- Γράφει ο Κοσμάς Ζακυνθινός
Tο «δρόμο» για μια νέα θεραπεία στη χρόνια κατάθλιψη ανοίγει ανεξάρτητη Επιτροπή εμπειρογνωμόνων προς τον FDA, δίνοντας το «πράσινο φως» για έγκριση ενός ρινικού σπρέι με βάση τα ενεργά συστατικά της δημοφιλούς κεταμίνης.
Το νέο φάρμακο, με τη δραστική ουσία εσκεταμίνη, αναπτύχθηκε από την φαρμακευτική επιχείρηση Johnson & Johnson και απευθύνεται σε περιπτώσεις ασθενών με σοβαρής μορφής κατάθλιψη και ιδιαίτερα σε περιπτώσεις με αυτοκτονικό ιδεασμό.
Η 17μελής Επιτροπή έδωσε σχεδόν ομόφωνη έγκριση στο νέο φάρμακο, διαπιστώνοντας πως τα οφέλη του υπερέβαιναν τους κινδύνους. Σε επόμενο στάδιο, η Αμερικανική Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) αναμένεται να λάβει την τελική απόφαση (στις 4 Μαρτίου) για την κυκλοφορία του σκευάσματος, λαμβάνοντας συνήθως υπόψη τις συστάσεις από τις ομάδες εμπειρογνωμόνων της.
Η κεταμίνη παρασκευάστηκε για πρώτη φορά το 1962 και κατοχυρώθηκε με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας το 1963. Το 2010-13 έγιναν και κάποιες μελέτες που επιβεβαιώνουν τη χρησιμότητά της ως αντικαταθλιπτικού ταχείας δράσης.
Έπειτα από επιστημονική έρευνα του Αμερικανού ψυχιάτρου ελληνικής καταγωγής Δημήτρη Πάπολος, υπήρξαν θετικά αποτελέσματα συνταγογραφημένης δόσης κεταμίνης που χορηγήθηκε από τον ίδιο σε 60 άτομα τα οποία υπέφεραν από διπολική διαταραχή και από αυτούς μόνον οι δύο δεν είχαν βελτίωση από τη θεραπεία.
Τα τελευταία χρόνια, η κεταμίνη αντιμετωπίζεται ως «θαυματουργή» θεραπεία κατά της κατάθλιψης, ωστόσο ο ακριβής τρόπος δράσης της παραμένει άγνωστος.
Yποδοχείς οπιοειδών
Μέσα από μια νέα μικρή επιστημονική μελέτη αναδύεται μια νέα πιθανή θεωρία που δεν είχε διατυπωθεί έως τώρα: ότι για να ανακουφίσει από τα συμπτώματα της συχνής ψυχικής νόσου η κεταμίνη ενεργοποιεί τους υποδοχείς οπιοειδών.
Τα νέα ευρήματα, σύμφωνα με τους ερευνητές, θέτουν υπό αμφισβήτηση παλαιότερες θεωρίες σχετικά με τον τρόπο δράσης της κεταμίνης ενάντια στην κατάθλιψη. «Δεν λειτουργεί όπως όλοι πίστευαν πως λειτουργεί» δηλώνει χαρακτηριστικά ο Δρ Άλαν Σάτζμπεργκ, καθηγητής Ψυχιατρικής και Επιστημών της Συμπεριφοράς στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Στάνφορντ και ένας εκ των συντακτών της μελέτης, η οποία δημοσιεύεται στην επιθεώρηση American Journal of Psychiatry.
Δεδομένης της «επιδημίας» εξάρτησης από τα οπιοειδή αναλγητικά που πλήττει τις ΗΠΑ, τα νέα ευρήματα εγείρουν ανησυχίες για τις πιθανές συνέπειες της ευρείας χρήσης της κεταμίνης ως αντικαταθλιπτική θεραπεία. «Θα πρέπει να εξετάσουμε προσεκτικά τους κινδύνους που σχετίζονται με τη χρήση εξαρτητικών φαρμάκων –ακόμα και σε μικρές δόσεις– για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης» αναφέρει ο Δρ Σάτζμπεργκ.
