Περίπου το 10% του ενήλικου πληθυσμού ανά την υφήλιο πάσχει από κάποιου βαθμού Χρόνια Νεφρική Νόσο και μάλιστα το ένα τρίτο αυτών δεν το γνωρίζει, ενώ η συχνότητα της νόσου αυξάνεται με την πάροδο της ηλικίας και έτσι μετά την ηλικία των 65 χρόνων η συχνότητα εμφάνισης της σχεδόν τριπλασιάζεται και η βαρύτητά της ποικίλλει.
Στην Ελλάδα πάνω από 10.000 ασθενείς πάσχουν από Χρόνια Νεφρική Νόσο Τελικού Σταδίου, οι οποίοι για να επιβιώσουν, υποβάλλονται σε αιμοκάθαρση με τεχνητό νεφρό, περιτοναϊκή κάθαρση ακόμα και μεταμόσχευση νεφρού. Η κατάσταση αυτή σχετίζεται με εμφάνιση επιπλοκών σε πολλά όργανα όπως, στα οστά , στα αγγεία και κυρίως στην καρδιά.
Η ΧΝΝ κοστίζει στην παγκόσμια κοινότητα κάθε χρόνο χιλιάδες νεκρούς και δισεκατομμύρια ευρώ, λόγω της ιδιαίτερα υψηλής νοσηρότητας και θνητότητας των ασθενών με ΧΝΝ Τελικού Σταδίου και του υψηλού κόστους της εξωνεφρικής κάθαρσης (αιμοκάθαρση, περιτοναϊκή κάθαρση) καθώς και των φαρμάκων που χορηγούνται για την αντιμετώπιση των επιπλοκών της νόσου.
Επιπλέον, μελέτες έδειξαν ότι ο αριθμός των ατόμων ανά την υφήλιο που πάσχουν από ΧΝΝ αυξάνεται συνεχώς και ότι αναμένεται το έτος 2030 ο αριθμός των ατόμων που θα πάσχουν από ΧΝΝ Τελικού Σταδίου, και θα υποβάλλονται σε αιμοκάθαρση, να φθάσει τα 5,4 εκατομμύρια σε όλο τον κόσμο, περίπου διπλάσιος από τον αριθμό τους το 2010.
Η σημασία της υγείας των νεφρών
Τη σημασία της διατήρησης της υγείας των νεφρών για όλους σε όλο τον κόσμο και για όλη τη διάρκεια της ζωής τους, ανέδειξε το Διοικητικό Συμβούλιο της Ελληνικής Νεφρολογικής Εταιρείας, (ΕΝΕ), σε Συνέντευξη Τύπου, στο πλαίσιο του εορτασμού της Παγκόσμιας Ημέρας Νεφρού 2019. Σχετικές εισηγήσεις έκαναν ο Πρόεδρος της ΕΝΕ και Διευθυντής της Νεφρολογικής Κλινικής του Νοσοκομείου Ευαγγελισμός κύριος Θεοφάνης Αποστόλου, ο Γραμματέας της ΕΝΕ και Διευθυντής της Νεφρολογικής Κλινικής του Ιπποκράτειου Νοσοκομείου Αθηνών κύριος Δημήτριος Πετράς, καθώς και η ειδική Γραμματέας της ΕΝΕ και Διευθύντρια της Μονάδας Τεχνητού Νεφρού του Σισμανογλείου Αθηνών κα Μάκρω Σονικιάν.
Μαζί τους ο γνωστός Ιαβέρης, ο κατά κόσμον Τάσος Μαρκουίζος, ο οποίος με το παράδειγμά του σαν δωρητής οργάνου επιθυμεί να ευαισθητοποιήσει το ευρύ κοινό για την αξία της προσφοράς αυτής και την ανάγκη αύξησης των δοτών νεφρού.
Στόχος της Παγκόσμιας Ημέρας Νεφρού, η οποία εορτάζεται από το 2006 κάθε χρόνο τη δεύτερη Πέμπτη του Μαρτίου, είναι η κινητοποίηση και ευαισθητοποίηση της ιατρικής κοινότητας, των αρμόδιων αρχών και του κοινού για την πρόληψη των νεφρικών νοσημάτων και την προαγωγή της υγείας των νεφρών. Η εκστρατεία είναι κοινή πρωτοβουλία της Διεθνούς Νεφρολογικής Εταιρείας (International Society of Nephrology, ISN) και της Διεθνούς Ομοσπονδίας των Ιδρυμάτων Νεφρού (International Federation of Kidney Foundations, IFKF).
