- Γράφει ο Κοσμάς Ζακυνθινός
Απώλειες χιλιάδων θέσεων εργασίας, μειωμένο εισόδημα, αύξηση της φορολογίας και… οι ελάχιστες ελπίδες για ένα καλύτερο μέλλον αποτελούν τα βασικά σημεία του «κόστους» της 10ετούς οικονομικής κρίσης στην ψυχική υγεία των Ελλήνων, όπως επισημαίνουν σε δημοσίευμα τους οι New York Times.
Για την Άννα, 68 ετών, η οικονομική κρίση είχε πραγματικά… καταστροφικές συνέπειες. Ο σύζυγος της, συνταξιούχος οδηγός λεωφορείου, αυτοκτόνησε πριν από δύο χρόνια (σε ηλικία 66 ετών), μετά από σειρά περικοπών στη σύνταξη του, βυθίζοντας τον σε απόγνωση.
«Έχω εργαστεί πάρα πολλά χρόνια. Τι μπορώ να κάνω γι’ αυτό; Πώς θα ζήσουμε;» όπως τονίζει η Άννα στο δημοσίευμα των New York Times, που ζήτησε να μην δημοσιευθεί ολόκληρο το όνομα της προκειμένου να προστατεύσει την οικογένεια της. Μετά από δύο χρόνια θεραπείας, ετοιμάζεται πλέον να βοηθήσει τους συνανθρώπους της να σταθούν στα πόδια τους, στηρίζοντας τους σε θέματα ψυχικής υγείας.
Τα ποσοστά κατάθλιψης και αυτοκτονιών αυξήθηκαν ανησυχητικά στη διάρκεια της οικονομικής κρίσης, όπως τονίζουν ειδικοί σε θέματα υγείας και διαπιστώνουν μια σειρά από μελέτες. Ταυτόχρονα, τα αυστηρά μέτρα λιτότητας, η μείωση των μισθών και η αύξηση φόρων υπονόμευσαν την ικανότητα των υπηρεσιών υγείας να ανταποκριθούν σε μια κρίση που βαθαίνει.
«Η ψυχική υγεία έχει επιδεινωθεί σημαντικά στην Ελλάδα, με τα σημάδια κόπωσης να είναι ιδιαίτερα εκτεταμένα, ως αποτέλεσμα της οικονομικής κρίσης», όπως δήλωσε η Dunja Mijatovic, εκπρόσωπος του Συμβουλίου της Ευρώπης για τα ανθρώπινα δικαιώματα, στην πρόσφατη έκθεση του του περασμένου Νοεμβρίου. Αποτέλεσμα αυτού, είναι να αυξάνονται δραματικά ο επισκέψεις σε ψυχιατρικά νοσοκομεία και κλινικές, καταγράφοντας παράλληλα αύξηση κατά 40% των αυτοκτονιών στο διάστημα 2010 έως 2015, όπως ανέφερε η έκθεση.
Για όσους δεν καταπολεμούν ουσιαστικά το πρόβλημα, οι τάσεις δεν φαίνεται να υποχωρούν. Ο οργανισμός ψυχικής υγείας Klimaka καταγράφει αύξηση κατά 30% στις κλήσεις της τηλεφωνικής γραμμής άμεσης για την αντιμετώπιση των τάσεων αυτοκτονίας και αξιοσημείωτη άνοδο των επισκέψεων στο κέντρο ημέρας.
«Η χρηματοπιστωτική κρίση έχει αυξήσει τις τάσεις σε αυτοκτονία», όπως δηλώνει στους New York Times ο διευθυντής της Klimaka, Κυριάκος Κατσαδόρος, υπογραμμίζοντας πως «Κάποιοι ακόμη ρωτούν και για την ευθανασία».
Ποσοστά αυτοκτονιών
Τα ποσοστά αυτοκτονίας στην Ελλάδα παραμένουν σχετικά σε χαμηλά σε σχέση με την Ευρώπη, καταγράφοντας 5 αυτοκτονίες ανά 100.000 άτομα. Ο μέσος όρος της ευρωζώνης ανέρχεται στα 15,4, σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. Ωστόσο, ο ρυθμός αύξησης είναι ιδιαίτερα υψηλός. Αυξήθηκε από 3,3 ανά 100,000, σε 5 μεταξύ 2010 και 2016 .
