- Γράφει ο Κοσμάς Ζακυνθινός
Χαμηλά παραμένουν τα επίπεδα εγγραμματοσύνης υγείας των πολιτών στη χώρα μας, καθώς 2 στους 3 δυσκολεύονται να κατανοήσουν βασικές πληροφορίες, 1 στους 3 θεωρεί πως είναι δύσκολο να βρει πληροφορίες σχετικά με τα συμπτώματα της ασθένειας του, ενώ 1 στους 4 δεν έχει καλή πρόσβαση για τους εμβολιασμούς και προληπτικούς ελέγχους υγείας.
«Οι ασθενείς που έχουν χαμηλή γραμματοσύνη υγείας κοστίζουν 4 φορές περισσότερο στο σύστημα υγείας, από ασθενείς με υψηλή εγγραμματοσύνη» όπως τονίζει ο Πρόεδρος επιστημονικής επιτροπής της Ένωσης Ασθενών Ελλάδος και καθηγητής Πολιτικής Υγείας στη Σχολή Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, Κυριάκος Σουλιώτης.
«Όταν μιλάμε για εγγραμματοσύνη υγείας, ζητούμενο είναι το άτομο να λαμβάνει τεκμηριωμένες και ενημερωμένες αποφάσεις και να πορεύεται στη βάση αυτών» όπως σημείωσε ο κ. Κυριάκος Σουλιώτης από το βήμα του 11ου Συνεδρίου της Ένωσης Ασθενών Ελλάδος, υπογραμμίζοντας πως «Πρόκειται για πολύ σημαντική εξέλιξη των τελευταίων ετών. Έχει υπάρξει ένας διαχωρισμός στον ορισμό μεταξύ της οργανωσιακής εγγραμματοσύνης υγείας και της ατομικής. Δεν αρκεί ένα άτομο να έχει τη δυνατότητα να κατανοεί, να κρίνει και να λαμβάνει αποφάσεις με βάση κάποιες συγκεκριμένες πληροφορίες, οι οποίες είναι προσβάσιμες. Πρέπει και οι οργανισμοί που παρέχουν φροντίδες υγείας να διασφαλίσουν όλη αυτή τη συνθήκη, όλη αυτή την πραγματικότητα».
«Εμείς οι ερευνητές θα πρέπει να είμαστε σε θέση να αξιολογήσουμε την εγγραμματοσύνη υγείας και πως αυτή έχει εξελιχθεί χάρη στην ικανοποίηση των δύο συνθηκών που αναφέραμε προηγουμένως. Μάλιστα στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού έχουν θέσει την αγραμματοσύνη υγείας σε κυρίαρχο στόχο της προσπάθειάς τους για τους υγιείς πολίτες το 2030, αλλάζοντας κάποιες λεπτομέρειες στους ορισμούς. Για παράδειγμα δεν αρκεί να κατανοούμε τις πληροφορίες, αλλά πρέπει να μάθουμε να τις χρησιμοποιούμε. Δεν αρκεί να παίρνουμε τις κατάλληλες αποφάσεις να λαμβάνουμε καλά πληροφορημένες αποφάσεις. Άρα αντιλαμβάνεστε ότι ο πήχης ανεβαίνει και βέβαια μπαίνουν και δεσμεύσεις στους οικείους Οργανισμούς Υγείας να διευκολύνουν, να λειτουργούν κοιτίδες εγγραμματοσύνης υγείας» τονίζει ο κ. Σουλιώτης.
Τα ευρήματα
Σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με την Ένωση Ασθενών Ελλάδος -το καλοκαίρι του 2022, 2 στους 3 ενήλικες δυσκολεύονται να κατανοήσουν βασικές πληροφορίες υγείας, στην εποχή του διαδικτύου. Σε μια εποχή που πλέον η πληροφορία είναι διαθέσιμη παντού.
«Το πρόβλημα ωστόσο είναι ότι η πληροφορία είναι παντού και είναι αναξιοποίητη. Δεν ξέρουμε εάν είναι έγκυρη, απλά κυκλοφορεί και αυτό μπορεί να λειτουργεί συγχυτικά. Βέβαια υπάρχει ένα μεγάλο πρόβλημα με το κόστος. Οι ασθενείς που έχουν χαμηλή γραμματοσύνη υγείας κοστίζουν 4 φορές περισσότερο στο σύστημα υγείας, από ασθενείς με υψηλή γραμματοσύνη. Άρα ενδιαφέρει την πολιτική υγείας» όπως υπογραμμίζει ο κ. Σουλιώτης, τονίζοντας πως «Όσο μεγαλύτερη είναι η εγγραματοσύνη στην υγεία, έχουμε μικρότερες επισκέψεις στα επείγοντα, μικρότερη παραμονή σε νοσηλεία, καλύτερες υπηρεσίες στην θεραπεία. Είναι λοιπόν ένα σημαντικό κεφάλαιο, δεν είναι πολυτέλεια. Δεν είναι δευτερεύον στόχος της πολιτικής υγείας».
