Η φυσικοθεραπεία στην ψυχική υγεία έχει ως στόχο να βελτιστοποιήσει την ευημερία και την ενδυνάμωση του ατόμου μέσω της προώθησης της λειτουργικής κίνησης, κινητικής ενσυναίσθησης, σωματικής δραστηριότητας, άσκησης, συνδυάζοντας σωματικά και ψυχικά χαρακτηριστικά.
Την απόλυτη δικαίωση του σοφού ρητού των αρχαίων προγόνων μας «Νους υγιής εν σώματι υγιή» επιβεβαιώνουν τα αποτελέσματα των σχετικών μελετών σχετικά με τη συμβολή της μυοσκελετικής υγείας μέσω της θεραπευτικής άσκησης στην ψυχική υγεία, ειδικά στους ηλικιωμένους ανθρώπους.
Αυτό ήταν το κεντρικό μήνυμα της συνέντευξης τύπου που έδωσε ο Πανελλήνιος Σύλλογος Φυσικοθεραπευτών στην Αίγλη Ζαππείου, στις 27 Σεπτεμβρίου 2018, με αφορμή τον εορτασμό της Ημέρας Μυοσκελετικής Υγείας στις 30 Σεπτεμβρίου.
Σημαντικό πεδίο της Ψυχογηριατρικής
Τη συνέντευξη τύπου άνοιξε με την ομιλία του ο Αναπλ. Καθηγητής Ψυχιατρικής της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ και επικεφαλής της Ψυχογηριατρικής μονάδας του Αιγινήτειου Νοσοκομείου κ. Αντώνης Πολίτης.
Σύμφωνα με τον κ. Πολίτη, η άνοια – που αποτελεί το σημαντικότερο πεδίο της Ψυχογηριατρικής – αποτελεί ένα μείζον ιατρικό αλλά και κοινωνικό πρόβλημα, καθώς υπολογίζεται ότι στην Ευρώπη οι ασθενείς με άνοια είναι σήμερα 6,4 εκατομμύρια, στις ΗΠΑ είναι 5,2 εκατομμύρια, ενώ στην Ελλάδα υπολογίζονται σε περίπου 200.000. Παγκοσμίως ο αριθμός τους υπολογίζεται σε 44 εκατομμύρια και αναμένεται να αγγίξει τα 66 εκατομμύρια μέχρι το 2030 και τα 116 εκατομμύρια μέχρι το 2050.
Η νόσος Αλτζχάιμερ
Όπως διευκρίνισε ο κ. Πολίτης, η νόσος Αλτζχάιμερ δεν θα πρέπει να ταυτίζεται με τον όρο άνοια, αλλά κατά 80% τα περιστατικά με άνοια οφείλονται σε αυτήν τη σοβαρή νευροεκφυλιστική και πολυπαραγοντική νόσο. Ο κ. Πολίτης υπογράμμισε δε ότι, η άνοια δεν αφορά μόνο τους ηλικιωμένους, καθώς υπάρχει και η προγεροντική άνοια που μπορεί να εμφανιστεί και σε ηλικίες κάτω των 65 ετών, αλλά είναι σίγουρο ότι έχει συνάφεια με την τρίτη ηλικία, χωρίς παράλληλα να αποτελεί και την αιτία εμφάνισής της.
Σύμφωνα με τον κ. Πολίτη, η υγιής λειτουργία του εγκεφάλου συνδέεται με την υγιή λειτουργία της καρδιάς, συνεπώς, όταν αρχίζουμε να φροντίζουμε την καρδιά μας, φροντίζουμε και τον εγκέφαλό μας. Γι’ αυτό το λόγο άλλωστε, όπως τόνισε ο κ. Πολίτης, η άσκηση μαζί με τη μόρφωση διαδραματίζουν τον πιο σημαντικό ρόλο στην πρόληψη, συμβάλλοντας στην εύρυθμη λειτουργία των εγκεφαλικών νευρικών κυττάρων.
