Όταν κάποιος έρχεται σε ερωτική επαφή, το τελευταίο πράγμα που σκέφτεται είναι τα μάτια του. Ωστόσο η σεξουαλική δραστηριότητα μπορεί να τα επηρεάσει με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους και μερικές φορές φθάνει στο σημείο να κοστίζει την όραση.
Υπαίτια γι’ αυτό είναι τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα. «Ο κόσμος δεν το γνωρίζει, αλλά η αλήθεια είναι πως πολλά συνηθισμένα νοσήματα του σεξ μπορούν να επηρεάσουν τα μάτια και την όραση», λέει ο χειρουργός-οφθαλμίατρος Δρ. Αναστάσιος-Ι. Κανελλόπουλος, MD, ιδρυτής και επιστημονικός διευθυντής του Ινστιτούτου Οφθαλμολογίας LaserVision, καθηγητής Οφθαλμολογίας Πανεπιστημίου Νέας Υόρκης, NYU Medical School. «Αυτό συνήθως οφείλεται στις κακές συνήθειες που πολλοί υιοθετούν στη διάρκεια του σεξ, αλλά και το ότι πολλοί είναι φορείς σεξουαλικώς μεταδιδομένων νοσημάτων δίχως να το γνωρίζουν, οπότε δεν κάνουν θεραπεία».
Ο Δρ. Κανελλόπουλος εξηγεί ποια σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα μπορεί να μολύνουν τα μάτια και τι επιπτώσεις μπορεί να έχουν.
* Έρπης. Υπάρχουν δύο κύριοι τύποι ερπητοϊών, ο HSV-1 και ο HSV-2, που προκαλούν κυρίως τον επιχείλιο έρπη και τον έρπη των γεννητικών οργάνων αντιστοίχως. Ωστόσο και οι δύο τύποι μπορεί να εξαπλωθούν και να δώσουν εκδηλώσεις σε όλο το σώμα, συμπεριλαμβανομένων των ματιών όπου μπορεί να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα.
«Η ερπητική μόλυνση στο μάτι μπορεί να προκαλέσει μόνιμη ουλή στον κερατοειδή χιτώνα (είναι ο επιφανειακός χιτώνας του ματιού) ή στον δακρυϊκό πόρο», λέει ο Δρ. Κανελλόπουλος. «Ο ιός μπορεί επίσης να προκαλέσει φλεγμονή στον αμφιβληστροειδή χιτώνα (βρίσκεται στο πίσω μέρος του ματιού), με συνέπεια τη δημιουργία ουλής, την αποκόλληση του χιτώνα ή ακόμα και την τύφλωση».
Και οι δύο ιοί μπορούν να μεταδοθούν είτε με άμεση επαφή με τα υγρά των γεννητικών οργάνων (π.χ. σπέρμα), είτε με τα μολυσμένα χέρια. Μπορεί επίσης να υπάρξει μόλυνση με την άμεση επαφή του προσώπου με μια ερπητική πληγή.
Για την προστασία από τους ερπητοϊούς είναι απαραίτητη η χρήση προφυλακτικού και το καλό πλύσιμο των χεριών αμέσως μετά από κάθε σεξουαλική επαφή. Αν ο ερωτικός σας σύντροφος έχει ενεργό λοίμωξη (π.χ. έρπη στο στόμα), αποφύγετε την επαφή με την πληγή.
* Σύφιλη. Η σύφιλη προκαλείται από βακτήρια τα οποία μεταδίδονται μεταξύ των ενηλίκων με την σεξουαλική επαφή. Τα βακτήρια αυτά μπορεί να προκαλέσουν συμπτώματα σύντομα μετά τη μόλυνση ή και χρόνια αργότερα, ενώ η νόσος συνήθως εξελίσσεται σε στάδια.