Η υψηλότερη ετήσια αύξηση των αυτοκτονιών καταγράφηκε το 2015, όταν οι απεργιακές κινητοποιήσεις και οι κοινωνικές αναταραχές έφτασαν στο αποκορύφωμα τους, καθώς η κυβέρνηση διεξήγαγε διαπραγματεύσεις με τους διεθνείς πιστωτές για τους όρους της τρίτης διάσωσης.
Ο ρόλος της Εκκλησίας
Με την πάροδο των ετών, το ποσοστό των αυτοκτονιών «έπεσε» το 2016 και το 2017, σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία της Ελληνικής Αστυνομίας, για να αυξηθεί και πάλι στους πρώτους 10 μήνες του 2018.
Πολλές αυτοκτονίες στην Ελλάδα δεν καταγράφηκαν εξαιτίας της απροθυμίας της Ορθόδοξης Εκκλησίας να μην παρέχει υπηρεσίες ταφής σε όσους αφαιρούν τη ζωή τους. Παρόλα αυτά, η στάση της Εκκλησίας αλλάζει, όπως αναφέρουν μη κυβερνητικές οργανώσεις.
…και του υπουργείου Υγείας
Τον περασμένο Νοέμβριο, το υπουργείο Υγείας προχώρησε στην ίδρυση μιας επιτροπής εμπειρογνωμόνων για την ψυχική υγεία, προκειμένου να προετοιμάσει εκστρατείες ευαισθητοποίησης και να εκπαιδεύσει τους γενικούς ιατρούς προκειμένου να ανιχνεύουν καλύτερα την κατάθλιψη και άλλα θέματα ψυχικής υγείας. Οι προσπάθειες του δημόσιου συστήματος Υγείας, για την αντιμετώπιση του προβλήματος, είναι εμφανείς.
Στο νοσοκομείο Ευαγγελισμός, ένα από τα μεγαλύτερα δημόσια νοσοκομεία της πρωτεύουσας, δεκάδες ασθενείς υποβάλλονται σε θεραπεία στην ψυχιατρική πτέρυγα.
Το περασμένο καλοκαίρι, το σωματείο εργαζομένων του νοσοκομείου προσέφυγε στον εισαγγελέα, διαμαρτυρόμενο για την κατάσταση της κλινικής, καθώς δέχεται διπλάσιο αριθμό ανθρώπων από τη συνολική δυναμική που αντέχει. Φαινόμενα με ράντζα στους διάδρομους και σε χώρους των ιατρείων, αποτελούν το βασικό σημείο ένστασης.
«Πρόκειται για παγιωμένη κατάσταση» όπως τονίζει ο πρόεδρος του σωματείο εργαζομένων του Γ.Ν. Ευαγγελισμός, Dr. Ηλίας Σιώρας, προσθέτοντας ότι «κατατονικοί και ψυχωτικοί συνυπάρχουν στον ίδιο χώρο».
Το ψυχιατρικό νοσοκομείο Δρομοκαΐτειο καταγράφει συχνά πληρότητα άνω των ορίων. Οι υπάλληλοι προχωρούν τακτικά σε απεργιακές κινητοποιήσεις καταγγέλλοντας τις συνθήκες εργασίας. Ενώ και στο Δαφνί, το ψυχιατρικό νοσοκομείο Αττικής που δέχεται μόνο πολύ σοβαρές περιπτώσεις, «ο αντίκτυπος της οικονομικής κρίσης αντικατοπτρίζεται στις αυξήσεις», όπως δηλώνει η διευθύντρια, Σπυριδούλα Καλαντζή, επικαλούμενη αύξηση 9,6% το 2017.
Σύμφωνα με την έκθεση του Συμβουλίου της Ευρώπης «άνεργοι, πτωχεύσαντες επιχειρηματίες ή γονείς που δεν έχουν κανέναν πόρο για να φροντίσουν ή να ταΐσουν τα παιδιά τους» περιλαμβάνονται μεταξύ των νέων εισαγωγών σε ψυχιατρικές μονάδες, δίχως να έχουν εμφανίσει προηγούμενα σημάδια ψυχικής ασθένειας.