Σύνδεση θεραπευτικής άσκησης και ψυχικής υγείας
Τη σκυτάλη από τον κ. Πολίτη ανέλαβε ο φυσικοθεραπευτής του Νοσοκομείου Ευαγγελισμός και συντονιστής του επιστημονικού τμήματος του Πανελλήνιου Συλλόγου Φυσικοθεραπευτών κ. Σταύρος Σταθόπουλος, ως απολύτως αρμόδιος για τη σύνδεση της θεραπευτικής άσκησης με την ψυχική υγεία, καθώς αποτελεί τον εκπρόσωπο της Ελλάδας στη Διεθνή Οργάνωση Φυσικοθεραπευτών στην Ψυχική Υγεία (IOPTMH). Όπως υπογράμμισε ο κ. Σταθόπουλος, η θεραπευτική άσκηση είναι από τις πιο ελπιδοφόρες στρατηγικές βελτίωσης της γνωστικής λειτουργίας, της φυσικής κατάστασης και της λειτουργικής ανεξαρτησίας του ασθενή και επιβραδύνει την πρόοδο της νόσου Αλτζχάιμερ, στην οποία οφείλεται η πλειονότητα των περιστατικών άνοιας.
Σύμφωνα με τον κ. Σταθόπουλο, πληθώρα μελετών στις μέρες μας έχουν αναδείξει ότι η συστηματική άσκηση μέσω μηχανισμών, προάγει την εγκεφαλική λειτουργία, διατηρώντας και βελτιώνοντας τις γνωστικές λειτουργίες του λόγου, της μνήμης και της προσοχής. Η σωματική άσκηση μπορεί να μειώσει την συχνότητα εμφάνισης νευροεκφυλιστικών ασθενειών και ειδικότερα της νόσου Αλτζχάιμερ.
Ζήτημα… άσκησης
Τα αυξημένα επίπεδα φυσικής δραστηριότητας προστατεύουν σημαντικά (38%) από τη μείωση της γνωστικής ικανότητας, ενώ η χαμηλού έως μέτριου επιπέδου άσκηση, παρουσιάζει επίσης σημαντική προστασία (35%) έναντι των γνωστικών ελλειμμάτων. Παράλληλα, ο κ. Σταθόπουλος τόνισε ότι οι εξατομικευμένες συστάσεις για την πρόληψη και τη διαχείριση της νόσου Alzheimer μέσα από ένα θεραπευτικό πρόγραμμα άσκησης πρέπει να δίνονται μόνον από τους πτυχιούχους φυσικοθεραπευτές.
Κλείνοντας τη συνέντευξη, ο Πρόεδρος του Πανελληνίου Συλλόγου Φυσικοθεραπευτών κ. Πέτρος Λυμπερίδης, αναφέρθηκε στη σύνδεση Φυσικοθεραπείας και Μυοσκελετικής Υγείας, με αφορμή την Ημέρα Μυοσκελετικής Υγείας στις 30 Σεπτεμβρίου.
Όπως τόνισε ο κ. Λυμπερίδης, η Φυσικοθεραπεία δίνει ξανά ζωή στους ανθρώπους μετά από τραυματισμό ή ασθένεια, ενώ σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, αποτελεί μια εξαιρετική επένδυση, καθώς επανεκπαιδεύει την ατομική ικανότητα, αυξάνει την ανεξαρτησία, βελτιώνει τη συμμετοχή και μπορεί να μειώσει το κόστος φροντίδας και υποστήριξης.
Σύμφωνα με τον κ. Λυμπερίδη, οι συμπολίτες μας που υποβάλλονται άμεσα σε προγράμματα φυσικοθεραπευτικής παρέμβασης έχουν εμφανώς καλύτερα αποτελέσματα, γίνονται λειτουργικοί, συνεχίζουν να ασκούν τις καθημερινές τους δραστηριότητες, ζουν κοντά στα αγαπημένα τους πρόσωπα και χαίρονται τη ζωή, ενώ αντίθετα, οι άνθρωποι που για οποιοδήποτε λόγο δεν δέχονται τη βοήθεια του φυσικοθεραπευτή, πιθανόν να νιώσουν στην υπόλοιπη ζωή τους απομονωμένοι.
