- Γράφει ο Νικόλαος Εμ. Τσιλιμιγκάκης
Καθώς η ιατρική προχωρά με μεγάλα άλματα και οι βιολογικοί παράγοντες αντικαθιστούν απλά χημικά φάρμακα, οι πληθυσμοί ζουν περισσότερο και …γερνούν! Το πρώτο σύμπτωμα του χρόνου που περνάει, στους περισσότερους εξ ημών θα είναι οι πόνοι στα οστά και τα μαλακά μόρια που τα περιβάλλουν… Κάπου γύρω στα 65 έτη, η οστεοπόρωση και η αρθρίτιδα γίνονται θέματα ενδιαφέροντος και συζήτησης. Ας δούμε περί τίνος πρόκειται…
Τα συνηθέστερα ορθοπαιδικά προβλήματα της τρίτης ηλικίας είναι:
• Οστεοαρθρίτιδα
• Οστεοπόρωση.
1. ΟΣΤΕΟΑΡΘΡΙΤΙΔΑ
• Τι είναι οστεοαρθρίτιδα;
Η οστεοαρθρίτιδα είναι μία χρόνια πάθηση των οστών που προκαλεί πόνο και δυσκαμψία στις αρθρώσεις. Μπορεί να εντοπιστεί σε περιφερικές αρθρώσεις (άνω ή/και κάτω άκρα) αλλά και στη σπονδυλική στήλη. Μπορεί να επηρεάσει άλλοτε μία και άλλοτε περισσότερες αρθρώσεις. Είναι η συχνότερη πάθηση των αρθρώσεων και μία από τις συχνότερες παθήσεις του ανθρώπου. Είναι συχνότερη στις γυναίκες σε σύγκριση με τους άντρες και η συχνότητά της αυξάνει με τη πρόοδο της ηλικίας. Μετά τα 65 έτη περισσότερο από 85% των ανθρώπων έχουν ευρήματα στις ακτινογραφίες των αρθρώσεων, ακόμη και όταν δεν έχουν συμπτώματα.
Πρόληψη
o Διατήρηση σταθερού σωματικού βάρους
o Τακτική άσκηση (π.χ περπάτημα, κολύμπι)
o Αποφυγή χρήσης μίας συγκεκριμένης άρθρωσης σε υπερβολικό βαθμό
Διάγνωση
Η διάγνωση και η παρακολούθησή της γίνεται με το ιστορικό του ασθενούς, την κλινική εξέταση και απλές ακτινογραφίες. Σπάνια χρειάζεται να γίνει αξονική ή μαγνητική τομογραφία.
Συμπτώματα
o Πόνος στην άρθρωση. Αρχικά ξεκινάει πόνος μετά από έντονη κόπωση και μπορεί να εξελιχθεί και σε πόνο κατά την ηρεμία.
o Δυσκαμψία στη πάσχουσα άρθρωση. Ελάττωση του εύρους κίνησης της άρθρωσης.
o Κριγμός στην άρθρωση. Δηλαδή ακούμε ή αισθανόμαστε έναν ήχο όταν κινείται η πάσχουσα άρθρωση.
o Διόγκωση ή και παραμόρφωση της άρθρωσης.
Θεραπεία
a. Μη φαρμακευτική θεραπεία
o Άσκηση
o Φυσικοθεραπείες
o Απώλεια βάρους
b. Φαρμακευτική
o Απλά αναλγητικά τύπου παρακεταμόλης
o Μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη. Αυτά δυστυχώς δεν μπορούν να τα λάβουν όλες οι ομάδες ασθενών (πχ ασθενείς που πάσχουν από στεφανιαία νόσο ή νεφρική ανεπάρκεια) και καλό θα ήταν να λαμβάνονται μόνο μετά από συμβουλή γιατρού.
c. Χειρουργική
o Χειρουργική αντικατάσταση της πάσχουσας άρθρωσης
2. ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ
• Τι είναι οστεοπόρωση;
Η οστεοπόρωση είναι ένα προοδευτικό νόσημα των οστών και χαρακτηρίζεται από προοδευτική μείωση της πυκνότητας και της ποιότητας των οστών, με αποτέλεσμα με τη πάροδο του χρόνου να γίνονται τα οστά πιο εύθραυστα. Έτσι προκαλείται μεγαλύτερος κίνδυνος καταγμάτων.
Παράγοντες κινδύνου
o Κληρονομικότητα
o Δίαιτα χαμηλή σε ασβέστιο και βιταμίνη D
o Πρόωρη εμμηνόπαυση
o Πολύ χαμηλό σωματικό βάρος
o Καθιστική ζωή
o Κάπνισμα
o Αλκοόλ
o Ορμονικές διαταραχές
o Καυκάσια φυλή
o Ιστορικό κατάγματος σαν ενήλικας
Πρόληψη
o Σωστή διατροφή σε γαλακτοκομικά
o Άσκηση
Συμπτώματα
Συνήθως είναι ασυμπτωματική μέχρι να συμβεί το πρώτο κάταγμα. Τα πιο συχνά οστεοπορωτικά κατάγματα αφορούν τη σπονδυλική στήλη, τα ισχία και τους καρπούς. Περίπου μία στις τρεις γυναίκες ηλικίας άνω των 50 ετών και ένας στους πέντε άντρες, θα πάθουν ένα οστεοπορωτικό κάταγμα κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Τα οστεοπορωτικά κατάγματα αποτελούν παγκοσμίως τη δεύτερη αιτία σωματικής ανικανότητας και θνητότητας.
Διάγνωση
Η σωστή διάγνωση γίνεται με τη μέτρηση οστικής πυκνότητας στο ισχίο και στη σπονδυλική στήλη. Το ιδανικό είναι να κάνουμε μέτρηση και στα δύο. Η μέθοδος αυτή είναι σύντομης διάρκειας, αναίμακτη και ο ασθενής δέχεται ασήμαντη ποσότητα ακτινοβολίας.
Πότε εξεταζόμαστε
o Γυναίκες κατά την εμμηνόπαυση
o Άντρες 70 ετών και άνω
o Ενήλικες και των δύο φύλων που λαμβάνουν φάρμακα που μπορεί να ελαττώσουν την οστική μάζα (π.χ κορτιζόνη)
o Ενήλικες και των δύο φίλων που πάσχουν από χρόνιες παθήσεις που μπορεί να προκαλέσουν απώλεια οστικής μάζας.
o Ασθενείς που ήδη παίρνουν αγωγή για μειωμένη οστική μάζα για να εκτιμηθούν τα αποτελέσματα της θεραπείας τους.
Θεραπεία
Η θεραπεία για την οστεοπόρωση είναι φαρμακευτική και μπορεί να είναι είτε από του στόματος είτε ενέσιμη, ανάλογα με το πόρισμα της εξέτασης και την βαρύτητα της κατάστασης του ασθενούς. Η αγωγή πρέπει να λαμβάνεται αποκλειστικά από γιατρό.
- Νικόλαος Εμ. Τσιλιμιγκάκης, ορθοπαιδικός χειρουργός, Ευρωκλινική Αθηνών