Θεραπείες, άγχος και επικοινωνία με γιατρό
Το 29% των πολιτών στη χώρα μας, σύμφωνα με την έρευνα, θεωρεί πως είναι δύσκολο να βρει πληροφορίες σχετικά με τα συμπτώματα της ασθένειας που τον απασχολεί. Την ίδια στιγμή, σε σχετικό ερώτημα για το «πόσο εύκολο θα λέγατε ότι είναι να βρείτε πληροφορίες για το πώς θα διαχειριστείτε είναι προβλήματα ψυχικής υγείας, όπως το άγχος και η κατάθλιψη» το 30% δηλώνει πως υπάρχει δυσκολία. Ενώ, σε σχετικό ερώτημα για το «πόσο εύκολα θα λέγατε ότι είναι να βρείτε πληροφορίες σχετικά με εμβολιασμούς και προληπτικούς ελέγχους υγείας» το 26% απαντά πως είναι αρκετά δύσκολα.
Σε ερώτημα σχετικά με το πόσο εύκολο είναι να βρείτε πληροφορίες για το πώς θα διαχειριστείτε καταστάσεις όπως παχυσαρκία, η υψηλή αρτηριακή πίεση, η κατανάλωση αλκοόλ, το 29% δηλώνει πως είναι αρκετά δύσκολο. Σχετικά με το «Πόσο εύκολο θα λέγατε ότι είναι να βρείτε πληροφορίες για δραστηριότητες υγείας, όπως η άσκηση» τα ποσοστά δυσκολίας είναι χαμηλά (13%) γιατί πραγματικά αυτή η πληροφορία είναι πιο εκλαϊκευμένη. Έχει σημασία ο τρόπος με τον οποίο η πληροφορία είναι διατυπωμένη και προσβάσιμη, όπως σημειώνει ο κ. Κυριάκος Σουλιώτης, τονίζοντας πως «πρέπει να είναι κατανοητή η πληροφορία, αλλιώς απευθύνετε στους λίγους που μπορούν να την κατανοήσουν.
Ενώ, σχετικά με το «Πόσο εύκολο είναι θα λέγατε να καταλάβετε τι σας λέω γιατρός σας» ένα 15% δυσκολεύεται να καταλάβει, ενώ ένα μεγαλύτερο ποσοστό δυσκολεύεται να καταλάβει τα φυλλάδια που συνοδεύουν τα φάρμακα τα οποία υπάρχουν». Βέβαια πολύ λίγοι σήμερα τα διαβάζουμε, όπως σημειώνει ο κ. Σουλιώτης.
Εγγραμματοσύνη σε θέματα υγείας
Ο όρος «health literacy» ή εγγραμματοσύνη σε θέματα υγείας (ΕΥ) χρησιμοποιείται στη διεθνή βιβλιογραφία τουλάχιστον τα τελευταία 30 έτη, αποτελώντας σημαντικό τομέα έρευνας για τη δημόσια υγεία και την παροχή φροντίδας υγείας.
Πολλά διεθνή προγράμματα, περιλαμβανομένου του προγράμματος «υγιείς άνθρωποι 2020», αναφέρονται στον ρόλο της ΕΥ στη βελτίωση της δημόσιας υγείας. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Στρατηγικών Υγείας έχει επίσης συμπεριλάβει την ΕΥ ως δράση προτεραιότητας. Διάφοροι ορισμοί έχουν χρησιμοποιηθεί για την περιγραφή της έννοιας της ΕΥ, με πλέον πρόσφατο αυτόν που αναφέρεται στον ρόλο της ΕΥ στη φροντίδα και στην προαγωγή της υγείας, καθώς και στην πρόληψη των ασθενειών: «Η εγγραμματοσύνη σε θέματα υγείας περιλαμβάνει τη γνώση, το κίνητρο και τις ικανότητες των ατόμων να αποκτήσουν πρόσβαση, να κατανοήσουν, να αξιολογήσουν και να εφαρμόσουν πληροφορίες, ώστε να λάβουν αποφάσεις που αφορούν στη θεραπεία και στη φροντίδα της υγείας, στην πρόληψη ασθενειών και στην προαγωγή της υγείας».
Ερευνητές στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής (ΗΠΑ), στο Ηνωμένο Βασίλειο, σε Αυστραλία και Κίνα, αλλά και σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) έχουν ενδιαφερθεί για τον τρόπο μέτρησης, τους προβλεπτικούς παράγοντες, τις συνέπειες, αλλά και τις παρεμβάσεις σε διαφορετικούς πληθυσμούς, τόσο σε κλινικούς πληθυσμούς όσο και στον γενικό πληθυσμό.
Στην Ευρώπη εκπονήθηκε μια μεγάλη μελέτη, η έρευνα “Health Literacy Survey in Europe (HLSEU)”, σε 8 χώρες, στην Αυστρία, στη Βουλγαρία, στη Γερμανία, στην Ελλάδα, στην Ιρλανδία, στην Ολλανδία, στην Πολωνία και στην Ισπανία, για τη διερεύνηση των επιπέδων της ΕΥ και τις συσχετίσεις με δημογραφικά χαρακτηριστικά. Ειδικότερα, το 12% των συμμετεχόντων παρουσίαζαν ανεπαρκή επίπεδα ΕΥ και το 35% προβληματικά επίπεδα ΕΥ. Η ηλικία και η εκπαίδευση συνιστούν χαρακτηριστικά που επιδρούν στο επίπεδο της ΕΥ, με τα νεότερα σε ηλικία άτομα και με υψηλότερο μορφωτικό επίπεδο να αναφέρουν υψηλότερο επίπεδο ΕΥ.
Κάντε like στη σελίδα μας στο facebook για να μαθαίνετε όλα τα νέα