Οι φυσικοθεραπευτές στον τομέα της ψυχικής υγείας παρέχουν:
- προαγωγή υγείας
- προληπτικά προγράμματα
- ατομική & ομαδική θεραπεία
και συμμετέχουν σε θεραπευτικές ομάδες.
Οι φυσικοθεραπευτές στην ψυχική υγεία δημιουργούν μια θεραπευτική σχέση για να παρέχουν αξιολόγηση και υπηρεσίες που σχετίζονται ειδικά με την πολυπλοκότητα της ψυχικής υγείας μέσα σε ένα υποστηρικτικό περιβάλλον εφαρμόζοντας ένα μοντέλο που περιλαμβάνει βιολογικές και ψυχοκοινωνικές πτυχές.
Οι φυσικοθεραπευτές στην ψυχική υγεία συμβάλλουν στην διεπιστημονική ομάδα και στην διεπαγγελματική φροντίδα των ψυχικώς πασχόντων ατόμων.
Η φυσικοθεραπεία στην ψυχική υγεία βασίζεται στις διαθέσιμες επιστημονικές και βέλτιστες κλινικές αποδείξεις
Η φυσικοθεραπεία στην ψυχική υγεία συμβάλλει στην διατηρησιμότητα της αξιοπρέπειας των ψυχικά πασχόντων συνανθρώπων μας και έχει ουσιαστικό ρόλο στην αντιμετώπιση μια πληθώρας ψυχικών διαταραχών τόσο στους ενήλικες, ενδεικτικά: κατάθλιψη, αγχώδεις διαταραχές, ψυχώσεις, διαταραχές προσωπικότητας, άνοια, κλπ, όσο και στα παιδιά και εφήβους που πάσχουν από διαταραχές στο φάσμα του αυτισμού, ελλειμματική προσοχή και υπερκινητικότητα, προβλήματα συμπεριφοράς, νοητική στέρηση, μαθησιακές δυσκολίες, αναπτυξιακές διαταραχές, κλπ.
Επιπρόσθετα η πλειοψηφία των ανθρώπων με ψυχικά προβλήματα έχουν και συχνά συνοδά νοσήματα, τα όποια οι φυσικοθεραπευτές αντιμετωπίζουν με επιτυχία συμβάλλοντας στη πρόληψη & μείωση των περισσοτέρων παραγόντων θνησιμότητας τους.
Τα μέσα που έχει στη θεραπευτική του φαρέτρα ο φυσικοθεραπευτής στη ψυχική υγεία είναι πολλά. Ενδεικτικά:
- Εργαλεία Παρατήρησης & Αξιολόγησης
- Μάλαξη
- Σχεδιασμός και εκτέλεση ατομικών και ομαδικών θεραπευτικών προγραμμάτων άσκησης.
- Βιοανάδραση (biofeedback)
- Πλειάδα τεχνικών χαλάρωσης
- Επαναληπτικός Διακρανιακός Μαγνητικός Ερεθισμός (rTMS), αποδεκτοί οι Έλληνες Φυσικοθεραπευτές μέλη του Επιστημονικού τμήματος «Φυσικοθεραπεία στην ψυχική υγεία» του Ν.Π.Δ.Δ/Π.Σ.Φ για τις διαδικασίες πιστοποίησης τους σε Πανευρωπαϊκό επίπεδο (EU TMS Certification Course)
- Τεχνικές εφαρμογών εικονικής πραγματικότητας
«Οι φυσικοθεραπευτές / τριες μέλη του Ν.Π.Δ.Δ «Πανελλήνιος Σύλλογος Φυσικοθεραπευτών έχουν τις απαραίτητες δεξιότητες, την εμπειρία και την υποστήριξη της Ελληνικής πολιτείας (άρθρο 4 και 6 του Νόμου 4461 / ΦΕΚ. 38, τ. Α / 28-3-2017) για να βοηθήσουν & να διευκολύνουν ισότιμα με τους άλλους επαγγελματίες, που παρέχουν υπηρεσίες ψυχικής υγείας, την προώθηση ενός ενεργού τρόπου ζωής με αποτέλεσμα την υγεία και την ευημερία των ατόμων με ψυχική ασθένεια».
