Νέες αναλύσεις από τη μελέτη Φάσης III EXPAND της από του στόματος, άπαξ ημερησίως λαμβανόμενης σιπονιμόδης (BAF312) σε ασθενείς με Δευτεροπαθώς Προϊούσα Πολλαπλή Σκλήρυνση (SPMS) ανακοίνωσε η Novartis. Στις προκαθορισμένες στατιστικές αναλύσεις, η θεραπεία με σιπονιμόδη μείωσε σταθερά τον κίνδυνο επιβεβαιωμένης εξέλιξης της αναπηρίας σε ασθενείς με SPMS, με ή χωρίς υποτροπές. Επιπλέον, νέες post-hoc αναλύσεις που χρησιμοποιούν περισσότερο ακριβείς μεθόδους για την εκτίμηση της επίδρασης της θεραπείας στην εξέλιξη της αναπηρίας, τεκμηριώνουν τώρα ότι η μείωση του κινδύνου με τη σιπονιμόδη είναι σε μεγάλο βαθμό ανεξάρτητη από τις υποτροπές. Η σιπονιμόδη επέδειξε επίσης σημαντικό όφελος στην ταχύτητα της νοητικής επεξεργασίας, τη βασική γνωστική λειτουργία που επηρεάζεται από την ΠΣ, η οποία συχνά επιδεινώνεται στους ανθρώπους που πάσχουν από τη νόσο. Τα αποτελέσματα αυτά παρουσιάζονται στο 70ο Ετήσιο Συνέδριο της Αμερικανικής Ακαδημίας Νευρολογίας (AAN) στο Λος Άντζελες των ΗΠΑ, το διάστημα 21-27 Απριλίου 2018.
Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως για τον συνολικό πληθυσμό της μελέτης, η θεραπεία με τη σιπονιμόδη είχε ως αποτέλεσμα τη σημαντική μείωση του κινδύνου για εξέλιξη της αναπηρίας, η οποία διατηρήθηκε με τρίμηνη και εξάμηνη επιβεβαίωση. Οι νέες αναλύσεις της μελέτης EXPAND, όπου χρησιμοποιήθηκαν προηγμένα μοντέλα προσέγγισης, δείχνουν μια εκτιμώμενη μείωση του κινδύνου για εξέλιξη της αναπηρίας, η οποία διατηρήθηκε στους τρεις μήνες και κυμάνθηκε από 14-20% σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο (υπολογίστηκε από την κύρια στρωματοποιημένη ανάλυση) για τους ασθενείς χωρίς υποτροπές. Για την αναπηρία που διατηρήθηκε στους έξι μήνες, η εκτιμώμενη μείωση του κινδύνου ήταν ακόμα μεγαλύτερη και κυμάνθηκε από 29-33%. Άλλες συμπληρωματικές στατιστικές προσεγγίσεις που αξιολόγησαν την επίδραση της σιπονιμόδης στην εξέλιξη της αναπηρίας ανεξάρτητα από τις υποτροπές, έδειξαν συνεπή αποτελέσματα.
«Η ευεργετική επίδραση της σιπονιμόδης στην πρόληψη της εξέλιξης της αναπηρίας, ανεξάρτητα από τη μείωση που επιφέρει στη συχνότητα των υποτροπών, δείχνει ότι οι ασθενείς με Δευτεροπαθώς Προϊούσα ΠΣ θα μπορούσαν να επωφεληθούν από αυτή τη θεραπεία», δήλωσε το μέλος της συντονιστικής επιτροπής της μελέτης Bruce Cree, MD, PhD, MAS, Διευθυντής Κλινικής Έρευνας και Αναπληρωτής Καθηγητής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια, στο Σαν Φρανσίσκο. «Αυτό είναι πολύ συναρπαστικό διότι πολλοί άνθρωποι που διαγιγνώσκονται με Υποτροπιάζουσα-Διαλείπουσα ΠΣ, τη συνηθέστερη μορφή της νόσου, θα εμφανίσουν τελικά SPMS, όπου χωρίς αποτελεσματικές νέες θεραπείες, παρουσιάζουν σταδιακή επιδείνωση της αναπηρίας παρά τις μη συχνές υποτροπές».
