπάθεια επαναπροσδιορισμού της παρενόχλησης στο δρόμο ως έγκλημα, μαζί με τη γλώσσα των δικαιωμάτων των γυναικών» γράφει η Φρίντμαν. Οι γυναίκες που κρατούσαν καρφίτσες καπέλου ήταν μερικές από τις πρώτες φωνές που καλούσαν τους αγενείς άντρες για τη συμπεριφορά τους, ενώ χρησιμοποιούσαν ένα εργαλείο από τον φαινομενικά αθώο και θηλυκό κόσμο της μόδας.
Κάντε like στη σελίδα μας στο facebook για να μαθαίνετε όλα τα νέα