Στο δέρμα το υπαίτιο βακτήριο συνήθως προκαλεί πληγές και εξανθήματα. Δίχως θεραπεία, όμως, μπορεί να εξαπλωθεί στο σώμα, προκαλώντας σοβαρές ή ακόμα και θανατηφόρες βλάβες σε διάφορα όργανα (π.χ. καρδιά). Ευτυχώς, στα αρχικά στάδιά της η σύφιλη μπορεί να αντιμετωπιστεί με αντιβιοτική αγωγή. Ωστόσο οι βλάβες που θα έχουν προκληθεί έως ότου διαγνωστεί, συχνά είναι μη αναστρέψιμες.
Όταν η λοίμωξη προσβάλλει τα μάτια μπορεί να προκαλέσει φλεγμονή σε πολλές από τις δομές τους: στον επιπεφυκότα, τον κερατοειδή χιτώνα, στα βλέφαρα, στον ραγοειδή χιτώνα (είναι το μεσαίο από τα τρία στρώματα του ματιού), στον σκληρό χιτώνα (το λευκό τμήμα του ματιού), στο οπτικό νεύρο και στον αμφιβληστροειδή χιτώνα.
Η οφθαλμική σύφιλη μπορεί να προκαλέσει σοβαρά, μακροχρόνια προβλήματα οράσεως, όπως θόλωση, πόνο και ξηρότητα.
Επειδή τα βακτήρια που προκαλούν σύφιλη εξαπλώνονται μέσω του αίματος σε όλο το σώμα, δεν χρειάζεται να υπάρξει άμεση επαφή του προσώπου με τα γεννητικά όργανα για να συμβεί μόλυνση.
Όταν τα προφυλακτικά χρησιμοποιούνται σωστά, συνήθως προστατεύουν αποτελεσματικά από αυτήν, αλλά κάθε δερματικό εξάνθημά της που δεν καλύπτεται από το προφυλακτικό, μπορεί να μεταδώσει τη νόσο.
* Βλεννόρροια. Η βλεννόρροια μπορεί να μολύνει τα γεννητικά όργανα, τον πρωκτό, τον λαιμό και τα μάτια και συνήθως μεταδίδεται από ερωτικούς συντρόφους με ελάχιστα ή καθόλου συμπτώματα. Αν και μπορεί να αντιμετωπιστεί με αντιβιοτικά, τα τελευταία χρόνια παρατηρείται αυξημένη ανθεκτικότητα των υπαίτιων βακτηρίων σε αυτά.
Η βλεννόρροια μπορεί να μεταδοθεί στα μάτια μέσω της άμεσης επαφής με τα σωματικά υγρά στη διάρκεια του σεξ και με το άγγιγμα των ματιών με μολυσμένα χέρια στη διάρκεια ή μετά το σεξ.
Η μόλυνση των ματιών μπορεί να εκδηλωθεί με επιπεφυκίτιδα, κατά την οποία υπάρχει έντονη αποβολή πυώδους εκκρίματος από τα μάτια.
Και σε αυτή την περίπτωση, η σωστή χρήση του προφυλακτικού και το καλό πλύσιμο των χεριών είναι σωτήρια.
* Ηπατίτιδα Β. Το σεξ χωρίς προφυλάξεις αποτελεί κύριο παράγοντα κινδύνου για τη μετάδοση και του ιού που προκαλεί ηπατίτιδα Β (είναι ο ιός HBV).
Παρότι η νόσος αφορά πρωτίστως το ήπαρ, μπορεί να έχει και οφθαλμικές εκδηλώσεις. Στα αρχικά στάδια οι εκδηλώσεις αυτές περιορίζονται στον ίκτερο (κιτρινίζει το δέρμα και τα μάτια), εξαιτίας της προσβολής του ήπατος.
Στους πάσχοντες από χρόνια ηπατίτιδα Β μπορεί να παρατηρηθεί φλεγμονή των αιμοφόρων αγγείων του αμφιβληστροειδούς, του οπτικού νεύρου και/ή του ραγοειδούς χιτώνα. Μπορεί επίσης να παρατηρηθεί παροδική παράλυση του λεγόμενου κοινού κινητικού νεύρου, το οποίο ελέγχει τις κινήσεις των ματιών.
