Το φαινόμενο μεταφοράς αφρικανικής σκόνης δεν είναι καθόλου σπάνιο σε πολλές περιοχές της ελληνικής επικράτειας, δημιουργώντας μια σειρά από προβλήματα υγείας στις ευπαθείς ομάδες πληθυσμού.
Σύμφωνα με την μετεωρολογική πρόγνωση του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (EAA), αυξημένες κατά τόπους αναμένεται να είναι σήμερα -μεταξύ άλλων στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη- οι συγκεντρώσεις αφρικανικής σκόνης στην ατμόσφαιρα. Περιορισμένη θα είναι η ορατότητα σε πολλές περιοχές, κυρίως κατά τις πρώτες πρωινές ώρες, ενώ οι θερμοκρασίες θα είναι υψηλές για την εποχή.
Όπως έχει αποκαλυφθεί από μελέτες η υψηλή συγκέντρωση σωματιδίων σκόνης, όχι απαραίτητα αφρικανικής αλλά από οποιαδήποτε ανεμοθύελλα, μπορεί να προκαλέσει ιγμορίτιδα, βρογχίτιδα, άσθμα, αλλεργίες, καθώς και βλάβη της ανοσολογικής λειτουργίας των μακροφάγων κυττάρων του οργανισμού, η οποία οδηγεί σε αύξηση των νοσοκομειακών λοιμώξεων.
Επίσης, η αναπνοή υψηλών συγκεντρώσεων ανθρακικού ασβεστίου προκαλεί φτάρνισμα και βήχα. Η μακροχρόνια έκθεση σε αυτό όταν έχει ήδη εισχωρήσει στο σώμα μέσω της κατάποσης μπορεί να προκαλέσει αλκάλωση, αλλάζοντας το ph του αίματος. Μεταξύ των άλλων ενώσεων στα σωματίδια σκόνης είναι το ασβέστιο, ο σίδηρος, το αλουμίνιο, το μαγνήσιο κ.λπ. και καλύπτονται επίσης με οργανική ύλη, όπως βακτήρια και γύρη.
Η βραχυπρόθεσμη εισπνοή σωματιδίων που περιέχουν αλουμίνιο μπορεί να αποτελέσει την αιτία για εκδήλωση βήχα και για ερεθισμό των πνευμόνων, ενώ η παρατεταμένη δύναται να προκαλέσει βλάβη σε αυτούς. Επομένως, οι θύελλες σκόνης έχουν άμεσες επιπτώσεις στους ανθρώπους.
Υπέρβαση ορίων
Η χώρα μας εκτίθεται περιοδικά στη σκόνη της Σαχάρας, δημιουργώντας υψηλές συγκεντρώσεις μικροσωματιδίων, οι οποίες μπορεί να διαρκέσουν αρκετές ημέρες. Αυτή η ρύπανση συμβάλλει στην υπέρβαση των ορίων των σωματιδίων που έχουν καθοριστεί για την προστασία της υγείας.
Πειραματικές μελέτες που πραγματοποιήθηκαν σε αρουραίους αποκάλυψαν το τοξικό και φλεγμονώδες δυναμικό της σκόνης της ερήμου για τους αεραγωγούς. Επιδημιολογικές μελέτες έδειξαν ότι η μόλυνση από αυτά τα σωματίδια αύξησε τη νοσηρότητα και τη θνησιμότητα, καθώς επίσης επιδείνωσε την κατάσταση των ασθενών που έπασχαν από χρόνιες αναπνευστικές νόσους.
Μεταξύ των μελετών που έχουν πραγματοποιηθεί για το άσθμα υπάρχει και μία η οποία έδειξε ότι κατά τις ημέρες που υπήρχε εισβολή από αφρικανική σκόνη (κατά τη διάρκεια της περιόδου μελέτης) οι σωματιδιακοί ρύποι PM10 και PM2.5-10 που περιέχονταν σ’ αυτή, ήταν υπεύθυνοι για μεγάλο αριθμό επισκέψεων στο τμήμα επειγόντων περιστατικών, λόγω επιδεινούμενων ασθματικών συμπτωμάτων σε παιδιά ηλικίας μεταξύ 5 και 15 ετών.
Αιωρούμενα σωματίδια
Έρευνα του Αστεροσκοπείου Αθηνών για τα σωματίδια που μεταφέρει το φαινόμενο στη χώρα επισημαίνει ότι τα αιωρούμενα σωματίδια παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανθρώπινη υγεία, καθώς μπορούν να εισέλθουν στο αναπνευστικό σύστημα και να προξενήσουν σημαντικές βλάβες, όσο και στο κλίμα καθώς επηρεάζουν τόσο τον σχηματισμό σύννεφων όσο και την θερμοκρασία της γης.
Στο πλαίσιο της βελτιστοποίησης του χαρακτηρισμού των αιωρούμενων σωματιδίων που εκπέμπονται από φυσικές πηγές όπως οι έρημοι και η θάλασσα, διοργανώθηκε από το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών (ΕΑΑ) πειραματική εκστρατεία Charadmexp (Characterization of aerosol mixtures of desert and marine origin) στο διάσημα μεταξύ 15 Ιουνίου και 15 Ιουλίου 2014.