Σε προκαθορισμένες και post hoc αναλύσεις, αξιολογήθηκε η επίδραση της σιπονιμόδης στην ταχύτητα της νοητικής επεξεργασίας, όπως μετράται με τη Δοκιμασία Κωδικοποίησης των Συμβόλων (SDMT). Η SDMT είναι η μόνη γνωστική δοκιμασία με τεκμηριωμένη κλινική σχετικότητα μεταβολής στην ΠΣ και είναι ευρέως αποδεκτή από ασθενείς και γιατρούς. Άλλες δοκιμασίες ήταν η ∆οκιµασία Ακουστικής Σειριακής Πρόσθεσης Συνεχούς Ρυθμού (PASAT, αξιολόγηση της ταχύτητας γνωστικής επεξεργασίας) και το Brief Visuospatial Memory Test-Revised (BVMT-R, εκτίμηση της μνήμης). Από την έναρξη έως τον 24ο μήνα, η θεραπεία με σιπονιμόδη επέδειξε σημαντικό όφελος για την ταχύτητα της νοητικής επεξεργασίας, σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο, για όλους τους ασθενείς (SDMT, p=0,0004), και επίσης σε αυτούς που είχαν υποτροπές εντός δύο ετών πριν την έναρξη της δοκιμής (SDMT p=0,0151· PASAT p=0·0275) και σε αυτούς που δεν είχαν (SDMT p=0,0099· η PASAT δεν είναι στατιστικά σημαντική). Η θεραπεία με σιπονιμόδη δεν είχε ως αποτέλεσμα σημαντικές διαφορές στη μνήμη (BVMT-R).
«Η μείωση της ικανότητας ταχείας επεξεργασίας των πληροφοριών προσβάλλει περισσότερους από τους μισούς ασθενείς με ΠΣ και είναι πιο σοβαρή στην Δευτεροπαθώς Προϊούσα ΠΣ σε σχέση με την Υποτροπιάζουσα-Διαλείπουσα ΠΣ. Τα δεδομένα αυτά δείχνουν ότι η σιπονιμόδη θα μπορούσε να έχει σημαντική επίδραση στην καθημερινή ζωή αυτών των ασθενών», δήλωσε ο Danny Bar-Zohar, Global Head Neuroscience Development της Novartis. «Περαιτέρω, τα προηγμένα μοντέλα που χρησιμοποιούνται στις νέες αναλύσεις μας βοηθούν να κατανοήσουμε καλύτερα τη σχέση μεταξύ των υποτροπών και της αναπηρίας, καθώς και την επίδραση της σιπονιμόδης σε αυτές τις παραμέτρους. Τα τελευταία αυτά ευρήματα είναι ενθαρρυντικά, καθώς εδραιώνουν περαιτέρω τα κλινικά στοιχεία που δείχνουν ότι η σιπονιμόδη είναι μια δυνητικά νέα, πολύ απαραίτητη θεραπευτική επιλογή για την SPMS».
Η Novartis ξεκίνησε τη διαδικασία υποβολής φακέλου για έγκριση της χρήσης της σιπονιμόδης για την SPMS στις ΗΠΑ το πρώτο εξάμηνο του 2018. Η υποβολή φακέλου για έγκριση στην Ε.Ε. έχει προγραμματιστεί για αργότερα εντός του 2018.
Σχετικά με τη μελέτη EXPAND
Η EXPAND είναι μια τυχαιοποιημένη, διπλά τυφλή, ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο μελέτη φάσης III, η οποία συγκρίνει την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια της σιπονιμόδης έναντι του εικονικού φαρμάκου σε ανθρώπους με Δευτεροπαθώς Προϊούσα Πολλαπλή Σκλήρυνση (SPMS)4,8. Είναι η μεγαλύτερη τυχαιοποιημένη, ελεγχόμενη μελέτη για την SPMS έως τώρα και συμπεριέλαβε 1.651 ανθρώπους με SPMS από 31 χώρες. Κατά το χρονικό διάστημα της μελέτης, τα εγγεγραμμένα άτομα στην EXPAND ήταν κατά μέσο όρο ηλικίας 48 ετών και έπασχαν από ΠΣ για περίπου 17 έτη. Οι ασθενείς είχαν διαγνωστεί με SPMS και είχαν παρουσιάσει εξέλιξη της αναπηρίας σε διάστημα δύο ετών πριν τη μελέτη. Είχαν επίσης βαθμολογία στη Διευρυμένη Κλίμακα Κατάστασης Αναπηρίας (EDSS) από 3,0 έως 6,5 με μέση τιμή 6,0, κάτι που αντιστοιχεί στη χρήση βοηθήματος βάδισης (π.χ. μπαστούνι ή δεκανίκι)4,8. Οι ασθενείς τυχαιοποιήθηκαν για να λάβουν είτε 2 mg σιπονιμόδης άπαξ ημερησίως είτε εικονικό φάρμακο σε αναλογία 2:1 αντίστοιχα. Οι ασθενείς συνέχισαν τη θεραπεία με τη σιπονιμόδη στο ανοικτής σήμανσης, μακροχρόνιο μέρος επέκτασης της μελέτης.
