- Γράφει η Μαρίνα Πρωτονοταρίου
Ζούμε σε μια εποχή που ακούμε συνέχεια για συμβουλευτική, ψυχολόγους, nlp, coaching και όλοι τρέχουμε σε κάποιον να μας κόψει τις κακές συνήθειες, να μας αλλάξει, να μας πει… για παιδικά τραύματα, πότε πήραμε τι ζωή μας λάθος, τι φταίει, γιατί έχουμε στρες και αϋπνία ή εξαρτήσεις και θλίψη, γιατί δεν αλλάζουμε, ή τι να αλλάξουμε… Απόπειρες που συχνά αποδεικνύονται μάταιες, αφού αν δεν μαζέψεις τον εγωισμό (που τρελαίνονται να φουσκώνουν οι ψυχολόγοι), και δεν κάνεις με σεμνότητα και αυτοκριτική μια επανεκκίνηση, αμφισβητώντας το μυαλό σου, και τις βολικές βεβαιότητες που παράγει, όλα τα παραπάνω είναι πεταμένα λεφτά και χαμένος χρόνος.
Όμως η εποχή δεν ευνοεί την αυτοκριτική ούτε την ηρεμία και τη σιωπή. Νιώθουμε πιο σημαντικοί όσο παραγεμίζουμε με υποχρεώσεις, σκέψεις και δράματα, δημιουργούμε εντυπώσεις και κοροϊδεύουμε τον εαυτό μας και τους άλλους, υπερφορτώνουμε το μυαλό μας, που έχουμε εγκαταλείψει σε μια ατέλειωτη δίνη και παραζαλισμένο και χωρίς άξονα μας κάνει να κοπανιόμαστε σαν ακυβέρνητη βάρκα στο πέλαγος… Και μετά γινόμαστε το θύμα, αναζητούμε τις ευθύνες στους άλλους και πνιγόμαστε στο κενό μας…
Το λέει και η νευροεπιστήμη που κάποια στιγμή πρέπει να αποφασίσουμε να την πάρουμε σοβαρά και να ακούσουμε την αλήθεια της: « Ο ισχυρότερος μηχανισμός παραγωγής fake news είναι το μυαλό σας. Μην του δίνετε σημασία». (Εντάξει δεν το λέει ακριβώς έτσι… έτσι το αντιλαμβάνεται ο δικός μου μηχανισμός). Δηλαδή αν η πραγματικότητά σας δεν σας αρέσει, ουσιαστικά δεν σας αρέσει ο τρόπος που έχετε επιλέξει να ερμηνεύει τον κόσμο το μυαλό σας! Και αυτό αλλάζει…
Ο υπερβατικός ρεαλισμός του Καντ (η πραγματικότητα είναι δημιούργημα δικό μας αλλά η αιτία για οτιδήποτε θεωρούμε ότι υπάρχει μέσα μας είναι η πραγματικότητα που υπάρχει ανεξάρτητα από μας) για πρώτη φορά αποδεικνύεται επιστημονικά: «Η πραγματικότητα δεν είναι κάτι που αντιλαμβανόμαστε. Είναι κάτι που δημιουργούμε στο μυαλό μας. Ο εγκέφαλος διαμορφώνει την πραγματικότητά μας ως ύπαρξη, χρησιμοποιώντας προηγούμενες εμπειρίες και αισθητηριακά δεδομένα για να κάνει μια σειρά από προβλέψεις για τον έξω κόσμο. Μέσω αυτής της διαδικασίας, δημιουργεί αυτό που ονομάζουμε κόσμο», λένε οι νευροεπιστήμονες.
Μάλιστα (σύμφωνα με το TheEmotionalLifeofyourBrain εκδ. Α PlumeBook, Ρίτσαρντ Ντέιβιντσον) η νευροπλαστικότητα του εγκεφάλου, δηλαδή η ικανότητα του μυαλού μας να αλλάζει συνήθειες και δραστηριότητα ανάλογα με τις εμπειρίες, τις σκέψεις και τις προθέσεις υπάρχει και σε ανθρώπους μεγάλης ηλικίας και επομένως οποιαδήποτε στιγμή μπορούμε να εκπαιδεύσουμε τους νευρώνες του εγκεφάλου μας ώστε να μπορέσουμε να τροποποιήσουμε τους έξι παράγοντες του «συναισθηματικού μας στυλ» και να τους βελτιώσουμε όπου υστερούμε, ότι ηλικία και αν έχουμε. «Το άτομο που είστε σήμερα δεν χρειάζεται να είναι το ίδιο με εκείνο που θα είστε αύριο.»
