Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν εκδηλώσει κάποια στιγμή στη ζωή τους το δυσάρεστο αίσθημα καύσου, το υπερβολικό δάκρυσμα, το κοκκίνισμα και τον κνησμό που προκαλούνται όταν αναπτύσσεται ξηρότητα στα μάτια (ξηροφθαλμία).
Για πολλούς ανθρώπους, όμως, η ξηροφθαλμία δεν είναι μία παροδική ενόχληση, αλλά ένα επίμονο πρόβλημα που αποκαλείται σύνδρομο ξηροφθαλμίας, πλήττει σοβαρά την ποιότητα της ζωής τους και απαιτεί συνεχή και προσεκτική φροντίδα.
Το σύνδρομο ξηροφθαλμίας αναπτύσσεται όταν οι δακρυϊκοί πόροι δεν παράγουν επαρκείς ποσότητες δακρύων ή όταν τα παραγόμενα δάκρυα δεν είναι αρκετά ποιοτικά.
«Τα δάκρυα, τα οποία αποτελούνται από τρεις ξεχωριστές στοιβάδες, είναι πολύ σημαντικά για την υγεία των ματιών και η ανεπάρκειά τους μπορεί να δημιουργήσει πολλά προβλήματα», λέει ο χειρουργός-οφθαλμίατρος Δρ. Αναστάσιος-Ι. Κανελλόπουλος, MD, ιδρυτής και επιστημονικός διευθυντής του Ινστιτούτου Οφθαλμολογίας LaserVision, καθηγητής Οφθαλμολογίας Πανεπιστημίου Νέας Υόρκης, NYU Medical School.
«Μεταξύ άλλων είναι απαραίτητα για να υγραίνονται και να λιπαίνονται τα μάτια, για να τα τροφοδοτούν με θρεπτικά συστατικά και οξυγόνο, για να καθαρίζουν την επιφάνειά τους, αλλά και για να εστιάζουν καλύτερα τις εικόνες που βλέπουν».
Όλες αυτές οι λειτουργίες διαταράσσονται όταν η δακρυϊκή στοιβάδα δεν παράγει αρκετά δάκρυα ή όταν τα δάκρυα που παράγει δεν έχουν την επιθυμητή σύσταση αφού, σε αντίθεση με ό,τι πιστεύουν πολλοί, δεν αποτελούνται μόνο από άλατα και νερό, αλλά από εκατοντάδες πρωτεΐνες, ηλεκτρολύτες, αντισώματα και λιπίδια.
«Κάθε άνθρωπος μπορεί να εκδηλώσει σύνδρομο ξηροφθαλμίας, αλλά είναι πιο συχνό στις γυναίκες, ιδίως μετά την εμμηνόπαυση, εξαιτίας των ορμονικών αλλαγών που συμβαίνουν στο σώμα τους», λέει ο Δρ Κανελλόπουλος.
Τι μπορούν να κάνουν οι πάσχοντες για να βοηθηθούν; Ο Δρ. Κανελλόπουλος έχει μερικές συμβουλές που μπορεί να τους βοηθήσουν.
* Προσέξτε πού ζείτε.
Μεγάλες μελέτες έχουν δείξει ότι η εμφάνιση του συνδρόμου ξηροφθαλμίας είναι πιθανότερη σε όσους ζουν σε αστικά κέντρα με υψηλά επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης.
Μία από αυτές είχε πραγματοποιηθεί στις ΗΠΑ και είχε δείξει πως οι κάτοικοι των πόλεων του Σικάγου και της Νέας Υόρκης είχαν τετραπλάσιες πιθανότητες να διαγνωστούν με το σύνδρομο, σε σύγκριση με όσους ζούσαν σε επαρχιακές περιοχές.
Αυξημένο κίνδυνο συνδρόμου ξηροφθαλμίας διατρέχουν και όσοι ζουν σε μεγάλο υψόμετρο, όπου τυπικά ο αέρας είναι πιο ξηρός.
Αν λοιπόν ζείτε σε μολυσμένο ή ξερό αέρα, πρέπει να τοποθετήσετε στο σπίτι σας ένα υψηλής ποιότητας φίλτρο αέρα και να χρησιμοποιείτε υγραντήρα για να προσθέτετε υγρασία στην ατμόσφαιρα.
* Προστατευθείτε όταν φυσάει.
Αν στην περιοχή όπου ζείτε ή/και εργάζεστε φυσά συχνά δυνατός αέρας, φροντίστε να προστατεύετε τα μάτια σας με γυαλιά ηλίου που θα έχουν προστατευτικά στα πλάγια, διότι οι ριπές του αέρα προκαλούν ξηροφθαλμία. Για τον ίδιο λόγο πρέπει να είστε πολύ προσεκτικοί όταν χρησιμοποιείτε πιστολάκι για να στεγνώνετε τα μαλλιά σας, αλλά και ανεμιστήρες (δεν πρέπει ποτέ να σας «κτυπούν» καταπρόσωπο).
