Κ. Μπρίνια: Εμβολιασμός και προφύλαξη ασθματικών ασθενών

Κυρία Μπρίνια, σε μια μετά Covid-19 εποχή, η εμπειρία δείχνει έξαρση των αναπνευστικών ιώσεων. Τι σημαίνει αυτό για τον ασθματικό ασθενή;

Πραγματικά στην μετά Covid-19 εποχή παρατηρείται αύξηση των αναπνευστικών ιώσεων. Όλοι αρρωσταίνουν πιο εύκολα και με εντονότερα συμπτώματα.

Μεταδοτικές ασθένειες, από τον ιό κοινού κρυολόγηματος (RV) και τους ιούς του αναπνευστικού συγκυτίου (RSV), έως την ιλαρά και τη φυματίωση, ξεπερνούν κατά πολύ τα προπανδημικά τους επίπεδα.

Η θεωρία της διάσπασης του ανοσιακού τείχους προσφέρει μια εξήγηση για την κατάσταση αυτή. Σύμφωνα με αυτή, τα lockdown δημιούργησαν ένα τεχνητό στρώμα «μόνωσης» από τα συνηθισμένα παθογόνα, αλλά άφησαν τους ανθρώπους πιο ευάλωτους όταν ο κόσμος άρχισε να συναναστρέφεται ξανά. Είναι σαν να έσπασαν τα τοιχώματα του ανοσιακού τείχους οπότε όλα τα είδη ιών μπόρεσαν εύκολα να «εισχωρήσουν», Ο αντίκτυπος ήταν ισχυρότερος στα μικρά παιδιά, που ήταν απομονωμένα μέσα στα σπίτια με διαδικτυακά μαθήματα και κάνοντας χρήση μάσκας συνεχώς.

Οι ιοί τoυ αναπνευστικού έχει φανεί ότι επηρεάζουν τους ασθματικούς ασθενείς καθώς αποτελούν σημαντικά αίτια παρόξυνσης συμπτωμάτων και σε παιδιά και σε ενήλικες. Μελέτες έχουν δείξει ότι ιογενείς λοιμώξεις πυροδοτούν μέχρι και το 85% των παροξύνσεων άσθματος σε παιδιά σχολικής ηλικίας και μέχρι και 50 % των παροξύνσεων σε ενήλικες.

Αυτοί συνήθως είναι ρινοϊοί RV (ιοί κοινού κρυολογήματός), RSV (ιοί αναπνευστικού συγκυτίου) και οι αδενοϊοί. Άλλοι εμπλεκόμενοι ιοί που προκαλούν εξάρσεις άσθματος είναι επίσης εντεροϊοί, κορωνοϊοί και οι ιοί ινφλουέντζας και παραινφλουέντζας.

Οι ασθενείς με άσθμα δεν είναι πιο ευάλωτοι στη λοίμωξη ωστόσο έχουν τον κίνδυνο εμφάνισης πιο σοβαρών και παρατεταμένων συμπτωμάτων από το κατώτερο αναπνευστικό μετά τη λοίμωξη.

Συνεργικά στη δράση των ιών του αναπνευστικού παίζει τόσο η συνύπαρξη μικροβίων αλλά και η ύπαρξη αλλεργικής ευαισθητοποίησης, μέσω μηχανισμών όπως η αύξηση φλεγμονωδών κυττάρων, η αύξηση παραγωγής κυτταροκινών και η επίταση με τον τρόπο αυτό της αλλεργικής φλεγμονής και της βρογχικής υπεραντιδραστικότητας.

Ειδικότερα η ύπαρξη αλλεργικής ευαισθητοποίησής φάνηκε να παίζει ιδιαίτερο ρόλο καθώς σε παιδιά και ενήλικες με αλλεργικό άσθμα παρατηρήθηκε αύξηση κρίσεων άσθματος και επιδείνωσης του άσθματος μετά από λοίμωξη από τον ιό του κοινού κρυολογήματος σε σχέση με τα παιδιά και τους ενήλικες με άσθμα που δεν είχαν αλλεργική ευαισθητοποίηση.

Για το λόγο αυτό είναι σκόπιμο είναι να γίνονται αλλεργικές δερματικές δοκιμασίες (skin prick tests) και αιματολογικός έλεγχος (rast tests ) σε κάθε ασθματικό ασθενή προκειμένου να διαπιστωθεί εάν υπάρχει αλλεργικό υπόβαθρο ή όχι και να γίνει φαινοτύπηση του άσθματος του ασθενή.

