- Γράφει ο Αντώνης Γιαννακόπουλος
Τα τελευταία χρόνια ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι ακολουθούν τη νηστεία κατά την περίοδο της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Η περίοδος που ήδη διανύουμε χαρακτηρίζεται από μία διαφοροποιημένη από τη συνήθη διατροφή με πολλά οφέλη για την υγεία μας, όπως αυξημένη κατανάλωση φρούτων, λαχανικών, δημητριακών, οσπρίων και θαλασσινών.
Ο Βιοχημικός-Διατροφολόγος με κατεύθυνση στην κλινική διατροφή και διαιτολογία, Δρ Δημήτρης Μπιτσάνης, αναφερόμενος σε ευρήματα ερευνών, τονίζει ότι η νηστεία σε συνδυασμό με την απώλεια βάρους βελτιώνει τους μεταβολικούς παράγοντες καρδιακού κινδύνου, για παράδειγμα τη γλυκόζη νηστείας, τη χοληστερίνη και την κακή χοληστερίνη, τα τριγλυκερίδια, τη συστολική και διαστολική αρτηριακή πίεση, όπως επίσης την ευαισθησία στην ινσουλίνη, τους αντιοξειδωτικούς μηχανισμούς, τη λειτουργία του εγκεφάλου και ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα.
Παράλληλα, υποστηρίζει ότι μελέτες έχουν δείξει πώς η νηστεία από 180 έως 200 ημέρες τον χρόνο καθυστερεί τη γήρανση και βοηθά στην πρόληψη και τη θεραπεία διαφόρων ασθενειών. Συγχρόνως, όμως, την περίοδο αυτή ο ανθρώπινος οργανισμός στερείται και μια σειρά από πολύτιμα θρεπτικά συστατικά, όπως σίδηρο, βιταμίνη Β12, ασβέστιο και πρωτεΐνες υψηλής βιολογικής αξίας, ενώ ταυτόχρονα παρατηρείται και μία τάση υψηλής κατανάλωσης, κυρίως σε υδατάνθρακες, που δυστυχώς έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση του σωματικού βάρους.
Ο Δρ Δημήτρης Μπιτσάνης, σημειώνει χαρακτηριστικά ότι κατά την περίοδο της νηστείας οφείλουν να προσέχουν, τόσο οι ευπαθείς ομάδες όσο και οι ασθενείς, με διαγνωσμένα περιστατικά, όπως:
-παιδιά και έφηβοι λόγω ανάπτυξης
-εγκυμονούσες και θηλάζουσες
-αθλητές
-υπερήλικες (συνήθως όσοι παρουσιάζουν έλλειψη σε βιταμίνη Β12)
– πρόβλημα με οστεοπενία και οστεοπόρωση, λόγω έλλειψης ασβεστίου
– αναιμία ή γυναίκες σε έμμηνο ρήση που χρειάζονται σίδηρο
– λοιμώξεις (αδύναμο ανοσοποιητικό)
– υπεργλυκαιμία και σακχαρώδη διαβήτη (η ινσουλίνη προκαλεί υπογλυκαιμία και η μετφορμίνη έλλειψη βιταμίνης Β12)
– υπερλιπιδαιμία, υπέρταση και μεταβολικό σύνδρομο
-γαστρεντερολογικές διαταραχές, όπως ευερέθιστο έντερο ή νόσο Crohn’s (καλό θα είναι να αποφεύγονται οι φυτικές ίνες, τα όσπρια, τα λαχανικά, αλλά και τα προϊόντα ολικής άλεσης)
-ουρικό οξύ, νεφροπάθεια, καρκίνο
-άτομα που νοσούν ή βρίσκονται σε φάση ανάρρωσης (όπως για παράδειγμα δεν πρέπει να χάνουν βάρος οι καρκινοπαθείς κατά την περίοδο της νηστείας)