Φυσικοθεραπεία στην ψυχική υγεία – Παγκόσμια & Ελληνική διαδρομή
Διεθνής Οργάνωσης Φυσικοθεραπευτών στην Ψυχική Υγεία
2011, η Παγκόσμια Συνομοσπονδία Φυσικοθεραπείας (W.C.P.T) / επίσημος σύμβουλος των Ηνωμένων Εθνών & του Παγκοσμίου Οργανισμού Υγείας από το 1952, αναγνωρίζει σαν υποομάδα της την Διεθνή Οργάνωση Φυσικοθεραπευτών στην Ψυχική Υγεία (IOPTMH), https://www.wcpt.org/ioptmh
2017, το Ευρωπαϊκό γραφείο του Παγκοσμίου Οργανισμού Υγείας περιλαμβάνει και τους φυσικοθεραπευτές σαν μέλη της ομάδας συνεργασίας για ένα αποτελεσματικό και ισχυρό εργατικό δυναμικό ψυχικής υγείας στην Ευρώπη με συντονίστρια την IOPTMH, http://www.icppmh.org/Announcements.html
2018, 21 χώρες μέλη από όλον τον κόσμο & 7 παγκόσμια συνεδρία.
2018 Παγκόσμια Ημέρα Φυσικοθεραπείας: «Φυσικοθεραπεία & ψυχική υγεία»
Η Ελληνική διαδρομή
2007, ιδρύεται ο «Πανελλήνιος Σύλλογος Φυσικοθεραπευτών» σαν Ν.Π.Δ.Δ, Ν. 3599 (Φ.Ε.Κ 176, τεύχος πρώτο, 1/8/2007), Σύσταση Πανελληνίου Συλλόγου Φυσικοθεραπευτών και άλλες διατάξεις.
Άρθρο 1
Σύσταση − Επωνυμία − Έδρα
1. Συνιστάται νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου με την επωνυμία «Πανελλήνιος Σύλλογος Φυσικοθεραπευτών» (Π.Σ.Φ.), το οποίο υπάγεται στην εποπτεία του Υπουργού Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης.
2009-, Σχολή Επαγγελμάτων Υγείας & Πρόνοιας Α.Ε.Ι, Τμήματα Φυσικοθεραπείας, διδακτικό αντικείμενο: Φυσικοθεραπεία σε Ειδικές Πληθυσμιακές Ομάδες, «Ψυχιατρικά προβλήματα και φυσικοθεραπεία σε άτομα νεαρά και άτομα τρίτης ηλικίας».
2011, Σύσταση Επιστημονικών Τμημάτων στο Ν.Π.Δ.Δ-Π.Σ.Φ με την Αριθμ. Υ7γ/ΓΠ/62030, Ίδρυση Περιφερειακών Τμημάτων του Πανελληνίου Συλλόγου Φυσιοθεραπευτών − αρμοδιότητες και σχέσεις με την κεντρική διοίκηση, συγκρότηση, αρμοδιότητες και λειτουργία των οργάνων διοίκησης. (Φ.Ε.Κ 2743, τεύχος δεύτερο, 2/12/2011)
Άρθρο 9, Λειτουργία και αρμοδιότητες του Κ.Δ.Σ.
4. Το Κ.Δ.Σ. έχει τις ακόλουθες αρμοδιότητες:
ι) Συστήνει Επιτροπές Εργασίας και Επιστημονικά Τμήματα, η λειτουργία των οποίων ρυθμίζεται με Κανονισμό που εκδίδεται από το Κ.Δ.Σ
2013, επιστημονική ημερίδα με αντικείμενο την «Εξειδικευμένη φυσικοθεραπευτική παρέμβαση σε ψυχιατρικά προβλήματα και σε διανοητικές διαταραχές».