* Αποφύγετε τον καπνό των τσιγάρων.
Ο καπνός όχι μόνο είναι ιδιαίτερα ερεθιστικός για τα μάτια με ξηροφθαλμία, αλλά αυξάνει και τις πιθανότητες ανάπτυξης του συνδρόμου ξηροφθαλμίας.
* Να ξεκουράζετε τα μάτια σας.
Η εργασία μπροστά στην οθόνη ενός ηλεκτρονικού υπολογιστή ή λάπτοπ, καθώς και το πολύωρο διάβασμα ή τηλεόραση μπορεί να οδηγήσουν στην ξηροφθαλμία, διότι όταν το βλέμμα είναι «καρφωμένο» σε ένα σημείο δεν βλεφαρίζουμε όσο συχνά χρειάζεται. Για να αποφύγετε αυτό τον κίνδυνο, να κάνετε διάλειμμα κάθε 10 λεπτά για να ξεκουράζετε τα μάτια σας. Φροντίστε επίσης να βλεφαρίζετε πιο συχνά, για να βοηθάτε τα μάτια σας να ανακτούν λίγη από την υγρασία που έχουν χάσει.
* Δοκιμάστε τα τεχνητά δάκρυα.
Τα τεχνητά δάκρυα διατίθενται χωρίς ιατρική συνταγή. Να τα χρησιμοποιείτε όσο συχνά χρειάζεστε, αλλά αν διαπιστώσετε ότι σας είναι απαραίτητα συχνότερα από μία φορά κάθε 2 ώρες, προτιμήστε όσα δεν περιέχουν συντηρητικά. Τα ενυδατικά τζελ για τα μάτια επίσης μπορεί να σας βοηθήσουν. Επειδή όμως είναι πιο παχύρρευστα και θολώνουν την όραση, καλό είναι να τα χρησιμοποιείτε πριν μπείτε για ύπνο. Αν δεν είστε σίγουροι για το τι ακριβώς χρειάζεστε, συμβουλευθείτε τον οφθαλμίατρό σας.
* Αυξήστε την πρόσληψη ωμέγα-3 λιπαρών οξέων.
Μερικοί άνθρωποι βρίσκουν ανακούφιση από τα συμπτώματα του συνδρόμου ξηροφθαλμίας αυξάνοντας την πρόσληψη ω-3 λιπαρών οξέων.
Πρόκειται για ένα είδος ωφέλιμων λιπιδίων που περιέχεται σε μεγάλες ποσότητες στα ιχθυέλαια (π.χ. στο μουρουνέλαιο) και στα παχιά (λιπαρά) ψάρια, όπως ο σολομός, οι σαρδέλες, η ρέγγα, το σκουμπρί, ο τόνος κ.λπ. Στο εμπόριο διατίθενται επίσης και ειδικά εμπλουτισμένα προϊόντα. Συμβουλευθείτε τον οφθαλμίατρό σας, διότι μπορεί να σας χορηγήσει και διατροφικό συμπλήρωμα των λιπιδίων αυτών.
* Να φροντίζετε τα βλέφαρά σας.
Τα θερμά επιθέματα (κομπρέσες) στα μάτια μπορεί να διεγείρουν την παραγωγή σμήγματος από τους αδένες των βλεφάρων, συμβάλλοντας στην βελτίωση της ποιότητας των δακρύων σας. Καλό είναι επίσης να πλένετε προσεκτικά τα βλέφαρά σας με καθαρό πανί, σαπούνι και χλιαρό νερό, ξεβγάζοντάς τα στη συνέχεια απαλά.
* Να έχετε το νου σας το χειμώνα.
Ο χειμώνας ευνοεί την εμφάνιση συνδρόμου ξηροφθαλμίας ή εξάρσεων του συνδρόμου, επειδή η υγρασία της ατμόσφαιρας πέφτει στη διάρκειά του λόγω των χαμηλών θερμοκρασιών και οι περισσότεροι άνθρωποι ζουν εκτεθειμένοι στην (αποξηραντική) κεντρική θέρμανση.
Για να αντισταθμίσετε την μειωμένη χειμερινή υγρασία χρειάζεστε έναν υγραντήρα στους θερμαινόμενους χώρους, καθώς και να πίνετε άφθονα υγρά για να διατηρείτε ο οργανισμός σας καλά ενυδατωμένος και να προστατεύετε τα μάτια σας από το κρύο. Αν φοράτε φακούς επαφής πρέπει να τους φροντίζετε σχολαστικά, διότι τα μάτια σας απειλούνται ακόμα περισσότερο από την ξηρότητα.