Νέος πιθανός μηχανισμός δράσης της κεταμίνης
Η κεταμίνη χρησιμοποιείται εδώ και δεκαετίες ως αναισθητικό, ταυτόχρονα όμως κυκλοφορεί παράνομα και ως ναρκωτικό, ευρύτερα γνωστό ως «Special K». Τα τελευταία χρόνια οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι έχει αξιόλογη και άμεση δράση στα άτομα με κατάθλιψη, προσφέροντας βελτίωση των συμπτωμάτων τους μέσα σε μόλις λίγες ώρες, σε αντίθεση με τις εβδομάδες που χρειάζονται άλλα αντικαταθλιπτικά για να δράσουν. Έτσι, χαρακτηρίστηκε ως πολλά υποσχόμενη θεραπεία για τη σοβαρή (κλινική) κατάθλιψη, καθώς και για τους ασθενείς με κατάθλιψη που δεν ανταποκρίνονται σε άλλα φάρμακα.
Η θεωρία που είχε επικρατήσει μέχρι τώρα για τον τρόπο δράσης της κεταμίνης αφορούσε την ικανότητά της να μπλοκάρει τον υποδοχέα μιας χημικής ουσίας στον εγκέφαλο που ονομάζεται γλουταμινικό, η οποία εμπλέκεται στον έλεγχο της διάθεσης. Ωστόσο, όταν οι επιστήμονες επιχείρησαν να αναπτύξουν άλλα φάρμακα που μπλοκάρουν τον ίδιο υποδοχέα, αυτά απέτυχαν να βελτιώσουν τα συμπτώματα της κατάθλιψης.
Στο πλαίσιο της νέας μελέτης, οι ερευνητές εξέτασαν μια άλλη θεωρία: ότι η κεταμίνη δρα ενάντια στην κατάθλιψη εν μέρει επειδή ενεργοποιεί τους υποδοχείς οπιοειδών.
Για τον σκοπό αυτόν, χορήγησαν σε μια ομάδα ασθενών ναλτρεξόνη, ένα φάρμακο που μπλοκάρει τους υποδοχείς οπιοειδών, πριν αυτοί ξεκινήσουν θεραπεία με κεταμίνη. Αυτή η μικρή ομάδα περιλάμβανε 12 ασθενείς με διαγνωσμένη κατάθλιψη, οι οποίοι στο παρελθόν είχαν δοκιμάσει τουλάχιστον τέσσερις διαφορετικές αντικαταθλιπτικές φαρμακευτικές αγωγές ή άλλες θεραπείες χωρίς αποτέλεσμα.
Όλοι οι ασθενείς έλαβαν κεταμίνη σε ενέσιμη μορφή σε δύο δόσεις: μία αφού είχαν λάβει τη ναλτρεξόνη και μία αφού είχαν λάβει εικονικό φάρμακο (placebo) αντί για τον αναστολέα των υποδοχέων οπιοειδών. Οι δύο δόσεις κεταμίνης χορηγήθηκαν με χρονική απόσταση ενός μήνα.
Η μελέτη ήταν διπλά τυφλή, δηλαδή ούτε οι ασθενείς ούτε οι ερευνητές γνώριζαν πότε χορηγήθηκε η ναλτρεξόνη και πότε το εικονικό φάρμακο. Ο συγκεκριμένος σχεδιασμός επιτρέπει να περιοριστεί σημαντικά η μεροληπτική θεώρηση των αποτελεσμάτων μιας επιστημονικής μελέτης.
Βελτίωση συμπτωμάτων
Οι ερευνητές διαπίστωσαν πως οι ασθενείς παρουσίασαν αξιοσημείωτη βελτίωση στα συμπτώματα της κατάθλιψης όταν η κεταμίνη συνδυάστηκε με το εικονικό φάρμακο, δεν συνέβη όμως το ίδιο για τον συνδυασμό κεταμίνης και ναλτρεξόνης. Ωστόσο, στη δεύτερη περίπτωση παρατηρήθηκαν διασχιστικές επιδράσεις λόγω της κεταμίνης (π.χ. παραισθήσεις).
Η διαφορά στην επίδραση της κεταμίνης στις δύο περιπτώσεις ήταν μάλιστα τόσο μεγάλη που οι ερευνητές διέκοψαν πρόωρα τη δοκιμή τους προκειμένου να αποφύγουν δυσμενείς εκβάσεις για τους ασθενείς.
Περαιτέρω μελέτες θα πρέπει επίσης να εξετάσουν κατά πόσο η αντικαταθλιπτική δράση της κεταμίνης οφείλεται τελικά στην επίδρασή της αποκλειστικά στους υποδοχείς οπιοειδών ή συνδυαστικά στους υποδοχείς οπιοειδών και γλουταμινικού.
Κάντε like στη σελίδα μας στο facebook για να μαθαίνετε όλα τα νέα
