Καλπάζουν τα κρούσματα κοκκύτη στην Κροατία, σύμφωνα με τον οργανισμό δημόσιας υγείας της χώρας που ανακοινώνοντας πάνω από 1.100 κρούσματα για το 2023 μέχρι σήμερα, εκ των οποίων τα 700 καταγράφηκαν τον Σεπτέμβριο. Οι υγειονομικές αρχές κάνουν λόγο για ρεκόρ δεκαετίας και πρωτοφανή αύξηση σε σχέση με τα 50 συνήθως κρούσματα που καταγράφονταν τα τελευταία χρόνια.
Σε έξαρση μόλυνσης βρίσκονται η πρωτεύουσα Ζάγκρεμπ και η περιοχή γύρω από την παραθαλάσσια πόλη Σπλιτ, με τα περισσότερα περιστατικά να σημειώνονται σε μαθητές του δημοτικού.
Ο κοκκύτης είναι οξεία μικροβιακή λοίμωξη του αναπνευστικού συστήματος που προκαλείται από το αιμόφιλο του κοκκύτη (Bordetella pertussis), ένα αρνητικό κατά Gram βακτηρίδιο. Η μετάδοση γίνεται αερογενώς με σταγονίδια ή με άμεση επαφή με εκκρίσεις από το αναπνευστικό σύστημα των νοσούντων.
Εξαιρετικά μεταδοτική νόσος
Το μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης για την επιδημία κοκκύτη, μιας «εξαιρετικά μεταδοτικής νόσου που μπορεί να αποβεί μοιραία για νεογέννητα και βρέφη» όπως σημειώνει ο κρατικός οργανισμός υγείας, αποδίδεται στο αντιεμβολιαστικό κίνημα της χώρας που αποκτά συνεχώς μεγαλύτερες διαστάσεις, ενώ στην εξάπλωση φαίνεται να συνέτειναν και τα χαμηλότερα επίπεδα φυσικής ανοσίας από τα περιοριστικά μέτρα κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, σύμφωνα με τους ειδικούς.
Στην Κροατία, το εθνικό πρόγραμμα εμβολιασμών παιδιών και εφήβων περιλαμβάνει ανοσοποίηση για 11 ασθένειες, μεταξύ των οποίων και ο κοκκύτης. Πέρυσι, το 92% των παιδιών έλαβαν την πρώτη δόση εμβολίου για τον κοκκύτη, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, τα ποσοστά για τη δεύτερη δόση έπεσαν στο 88% σε εθνικό επίπεδο και ορισμένες περιοχές να αναφέρουν ποσοστά μόλις 68%.
Οι υγειονομικές αρχές της χώρας απηύθυναν έκκληση στους γονείς να εμβολιάζουν τα παιδιά τους, δίνοντας παράλληλα μάχη με τις αντιεμβολιαστικές φωνές. «Τα κοινωνικά δίκτυα σπέρνουν τον πανικό. Η τάση γνώρισε αύξηση μετά την πανδημία του κορωνϊού» δήλωσε η Ζέλικα Κάριν, επικεφαλής του ινστιτούτου υγείας της περιοχής Σπλιτ.
Κοκκύτης: Κλινικές εκδηλώσεις
Διακρίνονται 3 στάδια της νόσου:
Το πρόδρομο ή καταρροϊκό που διαρκεί 1-2 εβδομάδες κατά τις οποίες ο ασθενής έχει καταρροϊκά φαινόμενα και άτυπο ερεθιστικό ξηρό βήχα αρχικά νυκτερινό.
Το παροξυσμικό που διαρκεί 1-6 εβδομάδες και ο βήχας γίνεται προοδευτικά εντονότερος, επέρχεται κατά παροξυσμούς και παίρνει σπασμωδικό (κοκκυτικό) χαρακτήρα. Οι παροξυσμοί του βήχα φθάνουν κατά μέσο όρο τους 15 το 24ωρο. Χαρακτηριστικά μετά από βαθιά εισπνοή επέρχονται κατά την ίδια εκπνοή πολλές βηχικές ώσεις, τις οποίες ακολουθεί βαθιά, ηχηρή, συριγμώδης εισπνοή (εισπνευστικός συριγμός). Ο παροξυσμός περιλαμβάνει επεισόδια βήχα που διαδέχονται το ένα το άλλο με αυξανόμενη ένταση που συχνά τελειώνουν με εμετό. Στην αιχμή των παροξυσμών του βήχα προκαλείται άπνοια που οδηγεί σε κυάνωση η οποία παρέρχεται μετά από εισπνευστικό συριγμό.