Τέλος, δεν πρέπει να παραβλέψουμε το σημαντικό ρόλο που έχει ο εμβολιασμός στην προφύλαξη των ασθματικών ασθενών. Οι ασθματικοί ασθενείς πρέπει να εμβολιάζονται με το αντιπνευμονιοκοκκικό εμβόλιο και κάθε φθινόπωρο με το αντιγριπικό εμβόλιο καθώς οι λοιμώξεις αποτελούν συχνή αιτία επιδείνωσης του άσθματος.

Στο πλαίσιο της καινοτομίας και των νέων θεραπευτικών προσεγγίσεων που βρίσκεται η Ελλάδα;

Η χώρα μας δεν υστερεί στη χρήση νέων θεραπευτικών προσεγγίσεων και υιοθέτησης των σύγχρονων πρακτικών. Νέες θεραπείες για το άσθμα, τα μονοκλωνικά αντισώματα, υπάρχουν πλέον στη φαρέτρα μας, επιπρόσθετα με τα εισπνεόμενα κορτικοστεροειδή/βρογχοδιασταλτικά για την αντιμετώπιση των ασθενών που έχουν σοβαρό άσθμα.

Τα μονοκλωνικά αντισώματα δρουν εναντίον κάποιας συγκεκριμένης ουσίας η οποία παίζει κεντρικό ρόλο στην παθοφυσιολογία της φλεγμονής του άσθματος, με αποτέλεσμα να μειώνουν πάρα πολύ, έως εξουδετέρωσης, τη δράση αυτής της ουσίας και συνεπώς τη φλεγμονή του άσθματος. Χορηγούνται με ενέσιμη μορφή ανά 15 ήμερες, μήνα ή δίμηνο ανάλογα το φάρμακο.

Υπάρχουν διαθέσιμες στην Ελλάδα βιολογικές θεραπείες εναντίον της ανοσοσφαιρίνης Ε (IgE), της ιντερλευκίνης-5 (IL-5) και του υποδοχέα της ιντερλευκίνης-5 (IL-5R). Πρόσφατα έγινε διαθέσιμη και η τεζεπελουμάμπη, ένα αντίσωμα που αποτρέπει την προσκόλληση της θυμικής στρωματικής λεμφοποιητίνης (TSLP), μιας πρωτεΐνης που βρίσκεται πολύ ψηλότερα στον καταρράκτη της ασθματικής φλεγμονής, στον υποδοχέα της.

Επιπρόσθετα, στην περίπτωση που το άσθμα έχει αλλεργική αιτιολογία το οποίο αποδεικνύεται με τη διενέργεια δερματικών δοκιμασιών (skin prick tests) είναι σκόπιμο να γίνεται και ανοσοθεραπεία (ή απευαισθητοποίηση) στα αλλεργιογόνα στα οποία είναι ευαισθητοποιημένος ο ασθενής.

Η θεραπεία αυτή γίνεται ή με ενέσιμη μορφή μια φόρα το μήνα, ή με υπογλώσσιες σταγόνες σε καθημερινή βάση και στοχεύει στη συνεχή λήψη του αλλεργιογόνου σε ελεγχόμενη δόση με σκοπό την επαγωγή ανοχής. Η διάρκεια της είναι 3-5 χρόνια.

Στο ιατρείο σας ποιος είναι ο «δυσκολότερος» ασθενής με άσθμα και πως τον προσεγγίζεται. Ποιες είναι οι σημαντικότερες συμβουλές;

Συχνά στο ιατρείο συναντώ τον «δύσκολο» ασθματικό ασθενή ο οποίος έχει ένα μη ελεγχόμενο άσθμα με επηρεασμένη ποιότητα ζωής (νυχτερινή αφύπνιση, δύσπνοια, δυσκολία στο να εκτελέσει τις καθημερινές του δραστηριότητες κ.α.) ο οποίος και είναι σε αυξημένο κίνδυνο να παρουσιάσει κρίση άσθματος και νοσηλεία στο νοσοκομείο. Ο ασθενής αυτός απορυθμίζεται συχνά με τις ιώσεις παρόλο που λαμβάνει μέγιστη δόση εισπνεόμενων κορτικοστεροειδών/βρογχοδιασταλτικών και συχνά αναγκάζεται να λάβει πάνω από δυο φορές το χρόνο κορτικοστεροειδή από το στόμα.

Οι ασθενείς αυτοί αποτελούν το 5-10% του συνόλου των ασθματικών ασθενών με άσθμα.