Σχετικά με τη σιπονιμόδη (BAF312)
Η σιπονιμόδη είναι ένας υπό έρευνα εκλεκτικός τροποποιητής ειδικών υποτύπων του υποδοχέα της φωσφορικής σφιγγοσίνης-1 (S1P). Η σιπονιμόδη δεσμεύεται στον ειδικό υποδοχέα S1P1 στα λεμφοκύτταρα, γεγονός που αποτρέπει την είσοδό τους στο κεντρικό νευρικό σύστημα (ΚΝΣ) των ασθενών με πολλαπλή σκλήρυνση γεγονός που πιστεύεται ότι συμβάλλει στην αντιφλεγμονώδη δράση της.
Η σιπονιμόδη εισέρχεται επίσης στο κεντρικό νευρικό σύστημα και δεσμεύεται στον ειδικό υποδοχέα S1P5 σε συγκεκριμένα κύτταρα του κεντρικού νευρικού συστήματος (ολιγοδενδροκύτταρα και αστροκύτταρα). Με τη δέσμευση σε αυτούς τους συγκεκριμένους υποδοχείς, η σιπονιμόδη έχει τη δυνατότητα να τροποποιήσει την καταστροφική δραστηριοτητα αυτών των κυττάρων και να βοηθήσει στη μείωση της απώλειας της λειτουργικότητας που σχετίζεται με την SPMS. Η εξειδίκευση ως προς τον υποδοχέα και οι φαρμακοκινητικές ιδιότητες της σιπονιμόδης διευκολύνουν την έναρξη της θεραπείας, ενώ συμβάλλουν στο προφίλ ασφάλειας και εύκολης χορήγησής της.
Σχετικά με την πολλαπλή σκλήρυνση
Η πολλαπλή σκλήρυνση (ΠΣ) είναι μια χρόνια διαταραχή του κεντρικού νευρικού συστήματος (ΚΝΣ) που διαταράσσει τη φυσιολογική λειτουργία του εγκεφάλου, των οπτικών νεύρων και του νωτιαίου μυελού, μέσω της φλεγμονής και της απώλειας νευρικού ιστού. Η εξέλιξη της ΠΣ οδηγεί σε αυξανόμενη απώλεια τόσο της σωματικής (π.χ. βάδιση) όσο και της νοητικής λειτουργικότητας (π.χ. μνήμη). Υπάρχουν τρεις τύποι ΠΣ: η Υποτροπιάζουσα Διαλείπουσα ΠΣ (RRMS), η Δευτεροπαθώς Προϊούσα ΠΣ (SPMS) και η Πρωτοπαθώς Προϊούσα ΠΣ (PPMS).
Η SPMS χαρακτηρίζεται από βαθμιαία επιδείνωση της νευρολογικής λειτουργικότητας με την πάροδο του χρόνου. Αυτό οδηγεί σε προοδευτική συσσώρευση αναπηρίας, η οποία είναι σε μεγάλο βαθμό ανεξάρτητη από τις υποτροπές, κάτι που μπορεί να επηρεάσει σοβαρά την ικανότητα των ασθενών να πραγματοποιούν τις καθημερινές τους δραστηριότητες. Η SPMS ακολουθείται από μια αρχική φάση RRMS, η οποία αποτελεί περίπου το 85% όλων των διαγνώσεων ΠΣ. Περίπου το ένα τέταρτο των ανθρώπων με RRMS θα αναπτύξουν SPMS εντός 10 ετών από την αρχική διάγνωση της RRMS, ανεβάζοντας το ποσοστό αυτό σε πάνω από τρία τέταρτα έπειτα από 30 έτη. Παραμένει μια σημαντικά μη ικανοποιούμενη ανάγκη για αποτελεσματικές και ασφαλείς θεραπείες που θα βοηθήσουν στην καθυστέρηση της εξέλιξης της αναπηρίας και θα βελτιώσουν τη νοητική λειτουργία στην SPMS.
Η ΠΣ προσβάλλει περίπου 2,3 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως.