* Οξυτενή κονδυλώματα. Προκαλούνται από ορισμένα στελέχη του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV) και μεταδίδονται με την σεξουαλική επαφή. Τα μάτια μπορεί να μολυνθούν με την άμεση επαφή των ματιών με τα κονδυλώματα κατά το στοματικό σεξ ή με την επαφή των ματιών με τα μολυσμένα χέρια.
Η μόλυνση των ματιών μπορεί να εκδηλωθεί με θηλώματα (π.χ. στο άνω ή στο κάτω βλέφαρο) και με μακροχρόνιο ερεθισμό της επιφάνειας του ματιού.
* HIV/AIDS λοίμωξη. Ακόμα και η μόλυνση με τον ιό του AIDS, τον HIV, μπορεί να έχει συνέπειες στα μάτια. Υπολογίζεται ότι το 75-80% των φορέων του ιού θα χρειασθούν κάποια στιγμή στη ζωή τους θεραπεία για οφθαλμολογικό πρόβλημα.
Η πιο συχνή οφθαλμική επιπλοκή της HIV/AIDS λοίμωξης είναι η φλεγμονή του αμφιβληστροειδούς χιτώνα από τον κυτταρομεγαλοϊό (η πάθηση λέγεται αμφιβληστροειδίτιδα από CMV). Ο ιός αυτός είναι εξαιρετικά συνηθισμένος (τον φέρει το 40% των ανθρώπων) και στους υγιείς ανθρώπους είναι αβλαβής. Στα άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό, όμως, μπορεί να προκαλέσει σοβαρή αμφιβληστροειδίτιδα, με αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς και τύφλωση.
Σε μερικούς πάσχοντες από AIDS μπορεί να παρατηρηθεί και σάρκωμα Καπόζι στα βλέφαρα ή στον επιπεφυκότα. Τέλος, η λοίμωξη με τον ιό HIV μπορεί να διευκολύνει την εκδήλωση άλλων οφθαλμοπαθειών από άλλα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα.
* Φθειρίαση του εφηβαίου. Οι ψείρες των γεννητικών οργάνων (φθειρίαση του εφηβαίου) είναι παράσιτα που θεωρητικώς αναπτύσσονται μόνο στην ηβική περιοχή. Ωστόσο μπορεί να εξαπλωθούν σε κάθε τμήμα του σώματος με τριχοφυΐα, συμπεριλαμβανομένων των βλεφάρων και των φρυδιών.
Οι ψείρες του εφηβαίου (που είναι διαφορετικό είδος από τις ψείρες του κεφαλιού) μεταδίδονται με τη στενή σωματική επαφή, συνήθως με τη σεξουαλική.
Στα μάτια το παράσιτο προκαλεί μακροχρόνιο κνησμό και αίσθημα καύσου, επειδή προσκολλάται στις βλεφαρίδες και εγχέει το σάλιό του στο δέρμα.
Ευτυχώς, οι ψείρες μπορούν να αντιμετωπιστούν και δεν μεταδίδουν άλλα νοσήματα. Όποιος όμως διαγνωστεί με αυτές, πρέπει να ελέγχεται και για άλλα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, σύμφωνα με ειδικούς από τα αμερικανικά Κέντρα Ελέγχου & Πρόληψης Νοσημάτων (CDC).
Τι να κάνετε
Τι σημαίνουν πρακτικά όλα τα προαναφερθέντα; Ότι «η προσεκτική επιλογή των ερωτικών συντρόφων και η λήψη των απαραίτητων προφυλάξεων σε κάθε σεξουαλική επαφή μπορεί να είναι σωτήρια και για τα μάτια», απαντά ο Δρ. Κανελλόπουλος.