2014, Ιδρύεται το Επιστημονικό τμήμα «Φυσικοθεραπεία στην Ψυχική Υγεία» του Π.Σ.Φ/Ν.Π.Δ.Δ & από το 2016, είναι πλήρες και ισότιμο μέλος της Διεθνούς Οργάνωσης Φυσικοθεραπευτών στην Ψυχική Υγεία
2017, Ν.4461 (Φ.Ε.Κ 38, τεύχος Α, 28/3/2017, Άρθρο 4.Περιφερειακά Διατομεακά Συμβούλια, παραγ.2δ): οι φυσικοθεραπευτές συμπεριλαμβάνονται στους επαγγελματίες, που παρέχουν υπηρεσίες ψυχικής υγείας
2017, 1η επιστημονική ημερίδα του Επιστημονικού τμήματος «Φυσικοθεραπεία στην ψυχική υγεία» του Ν.Π.Δ.Δ/Π.Σ.Φ: «Εξειδικευμένη φυσικοθεραπευτική παρέμβαση στην κατάθλιψη»
2018, Αριθμ. Γ3β/Γ.Π.οικ.15670 Απόφαση του Υπουργού Υγείας (Φ.Ε.Κ 939, Τεύχος Β, 16/3/2018), «…Ο Επιστημονικά Υπεύθυνος (Μονάδων Ψυχικής Υγείας στον Ιδιωτικό Κερδοσκοπικό και μη Κερδοσκοπικό Τομέα του άρθρου 11 του ν. 2716/1999), πρέπει να διαθέτει τα προσόντα των ειδικοτήτων του ψυχιάτρου, παιδοψυχίατρου, ψυχολόγου, κοινωνικού λειτουργού, εργοθεραπευτή, φυσιοθεραπευτή, νοσηλευτή, επισκέπτη υγείας….»
2018, Αριθμ. Γ3β/Γ.ΙΙ.15911 ,Κ.Υ των Υπουργών Οικονομικών και Υγείας (Φ.Ε.Κ 1157, Τεύχος Β, 29/3/2018), 2. Στο άρθρο 8 προστίθεται παράγραφος 2 ως εξής: «2. Στα Οικοτροφεία για πάσχοντες από άνοια τελικού σταδίου παρέχονται υπηρεσίες………………3. Παρηγορητική φυσικοθεραπεία. 3. Στην παράγραφο 5 του άρθρου 11 προστίθεται περίπτωση ε ως εξής: «ε) Στα Οικοτροφεία για πάσχοντες από άνοια τελικού σταδίου το προσωπικό που καλύπτει την 24ωρη λειτουργία τους απαρτίζεται από τις εξής ειδικότητες: ……………………………… Φυσικοθεραπευτή
2018, Σχολή Επαγγελμάτων Υγείας & Πρόνοιας, Παν/μιο Δυτικής Αττικής Τμήμα Φυσικοθεραπείας, διδακτικό αντικείμενο: Φυσικοθεραπευτική Αξιολόγηση, ενημερωτική διάλεξη «Εργαλεία Παρατήρησης & Αξιολόγησης στο πλαίσιο της Φυσικοθεραπείας στη Ψυχική Υγεία»
2018, Ιατρική Σχολή Ε.Κ.Π.Α, Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών «Μοριακή και Εφαρμοσμένη Φυσιολογία», Ειδίκευση: Θεραπευτική – Ιαματική Άσκηση, σεμιναριακό μάθημα «Αρχές Συνταγογράφησης Θεραπευτικής Άσκησης στην Ψυχική Υγεία»
2018, η Ελλάδα ανακηρύσσεται υποψήφια χώρα της διοργάνωσης του παγκοσμίου συνεδρίου της φυσικοθεραπείας στην ψυχική υγεία για το 2022.