Άρα γίνεται να αλλάξουμε αρκεί να αλλάξουμε τρόπο σκέψης. Να εγκαταλείψουμε κακές συνήθειες και να εισάγουμε νέες καλές. Να βάλουμε στόχους μεγάλους, να τους τεμαχίσουμε σε μικρότερους και ακόμη μικρότερους και να ενργοποιούμεστε με μικρά βήματα για την πραγματοποίησή τους.
Το θέμα είναι τώρα το πώς. Πώς να γίνει η αποσύνδεση από τις κεκτημένες συνήθειες, σκέψεις, δρομολογία του μυαλού και η επανεκκίνησή του, στη βάση μιας θετικής πρόθεσης; Το είπε κι ο Φρανκλιν Ρούσβελτ: “Οι άνθρωποι δεν είναι αιχμάλωτοι της μοίρας, αλλά μόνο αιχμάλωτοι του μυαλού τους” – (και την ίδια στιγμή, θα προσθέσω, το μυαλό μας είναι το μόνο για το οποίο όχι μόνο δεν παραπονιόμαστε και δεν αμφισβητούμε, αλλά είμαστε και περήφανοι).
Εκεί όμως βρίσκεται η λύση στο γόρδιο δεσμό, η πύλη για τις αλλαγές μας και τις επιτυχίες μας. Αλλά πρέπει να το κάνει ο καθένας για τον εαυτό του δεν μπορεί να το αναθέσει σε άλλον. Μπορεί όμως να βοηθηθεί αν εμπνέει όσους το χρειάζονται, να συμβάλει ώστε να βρουν το ρυθμό τους.
Mια καλή αρχή είναι ο διαλογισμός
Με το διαλογισμό μαθαίνουμε να κάνουμε το μυαλό να σωπαίνει, αρχικά για λίγα λεπτά την ημέρα και μετά όλο και περισσότερο. Ο διαλογισμός είναι η απλούστερη εκδήλωση ζωής, η άντληση χαράς μόνο από την αναπνοή. Για να το πετύχετε χρειάζεται μόνο να μπορέσετε να πατήσετε το pause στη σκέψη και αν δεν μπορείτε, ίσως είναι ένας στόχος που αξίζει. Εξηγήστε στο μυαλό σας, ότι θέλετε να απολαμβάνετε την κάθε στιγμή και όχι να σκέφτεστε και χρησιμοποιήστε το …μόνο όταν είναι εντελώς απαραίτητο. Δείτε ως εργαλείο που εσείς καθορίζετε πώς θα δουλεύει και όχι ως τον απόλυτο αρχηγό. Αυτή θα είναι η αρχή των αλλαγών σας. Η προσωπική σας επανάσταση για την αποκαθήλωση του ισχυρότερου δυνάστη –όταν είναι ανεξέλεγκτο- που κατοικοεδρεύει στο κεφάλι.
Με το διαλογισμό θα αποκτήσετε ξανά σχέση με τον εαυτό σας και θα ανοίξετε ένα δρόμο για την ξεχασμένη εσωτερικότητα και την αυτοβελτίωση. Για να συμβούν όμως αυτά είναι προϋπόθεση να σταματήσουμε να υπερρασπιζόμαστε το αλάθητό μας και να θυματοποιούμε ηρωικά τον εαυτό μας, κάτι που γίνεται όταν λειτουργεί ανεξέλεγκτα το μυαλό, κολλάει, μας παρασύρει, καταστρέφει τη διάθεση, πολλαπλασιάζει το στρες και μας εγκλωβίζει. Επειδή όλα είναι στο μυαλό μας, αν ελέγχουμε τη λειτουργία του, θα δούμε ότι θα ελέγχουμε και την ψυχολογία μας, τις αποφάσεις μας, τη διάθεσή μας, ακόμη και την υγεία μας ή τις σχέσεις μας αφού όλα τα παραπάνω εξαρτώνται από τον τρόπο που έχουμε μάθει να σκεφτόμαστε, από τα δρομολόγια που συνήθως παίρνει το μυαλό μας και άθελά μας τα ακολουθούμε. Απλά κάντε… επανεκκίνηση και εστιάστε θετικά.
