Στυτική δυσλειτουργία μετά από ριζική προστατεκτομή: Μύθοι και πραγματικότητα

Ύφεση των σεξουαλικών διαταραχών και αύξηση των πιθανοτήτων επανάκτησης της στυτικής ικανότητας των ανδρών που υποβάλλονται σε ριζική προστατεκτομή υπόσχεται η ρομποτική χειρουργική. Τα μέχρι σήμερα δεδομένα είναι καθησυχαστικά για τους ασθενείς -και κυρίως τους νεότερους που αναζητούν λιγότερο δυσμενείς επιπτώσεις και καλύτερη ποιότητα ζωής μετά από τη χειρουργική επέμβαση- αφού καταδεικνύουν ότι η εξέλιξη της τεχνολογίας και οι βελτιωμένες τεχνικές δύνανται να εξασφαλίσουν ομαλότερη μετεγχειρητική πορεία, αλλά και ικανοποιητική στύση για διείσδυση.
Όπως μας εξηγεί ο χειρουργός ουρολόγος Δρ. Γεώργιος Κυριάκου διδακτικό μέλος IRCAD/EITS της Ιατρικής Σχολής του Στρασβούργου, ο καρκίνος του προστάτη είναι η συνηθέστερη μη δερματική κακοήθεια στους άνδρες. Εμφανίζεται συχνότερα στους ηλικιωμένους, με μέση ηλικία τα 68 έτη. Ωστόσο, περίπου το 10% των νέων διαγνώσεων εμφανίζεται σε σεξουαλικά ενεργούς άνδρες, δηλαδή ηλικίας ≤ 55 ετών, ποσοστό που φανερώνει ότι η ηλικία των ανδρών κατά τη διάγνωση του καρκίνου του προστάτη συνεχίζει να μειώνεται. Γεγονός όμως είναι ότι οι μικρότεροι άνδρες είναι πιθανότερο να έχουν καρκίνο χαμηλότερου βαθμού κατά τη διάγνωση και μεγαλύτερη πιθανότητα επιβίωσης, σε σύγκριση με τους μεγαλύτερους άνδρες.
Ο εντοπισμένος αλλά και τοπικά προχωρημένος καρκίνος προστάτη αντιμετωπίζεται κατεξοχήν και πρωταρχικά με ριζική προστατεκτομή. Η ηλικία του ασθενούς, η καλή προεγχειρητική λειτουργία και η διατήρηση των λεγόμενων αγγειονευρωδών δεματίων -μια πολύπλοκη νευρο-αγγειακή δομή που είναι υπεύθυνη για την εγκράτεια των ούρων και τη στύση- αποτελούν σημαντικούς παράγοντες για την επανάκτηση της στυτικής λειτουργίας. Σημαίνοντα ρόλο έχει και η ψυχολογία του ασθενή μετά τη διάγνωση, δεδομένου ότι η κατάθλιψη είναι παράγοντας στυτικής δυσλειτουργίας. Ανεξάρτητα όμως απ’ αυτόν, παλαιότερα μεγάλο ποσοστό των χειρουργημένων ασθενών παρουσίαζε στυτική δυσλειτουργία μετά από την επέμβαση και τις συμπληρωματικές θεραπείες (ορμονοθεραπεία, ακτινοθεραπεία).
Τελευταία, η χρήση του ρομποτικού συστήματος daVinci απέδωσε βιβλιογραφικά τα μέγιστα στη συχνότατη αυτή ογκολογική πάθηση των ανδρών. Οι ασθενείς παράλληλα με τα οφέλη της ελάχιστης παρέμβασης (μειωμένος πόνος, σημαντικά ελαττωμένες απώλειες αίματος, σύντομη νοσηλεία και επαναφορά στην καθημερινότητα κλπ) απολαμβάνουν και τα βελτιωμένα λειτουργικά αποτελέσματα, δηλαδή την ταχύτερη εγκράτεια ούρων και την επανάκτηση της στυτικής λειτουργίας. «Προς αυτή την κατεύθυνση συνέβαλε η μεγέθυνση του χειρουργικού πεδίου αλλά και η τρισδιάστατη άποψη που παρέχει, τα οποία οδήγησαν τους εξειδικευμένους στο ρομποτικό σύστημα ουρολόγους να κατανοήσουν την πολύπλοκη ανατομία γύρω από τα αγγειονευρώδη δεμάτια, όπως και τους σφιγκτηριακούς μηχανισμούς που εφάπτονται του προστάτη, και κατά την εξαίρεσή τους μπορούν ανεπανόρθωτα να παραβλαφθούν, με ολέθρια αποτελέσματα για τη μετέπειτα ποιότητα ζωής των ασθενών αυτών», διευκρινίζει ο Δρ. Κυριάκου. «Έτσι μπορούμε πλέον να αποδίδουμε ογκολογική θεραπεία του καρκίνου του προστάτη με τη ρομποτική έχοντας ταυτόχρονα αυξήσει την πιθανότητα να παρέχουμε στον άνδρα αυτόν επανάκτηση της στυτικής του ικανότητας».