-άτομα που λαμβάνουν αντιπηκτική αγωγή ή συνδυασμό φαρμάκων για την αντιμετώπιση πολλαπλών παθήσεων (όπως για τον διαβήτη και τη νεφροπάθεια)
Ειδικά, αξίζει να τονιστεί ότι οι ασθενείς που λαμβάνουν νέα αντιπηκτικά φάρμακα δεν έχουν διατροφικούς περιορισμούς, δηλαδή δεν υπάρχει απαγόρευση πρόσληψης βιταμίνης Κ, μέσα από λαχανικά, δημητριακά ολικής άλεσης, όσπρια κ.ά., αλλά ούτε και σε ωμέγα 3 λιπαρά οξέα. Οι υπόλοιπες ευπαθείς ομάδες, τώρα, πρέπει να συμβουλευτούν τον γιατρό και τον διαιτολόγο τους, καθώς ο αποκλεισμός ομάδας τροφίμων για ένα παρατεταμένο χρονικό διάστημα μπορεί να έχει ανεπιθύμητες επιπτώσεις στην υγεία τους. Συγκεκριμένα περιστατικά: α) με καρκίνο, γαστρεντερολογικές διαταραχές ή λοιμώξεις χρειάζονται πρωτεΐνη υψηλής βιολογικής αξίας στην διατροφή τους, όπως αυγά, πουλερικά, κρέας, γαλακτοκομικά, ψάρια ή ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος, όπως ωμέγα 3 λιπαρά οξέα ή β) με σακχαρώδη διαβήτη που πρέπει να ακολουθούν μία ισορροπημένη διατροφή και όχι υψηλή σε υδατάνθρακες, όπως συμβαίνει αυτήν την περίοδο.
Ο Δρ Δημήτρης Μπιτσάνης, προτείνει ακόμη εναλλακτικές λύσεις για τις διατροφικές απαιτήσεις και την ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος κατά την περίοδο της νηστείας, όπως συμπληρώματα πρωτεϊνών υψηλής βιολογικής αξίας (ορού γάλακτος) ή ανοσοδιατροφής ή συμπληρώματα διατροφής από πρωτεΐνες σόγιας (όχι όμως σε καρκινοπαθείς, διότι η σόγια περιέχει φυτο-οιστρογόνα) ή αρακά και πρωτεΐνες άλλων βιολογικών προϊόντων, τόφου και προϊόντα σόγιας (προσοχή στα επεξεργασμένα προϊόντα σόγιας), συμπληρώματα διατροφής σε ωμέγα 3 λιπαρά οξέα ή πολυβιταμινών ή προβιοτικών ή φυτικά συμπληρώματα διατροφής (π.χ. μαύρο κύμινο).
Ειδικά, υπογραμμίζει ότι για τα περιστατικά με σακχαρώδη διαβήτη, τύπου 1 και 2 με ινσουλίνη, οι ασθενείς είναι απαραίτητο κατά την νηστεία να ελέγχουν τη γλυκόζη στο αίμα τους αρκετές φορές μέσα στην μέρα και συγκεκριμένα πριν από κάθε γεύμα, 2 ώρες μετά από κάθε γεύμα και σνακ, 5 ώρες μετά από κάθε ένεση ινσουλίνης ταχείας δράσης και πριν από τον ύπνο, με σκοπό την αποφυγή των υπογλυκαιμιών.
Τέλος, οι ευπαθείς ομάδες μπορούν να λαμβάνουν με τη συμβουλή των ειδικών ένα πολυβιταμινούχο συμπλήρωμα διατροφής ένα (1) μήνα πριν από την έναρξη της νηστείας και να ακολουθούν ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα διατροφής για την αποφυγή ανεπιθύμητων επιπτώσεων κατά την διάρκεια της νηστείας.
Πολλές ευχαριστίες στον Δρ Δημήτριο Μπιτσάνη,
Βιοχημικός – Διατροφολόγος με κατεύθυνση στην κλινική διατροφή και διαιτολογία.
BSc, MMedSc, MSc, PhD, RNutr