Η έρευνα δείχνει ότι συνολικά 15 λεπτά διαλογισμού κάθε μέρα για αρκετές εβδομάδες παράγει ανιχνεύσιμες, θετικές αλλαγές στον εγκέφαλο, καθώς και αντίστοιχες μειώσεις στο στρες, το άγχος και μια ενισχυμένη αίσθηση ευημερίας. Κι αν σας φαίνεται δύσκολο να βυθιστείτε στη σιωπή και να σταματήσετε τη σκέψη για λίγα λεπτά ξεκινήστε με μερικές ασκήσεις που θα σας μάθουν να αφοσιώνεστε στην ομορφιά της στιγμής..
Μερικά tips για το ξεκίνημα:
– Παρακολουθήστε την αναπνοή σας
Καθίστε σε μια οποιαδήποτε αναπαυτική θέση. Το μόνο που χρειάζεται να κάνετε σε πρώτη φάση είναι να παρακολουθήσετε την εισπνοή και την εκπνοή σας. Παρατηρήστε τη διαστολή του σώματός σας καθώς εισπνέετε και τη συστολή του καθώς εκπνέετε. Τέλος, οραματιστείτε ότι έχετε ένα μπαλόνι μέσα στο θώρακά σας και παρατηρήστε πως φουσκώνει όταν εισπνέετε και ξεφουσκώνει όταν εκπνέετε.
– Απολαύστε μια βόλτα
Ο περίπατος είναι από μόνος του πηγή ευεξίας, πόσο μάλλον αν συνδυαστεί με το διαλογισμό. Πηγαίνετε σε έναν ήσυχο χώρο και απλά περπατήστε με αργό ή κανονικό ρυθμό, δίνοντας έμφαση στα πόδια σας. Προσπαθήστε να αντιληφθείτε πότε τα δάχτυλα του ποδιού σηκώνονται από το έδαφος, πότε το πέλμα ακουμπά ολόκληρο στο έδαφος και πότε ακουμπά μόνο η φτέρνα. Νιώστε την καμάρα του ποδιού. Παρατηρήστε όσες περισσότερες λεπτομέρειες μπορείτε στο σώμα σας. Νιώθετε κάποιο τράβηγμα, κάποια ενόχληση; Νιώθετε το ένα πόδι πιο ανάλαφρο από το άλλο;
Το μυαλό θ’ αφήσει την περιπλάνηση και θα στρέψει την προσοχή του στα πόδια σας. Με τον τρόπο αυτό, αναπτύσσετε την ικανότητα να επαναφέρετε πίσω σε εσάς το μυαλό σας, όταν αυτό αποσπάται ή αποροφάται από τα εξωτερικά δρώμενα. Αυτή η ικανότητα θα σας επιτρέψει να είστε συνεχώς παρόντες και να ελέγχετε προς τα πού θα στρέψετε την προσοχή σας, ειδικά σε περιόδους στρες. Ξεκινήστε κάνοντας την άσκηση αυτή σε συγκεκριμένο τόπο και χρόνο, ιδανικά σε κάποιο μέρος με πράσινο ή θάλασσα.
– Απλή παρατήρηση
Πάρτε ένα φρούτο με χοντρή φλούδα, όπως πορτοκάλι ή λεμόνι και τοποθετήστε το μπροστά σας. Αρχίστε να παρατηρείτε όσες περισσότερες λεπτομέρειες μπορείτε, αρχίζοντας από έξω προς τα μέσα. Μυρίστε τη μυρωδιά του, παρατηρήστε το σχήμα του, το κοτσάνι και οτιδήποτε άλλο υπάρχει. Έπειτα αρχίστε να εστιάζετε στις λεπτομέρειες της φλούδας. Θα παρατηρήσετε σταδιακά ότι ενώ στην αρχή η φλούδια μοιάζει ομοιογενής στη συνέχεια θα δείτε ότι είναι γεμάτη με λακουβίτσες και ανομοιογένειες. Αυτή η άσκηση θα οξύνει την παρατηρητικότητά σας και θα σας βοηθήσει να συγκεντρώνεστε περισσότερο.
– Αφεθείτε στις αισθήσεις
Όποτε τρώτε ή πίνετε επικεντρωθείτε στις διάφορες γεύσεις, υφές και στις αισθήσεις του συγκεκριμένου ποτού ή φαγητού. Πίνοντας ένα φλιτζάνι τσάι ή απολαμβάνοντας ένα κομμάτι σοκολάτας μπορεί να είναι μια μορφή διαλογισμού. Η ακούστε μουσική με κλειστά μάτια και αφήστε τις νότες να σας ταξιδέψουν στο δικό τους κόσμο.