Εκστρατεία ενημέρωσης
Στην Ελλάδα, η εκστρατεία υποστηρίζεται από την Ελληνική Νεφρολογική Εταιρεία, η οποία συνεργάζεται με τους παραπάνω Διεθνείς Οργανισμούς και επαγγελματίες υγείας, οργανώνοντας δράσεις ενημέρωσης σχετικά με τα νεφρικά νοσήματα. Με τη φράση «Υγεία νεφρών για όλους και σε όλο τον κόσμο», η καμπάνια φέτος επικεντρώνεται στη συνεχή διατήρηση της υγείας των νεφρών σε όλο τον κόσμο ανεξάρτητα φυλετικών, κοινωνικών και οικονομικών διακρίσεων.
Όπως σημείωσαν οι ομιλητές: «Η Χρόνια Νεφρική Νόσος (ΧΝΝ), η οποία μπορεί να εμφανιστεί σε άτομα κάθε ηλικίας και εθνότητας, αποτελεί μια κατάσταση κατά την οποία συμβαίνει βαθμιαία απώλεια της νεφρικής λειτουργίας, που συνήθως επηρεάζει και τους δύο νεφρούς.
Οι νεφροί επιτελούν πολλές και σημαντικές λειτουργίες του οργανισμού μας. Αποβάλλουν τοξικά προϊόντα του μεταβολισμού και την περίσσεια νερού, ρυθμίζουν την ισορροπία των χημικών στοιχείων του σώματος, συμμετέχουν στη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης, διατηρούν υγιή τα οστά και την καρδιά και βοηθούν στην παραγωγή αίματος (ερυθρών αιμοσφαιρίων). Όταν η νεφρική λειτουργία μειωθεί κάτω από ένα επίπεδο, εμφανίζεται νεφρική ανεπάρκεια, πράγμα που έχει ως συνέπεια την εμφάνιση επιπλοκών από όλα σχεδόν τα όργανα και συστήματα του οργανισμού.
Απειλητική για τη ζωή του ασθενούς
Πρόκειται για μια κατάσταση απειλητική για τη ζωή του ασθενούς, η οποία απαιτεί άμεση αντιμετώπιση. Σε αρχικό στάδιο, τα συμπτώματα της ΧΝΝ δεν γίνονται αντιληπτά. Είναι δυνατόν, κάποιος να χάσει μέχρι και το 90% της νεφρικής του λειτουργίας και να μην εμφανίζει συμπτώματα! Η έγκαιρη λοιπόν διάγνωση της νόσου είναι κρίσιμη, καθώς η επαρκής θεραπεία μπορεί να επιβραδύνει την εξέλιξή της, προλαμβάνοντας την ανάγκη για σοβαρή ιατρική παρέμβαση, αιμοκάθαρση ή περιτοναϊκή κάθαρση ή ακόμη και μεταμόσχευση νεφρού. Σε πρώιμο στάδιο η διάγνωση της ΧΝΝ μπορεί να γίνει με τις συνήθεις εξετάσεις ούρων ή αίματος».
Ακόμη, τονίσθηκε ότι η υψηλή αρτηριακή πίεση και ο σακχαρώδης διαβήτης είναι οι πιο συνήθεις αιτίες της ΧΝΝ, αποτελώντας το αίτιο σε περισσότερες του 50% των περιπτώσεων ΧΝΝ Τελικού Σταδίου στις περισσότερες χώρες. Συνεπώς ο προληπτικός έλεγχος της νεφρικής λειτουργίας θα πρέπει να γίνεται σε όλα τα άτομα που ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου για ανάπτυξη της νόσου.
Νεφρική λειτουργία
Συγκεκριμένα, ο έλεγχος της νεφρικής λειτουργίας συστήνεται στους ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη ή μεταβολικό σύνδρομο και με αρτηριακή υπέρταση, στα άτομα με οικογενειακό ιστορικό νεφρικής νόσου, στους παχύσαρκους, στους καπνιστές, στα άτομα ηλικίας άνω των 50 ετών και τέλος, στα άτομα με καταγωγή από την Αφρική, την Ασία και την Αυστραλία-Νέα Ζηλανδία.