Το πείραμα διεξήχθη στον κεντρικό σταθμό του ACTRIS που βρίσκεται στη Φινοκαλιά της Κρήτης. Λόγω της απομακρυσμένης από αστικά κέντρα τοποθεσίας του, ο σταθμός θεωρείται ιδανικός για την ανίχνευση σωματιδιακής ρύπανσης από φυσικές πηγές, όπως σαχαριανή σκόνη, θαλάσσια αιωρήματα, σωματίδια καπνού από πυρκαγιές.
Η τοξική αφρικανική σκόνη
Σύμφωνα με τις μετρήσεις αυτές, αλλά και άλλες έρευνες σε Αττική και Χαλκιδική η αφρικάνικη σκόνη είναι τοξική, δημιουργώντας σοβαρούς κινδύνους για την υγεία των κατοίκωνι, με την Κρήτη να είναι σύμφωνα με τους ειδικούς η πιο βεβαρημένη.
Συγκεκριμένα σε έρευνες Ελλήνων και ξένων επιστημόνων, εντοπίστηκε μια λίστα από επικίνδυνα βαρέα μέταλλα στην αφρικανική σκόνη. Η σκόνη που ταξιδεύει από την Αφρική μεταφέρει στη χώρα μας βαρέα μέταλλα, όπως είναι ο μόλυβδος, ο ψευδάργυρος, το χρώμιο, το βανάδιο, το αρσενικό και το νικέλιο, σε ιδιαίτερα υψηλές περιεκτικότητες.
Οι 2 ελληνικές μελέτες
Για τις επιπτώσεις της αφρικανικής σκόνης στην υγεία έγιναν το 2011 δύο μελέτες από το Πανεπιστήμιο Αθηνών. Οι μελέτες εστίασαν στην ολική θνησιμότητα – τις ημέρες που υπάρχει σκόνη και όταν δεν υπάρχει – και αν τότε τα αιωρούμενα σωματίδια είναι περισσότερο βλαπτικά.
Η πρώτη μελέτη (επίκουρη καθηγήτρια Ευαγγελία Θαμόλη – καθηγήτρια Βιοστατικής και Επιδημιολογίας Κλέα Κατσουγιάννη) έδειξε ότι τις ημέρες που υπάρχει μεταφορά της σκόνης η ημερήσια θνησιμότητα αυξάνεται κατά 2,97% σε σχέση με τις ημέρες που δεν υπάρχει σκόνη. Και για τους ανθρώπους που είναι πάνω από 75 χρόνων η αύξηση της θνησιμότητας είναι 4,87%.
Σε ό,τι αφορά στα αιωρούμενα σωματίδια, προέκυψε ότι δεν είναι περισσότερο τοξικά αλλά περισσότερα ως ποσότητα και, άρα, βλαπτικά.
Στη δεύτερη μελέτη (Ευαγγελία Θαμόλη – αναπληρωτής καθηγητής Κωνσταντίνος Πρίφτης – Κλέα Κατσουγιάννη) εξετάστηκαν οι εισαγωγές παιδιών με κρίση άσθματος τις ημέρες με και χωρίς σκόνη.
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι όταν υπάρχει μεταφορά σκόνης από τη Σαχάρα, για κάθε αύξηση κατά 10 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο αέρα (μg/m3) των αιωρούμενων σωματιδίων (PM10) υπάρχει αύξηση των εισαγωγών στα νοσοκομεία κατά 4,12%.
Όταν δεν μεταφέρεται σκόνη, για κάθε αύξηση κατά 10 μg/m3 η αύξηση στις εισαγωγές είναι 2,06%.
Όπως έχει επισημάνει η Κλέα Κατσουγιάννη, το 2015 το Πανεπιστήμιο Αθηνών συμμετείχε σε πολυκεντρικό πρόγραμμα όπου εξετάστηκαν τα δεδομένα έντεκα πόλεων από Ελλάδα (Αθήνα και Θεσσαλονίκη), Ιταλία, Ισπανία, (Νότια) Γαλλία. Και από αυτήν τη μελέτη φάνηκε ότι η σκόνη από τη Σαχάρα αυξάνει τη θνησιμότητα.
Σύμφωνα με ειδικούς, η μακροχρόνια έκθεση σε υψηλές συγκεντρώσεις αιωρούμενων σωματιδίων ευθύνεται για την εμφάνιση καρκίνου των πνευμόνων αλλά και για καρδιακά νοσήματα.
Επιπλέον – με βάση στοιχεία του 2015 – έχουμε ετησίως έως 11.100 θανάτους στην Ευρώπη εξαιτίας της έκθεσης του πληθυσμού στα αιωρούμενα σωματίδια.
Κάντε like στη σελίδα μας στο facebook για να μαθαίνετε όλα τα νέα