– Διαλογισμός στην καθημερινότητα
Επικεντρωθείτε στην εμπειρία και σταματήσετε το μυαλό σας από την περιπλάνηση. Δηλαδή ενσωματώσετε έναν mindfulness διαλογισμό στις καθημερινές δραστηριότητές σας. Για παράδειγμα: στο πλύσιμο των χεριών σας, στο άπλωμα των ρούχων, τη στιγμή του ντους, στο πλύσιμο των πιάτων, ή η στιγμή που βουρτσίζετε τα δόντια μπορεί να χρησιμεύσει ως μίνι-διαλογισμός. Εστιάζοντας στο τι συμβαίνει τώρα μας τραβά έξω από το ποτάμι των σκέψεών μας.
– Ζήστε την ομορφιά της ανακάλυψης
Το μυαλό μας έχει την τάση να μηδενίζει την εμπειρία που επανλαμβάνεται και μας τυφλώνει στα συνηθισμένα ερεθίσματα. Επιχειρήστε να αφαιρέσετε τη μνήμη και συμπεριφερεθείτε …σαν να πέσατε μόλις από τον ουρανό. Κάντε μια μικρή προσποίηση: Από τη στιγμή που θα ξυπνήστε αισθανθείτε σαν να είναι η πρώτη φορά που ξυπνάτε στο συγκεκριμένο κρεβάτι και δωμάτιο. Παρατηρήστε τα όλα σαν να τα βλέπετε για πρώτη φορά. Κοιτάξτε τα αγαπημένα σας πρόσωπα σαν να είναι επίσης πρώτη φορά. Παρατηρήστε τα ρούχα, τα πρόσωπά τους, τη χροιά της φωνής τους. Περιηγηθείτε στο σπίτι και στον περιβάλλοντα χώρο σαν να μην τα έχετε ξαναδεί ποτέ. Τι αισθάνεστε; Τι βλέπετε που δεν το είχατε ξαναδεί; Τι συνειδητοποιείτε για τη ζωή σας;
– Άσκηση ευγνωμοσύνης
Η ευγνωμοσύνη είναι ίσως το ισχυρότερο συναίσθημα που μας οδηγεί στην ευτυχία. (το ανάποδο είναι η γκρίνια, η θυματοποίηση, η απαισιοδοξία). Μια απλή άσκηση είναι η εξής και μάλιστα την προτείνει ο Αμίτ Σουντ, ο διευθυντής του τμήματος συμπληρωματικής και ολιστικής ιατρικής στην Κλινική Μάγιο. Ο ίδιος λέει ότι συχνά όσοι δοκιμάζουν αυτή την άσκηση κλαίνε.
Κλείστε τα μάτια. Οραματιστείτε ότι βρίσκεστε σε έναν χώρο, πραγματικό ή φανταστικό, στον οποίο νιώθετε όμορφα. Κατόπιν φέρτε στο νου σας ένα πρόσωπο για το οποίο νιώθετε ευγνωμοσύνη. Φέρτε την εικόνα του ατόμου αυτού μπροστά στα μάτια σας και συγκεντρωθείτε σε ένα μέρος του προσώπου του, που σας αρέσει». Στη συνέχεια στείλτε στο πρόσωπο αυτό μια σιωπηλή ευχαριστία, ή απλά νιώστε ευγνωμοσύνη για το ότι το άτομο αυτό υπάρχει στη ζωή σας.
Αυτή η αθόρυβη λειτουργία ευχαριστιών νωρίς το πρωί, πριν πάτε στη δουλειά ή στα ραντεβού που σας περιμένουν, όχι μόνο θα σας επιτρέψει να εστιάζετε επιλεκτικά την προσοχή σας στα πράγματα που έχουν αξία, αλλά θα γεμίσει τη ζωή σας, καθώς θα δείτε ότι σε όλα της τα στάδια και τι φάσεις περιβαλλόσασταν από αξιόλογους ανθρώπους που σας υποστήριζαν και σας αγαπούσαν, και οι οποίοι είναι σαν να μην έλειψαν από κοντά σας ούτε μία στιγμή.
- Η Μαρίνα Πρωτονοταρίου είναι δημοσιογράφος στην εφημερίδα Παραπολιτικά
Υπάρχουν δεκάδες μουσικές για διαλογισμούς στο youtube και πολλά site που έχουν οδηγίες για να προχωρήσετε…χωρίς ανασφάλεια και εδώ αναφέρω κάποια ενδεικτικά.