Στη διερεύνηση του «δύσκολου» αυτού ασθενή ελέγχουμε διάφορους παράγοντες όπως:

– Αρχικά αν ο ασθενής μας έχει όντως άσθμα ή αν έχει άλλες νόσους με συμπτώματα που ομοιάζουν με άσθμα όπως: Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια, Παράδοξη Σύγκλιση φωνητικών χορδών, Πνευμονίτιδα εξ υπερευαισθησίας, Σαρκοείδοση και άλλα.

– Εάν υπάρχουν συννοσυρότητες όπως πχ συνύπαρξη αλλεργικής ρινίτιδας, ρινοκολπίτιδας, ρινικών πολυπόδων, συνδρόμου υπνικής άπνοιας, καπνίσματος, παχυσαρκίας, κατάθλιψης, διαταραχές θυρεοειδούς αδένα.

– Αν ο ασθενής παίρνει τα φάρμακά του με το σωστό τρόπο.

– Αν εκτίθεται συνεχώς σε κάποιους παράγοντες που επιδεινώνουν το άσθμα του στο σπίτι ή στην εργασία. Αυτοί μπορεί να είναι περιβάλλον με υγρασία ή έντονες αλλαγές στη θερμοκρασία, ύπαρξη σκόνης, έκθεση σε χημικές ουσίες,έκθεσή σε κατοικίδια, λήψη φαρμάκων (ασπιρίνης, μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών, b blockers, ναρκωτικών ουσιών) ή έντονη άσκηση.

Μετά τον έλεγχο όλων των προαναφερόμενων παραγόντων ζητώ από τον ασθενή να κάνει μπροστά μου τη λήψη του εισπνεόμενου φαρμάκου του καθώς τα λάθη στον τρόπος λήψης είναι πολύ συχνά. Επίσης ελέγχω από τη συχνότητα συνταγογράφησης ώστε να διαπιστώσω ότι όντως τα λαμβάνει όπως πρέπει και δεν παραλείπονται δόσεις των εισπνεόμενων.

Τα ερωτηματολόγια ελέγχου του άσθματος όπως το ACT (Asthma Control Test) είναι σημαντικό να συμπληρώνονται σε κάθε επίσκεψη καθώς είναι σημαντικά βοηθητικά εργαλεία που δίνουν γρήγορα μια εικόνα για τον έλεγχο του άσθματος του ασθενή.

Τα ενέσιμα μονοκλωνικά αντισώματα που προαναφέρθηκαν έχουν βοηθήσει σημαντικά και αυτή την κατηγορία των ασθματικών ασθενών βελτιώνοντας θεαματικά την ποιότητά ζωής τους.

Είναι χρήσιμο τέλος να γίνει μια εκτεταμένη συζήτηση με τον ασθενή προσπαθώντας να καταλάβουμε τι τον δυσκολεύει και ποια είναι η δική του θεώρηση για τον έλεγχο του άσθματός του. Απορίες, φόβοι σχετικά με τις παρενέργειες των φαρμάκων, πρέπει να διελευκανθούν. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η «κορτιζονοφοβία» που έχει ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού και τους αποτρέπει να λαμβάνουν φάρμακα που χρειάζονται για τον έλεγχο του άσθματός τους.

Συμβουλές σχετικά με τη διακοπή καπνίσματος και την απώλεια βάρους είναι σκόπιμο να μη γίνονται με επιθετικό τρόπο αλλά κατόπιν διάλογου και μετά από προσπάθεια ανίχνευσης των πεποιθήσεων και των κινήτρων του ασθενή.

Το άσθμα είναι μια χρόνια νόσος και έτσι πρέπει να αντιμετωπίζεται από τον ασθενή ο όποιος συχνά κουράζεται από τη συνεχή λήψη φαρμάκων. Σε αυτές τις περιπτώσεις ο ιατρός πρέπει να στηρίξει και ψυχολογικά τον ασθενή καθώς πρέπει να υπάρχει μια «συμμαχία» ιατρού- ασθενή για την επίτευξη του επιθυμητού αποτελέσματος.

Συνοψίζοντας, πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας πως ο κάθε ασθματικός ασθενής αποτελεί μια ξεχωριστή οντότητα με τις δικές του ιδιαιτερότητες και για τη σωστή του αντιμετώπιση απαιτείται εξατομικευμένο πλάνο με ολιστική αντιμετώπιση που στοχεύει τόσο στον ίδιο και στον τρόπο ζωής του όσο και στο περιβάλλον στο οποίο διαβιεί.

Κάντε like στη σελίδα μας στο facebook για να μαθαίνετε όλα τα νέα

Κατερίνα Μπρίνια