Υπάρχει η κατάλληλη εκπαίδευση και συνεργασία με μεγάλα κέντρα ρομποτικής ουρολογικής χειρουργικής που έχουν δώσει βαρύτητα και ανακαλύψει βελτιωμένες τεχνικές στη διατήρηση αυτών των πολύπλοκων νευρολογικών δομών.
Η εξέλιξη αυτή των ουρολόγων που χειρουργούν με DaVinci οφείλεται σε μια σειρά παραγόντων. Καταρχάς, στη συνεργασία με τους ακτινολόγους και τη χρήση της πολυπαραμετρικής μαγνητικής τομογραφίας προστάτη που προηγείται της επέμβασης στους ασθενείς της χειρουργικής ομάδας του Δρ. Γ. Κυριάκου. Η εξέταση αυτή με κατάλληλα λογισμικά βοηθά στον εντοπισμό με μεγάλη ακρίβεια της θέσης των ογκολογικών εστιών στον προστάτη και παρέχει στους ειδικούς τη γνώση αν είναι ογκολογικά εφικτή η ασφαλής διατήρηση όλων ή εν μέρει των νευρικών δομών που είναι υπεύθυνες για τη στύση, ώστε να δίνεται στον ασθενή η δυνατότητα να είναι ογκολογικά καθαρός αλλά και να έχει την καλύτερη δυνατή διατήρηση των στυτικών νεύρων, οι οποίες εφάπτονται εκατέρωθεν της κάψας του προστάτη.
«Εκεί όπου ο όγκος ευρίσκεται σε πολύ στενή επαφή με την κάψα του προστάτη ή φαίνεται να τη διηθεί και επί αμφιβολιών για το αν πρέπει να διατηρηθούν εξ ολοκλήρου οι νευρικές δομές, έχουμε τη δυνατότητα κατά τη διάρκεια της επέμβασης να ελέγξουμε το παρασκεύασμα του προστάτη στο μικροσκόπιο. Αν έχει υγιή όρια, είμαστε ικανοποιημένοι και ογκολογικά αλλά και αναφορικά στη διατήρηση των στυτικών νεύρων, αν όχι, τότε αφαιρούμε τα νεύρα από τη βεβλαμμένη αυτή περιοχή. Έτσι, δεν έχουμε θυσιάσει, όπως παλιότερα, εξαρχής συνολικά τα νεύρα με την υπόθεση ότι μπορεί ο καρκίνος να έχει φτάσει εκεί σε υποψία πιο προχωρημένου καρκίνου τοπικά», προσθέτει ο Δρ. Γ. Κυριάκου.
Στόχο δηλαδή στη ρομποτική ριζική προστατεκτομή δεν αποτελεί μόνο η απαλλαγή από τη νόσο. Πρέπει να δίδεται μέγιστη βαρύτητα και στην εγκράτεια των ούρων, ώστε ο ασθενής να έχει μια αξιοπρεπή ποιότητα ζωής χωρίς την αναπηρία της ακράτειας με τα επακόλουθά της, όπως απομόνωση, ψυχολογικά προβλήματα και παύση εργασίας, αλλά και στη διατήρηση της σεξουαλικότητας του άνδρα, η οποία δε σταματά νωρίς, είναι μέρος της ταυτότητάς του και αποτελεί τον κρίκο της αρμονικής σχέσης του ζευγαριού.