Επιπλέον, επισημάνθηκε η εξαιρετική σημασία του ελέγχου όλων των ατόμων, και ιδιαίτερα των παιδιών, που ανήκουν στις παραπάνω ομάδες υψηλού κινδύνου για ανάπτυξη ΧΝΝ, δεδομένου ότι η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία της, καθώς και η κατάλληλη παρακολούθηση, είναι οι σημαντικότεροι παράγοντες για θετική έκβαση και αποτροπή ανάπτυξης ΧΝΝ Τελικού Σταδίου και των σοβαρών επιπλοκών που σχετίζονται με τη νόσο, μεταξύ των οποίων είναι και ο πρόωρος θάνατος των ασθενών αυτών κυρίως από καρδιαγγειακά αίτια (στεφανιαία νόσος, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο). Επιπρόσθετα τόνισαν ότι και η οξεία νεφρική βλάβη που μπορεί να συμβεί σε κάποιον θέλει ιδιαίτερη προσοχή γιατί μερικές φορές μπορεί να οδηγήσει στην ανάπτυξη χρόνιας νεφρικής νόσου.
Επίσης, οι ομιλητές τόνισαν:
1. Πως πρέπει να επιστήσουμε την προσοχή όλων στο ότι η αρτηριακή υπέρταση και ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελούν σοβαρούς παράγοντες κινδύνου εμφάνισης χρόνιας νεφρικής νόσου (ΧΝΝ).
2. Την ανάγκη ενθάρρυνσης όλων των ασθενών με τις συγκεκριμένες παθήσεις να κάνουν περιοδικές συστηματικές εξετάσεις αφού συνεννοηθούν με τους θεράποντες γιατρούς.
3. Την ανάγκη ενθάρρυνσης επίσης προληπτικών συμπεριφορών όπως π.χ. αποφυγή υπερβολικής λήψης αλατιού στην καθημερινή μας διατροφή, μείωση σωματικού βάρους σε παχύσαρκους, αύξηση της φυσικής δραστηριότητας κ.ά.
4. Την ανάγκη εκπαίδευσης όλων των επαγγελματιών υγείας γύρω από τον σημαντικό τους ρόλο στην ανίχνευση και αντιμετώπιση των παραγόντων κινδύνου ανάπτυξης ΧΝΝ.
5. Την ανάγκη αφύπνισης των τοπικών και εθνικών αρχών Υγείας για την αναχαίτιση της επιδημίας αύξησης συχνότητας εμφάνισης ΧΝΝ.
6. Την ανάγκη ενθάρρυνσης της ανάπτυξης Εθνικού Προγράμματος μεταμοσχεύσεων νεφρού σαν την καλύτερη αντιμετώπιση των ασθενών με τελικό στάδιο ΧΝΝ.
Ποιο είναι το μήνυμα του εορτασμού της Παγκόσμιας Ημέρας Νεφρού του 2019 για φέτος;
Παγκόσμια αφύπνιση για το πρόβλημα, την αντιμετώπιση και την ενημέρωση για την συνεχώς αυξανόμενη επίπτωση της ΧΝΝ, καθώς επίσης και της ανάγκης για κατάρτιση στρατηγικών πρόληψης και αντιμετώπισης της για όλους σε όλο τον κόσμο χωρίς διακρίσεις.
Τελικός στόχος είναι η ισότιμη πρόσβαση όλων σε υψηλής ποιότητας υπηρεσιών υγείας προστατεύοντας αποτελεσματικά όλο τον πληθυσμό συμπεριλαμβανομένων και των ατόμων ευπαθών ομάδων, οποιασδήποτε κοινωνικοοικονομικής προέλευσης. Συγκεκριμένα:
• Υιοθέτηση υγιεινής καθημερινής συμπεριφοράς (πρόσβαση σε πηγές καθαρού νερού, άσκηση, υγιεινή διατροφή, έλεγχος καπνίσματος). Πληθώρα νεφρικών παθήσεων μπορεί να προληφθούν, να γίνει καθυστέρηση της εμφάνισής τους, ή να ελεγχθούν κατάλληλα αν ληφθούν προληπτικά μέτρα.
• Υιοθέτηση προληπτικών εξετάσεων (check up tests) διαμέσου παρεμβάσεων πρωτοβάθμιας φροντίδας (πρόσβαση σε εξέταση αίματος και ούρων) ιδιαίτερα σε ασθενείς υψηλού κινδύνου για εμφάνιση νεφρικής νόσου όπως ασθενείς με διαβήτη και υπέρταση. Η πρώιμη διάγνωση και θεραπεία πιθανής νεφρικής νόσου είναι ωφέλιμη και αποδοτική και αποκλείει ή καθυστερεί την πρόοδο της νεφρικής βλάβης προς το τελικό στάδιο της νεφρικής νόσου και της κάθαρσης.
• Εξασφάλιση της άριστης περίθαλψης για όλους σε όλο τον κόσμο ανεξάρτητα οποιωνδήποτε διακρίσεων.