Το στάδιο της αποδρομής που διαρκεί 2-3 εβδομάδες και οι παροξυσμοί γίνονται ηπιότεροι και αραιότεροι και τελικά σταματούν. Ο πυρετός κατά τη διάρκεια της νόσου όταν υπάρχει είναι συνήθως ήπιος.
Επιπλοκές της νόσου
Είναι συχνότερες στα βρέφη και εξασθενημένα παιδιά και αφορούν κυρίως το αναπνευστικό και το ΚΝΣ. Η συχνότερη επιπλοκή είναι η δευτεροπαθής πνευμονία η οποία αποτελεί και τη συχνότερη αιτία θανάτου. Στις ΗΠΑ η επίπτωση της πνευμονίας είναι 11,8% σε βρέφη ηλικίας <6 μηνών (1). Η κοκκυτική εγκεφαλοπάθεια είναι βαρύτατη επιπλοκή προσβάλλει κυρίως βρέφη και κλινικά προβάλει με σπασμούς, αταξία, εστιακά νευρολογικά συμπτώματα και κώμα. Συμβαίνει σε ποσοστό 0,1% των βρεφών <6 μηνών στις ΗΠΑ (1). Άλλες λιγότερο σοβαρές επιπλοκές του κοκκύτη περιλαμβάνουν μέση ωτίτιδα, ανορεξία και αφυδάτωση. Τέλος λόγω της αυξημένης πίεσης δημιουργούνται κήλες, ρινικές επιστάξεις, πρόπτωση του ορθού και πνευμοθώρακας.
Η θνητότητα στις ΗΠΑ ανέρχεται σε 0,2% (90% των θανάτων αφορούσαν βρέφη ηλικίας <6 μηνών που δεν είχαν ολοκληρώσει τη βασική σειρά εμβολιασμού). Κατά το έτος 2009 καταγράφηκαν παγκοσμίως 106.207 θάνατοι (ποσοστό εμβολιαστικής κάλυψης με DTP3 82%).
Παθογόνο
Ο αιμόφιλος του κοκκύτη (Bordetella pertussis), παράγει σημαντικό αριθμό τοξινών και άλλων βιολογικά δραστικών ουσιών οι οποίες συμβάλλουν στη λοιμογόνο ισχύ του. Οι κυριότερες από αυτές είναι η κοκκυτική τοξίνη (PT) που προκαλεί διέγερση των λεμφοκυττάρων, η νηματοειδής αιμοσυγκολλητίνη (Filamentous Hemagglutinin-FHA), η τραχειακή κυτταροτοξίνη, η περτακτίνη, η αδενυλική κυκλάση και συγκολλητινογόνα.
Παθογένεια
Ο αιμόφιλος του κοκκύτη προσκολλάται στο κροσσωτό επιθήλιο των αναπνευστικών οδών με τη βοήθεια της νηματοειδούς αιμοσυγκολλητίνης των συγκολλητινογόνων και της περτακτίνης. Σαν απάντηση, προκαλείται κινητοποίηση των πνευμονικών μακροφάγων. Η κοκκυτική τοξίνη εμποδίζει τη συγκέντρωση των μακροφάγων στην εστία εγκατάστασης του μικροβίου, ενώ η αδενυλική κυκλάση παρεμποδίζει τη λειτουργικότητα των μακροφάγων με αποτέλεσμα τον τοπικό πολλαπλασιασμό του αιμόφιλου. Ο αιμόφιλος του κοκκύτη δεν προκαλεί μικροβιαιμία. Η παθογένεια της νόσου οφείλεται στις τοξίνες. Η κοκκυτική τοξίνη ευθύνεται για πολλές από τις συστηματικές εκδηλώσεις της νόσου. Ειδικότερα, αυξάνει την παραγωγή λεμφοκυττάρων, διεγείρει τα β κύτταρα του παγκρέατος που εκκρίνουν ινσουλίνη και αυξάνει την κυτταρική ευαισθησία στην ισταμίνη.
