Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι η σιπονιμόδη είχε επίσης ευεργετικές επιδράσεις στις κλινικές υποτροπές και την ενεργότητα της νόσου όπως εμφανίζεται στη μαγνητική τομογραφία, συμπεριλαμβανομένης της απώλειας όγκου του εγκεφάλου (εγκεφαλική συρρίκνωση)
Τα πλήρη αποτελέσματα από την κλινική μελέτη EXPAND Φάσης III για την χορηγούμενη από του στόματος, άπαξ ημερησίως σιπονιμόδη (BAF312) στη Δευτεροπαθώς Προϊούσα Πολλαπλή Σκλήρυνση (SPMS) δημοσιεύτηκαν στο επιστημονικό περιοδικό The Lancet. Από τα πιλοτικά αποτελέσματα σημειώνεται σημαντική μείωση του κινδύνου τρίμηνης (πρωτεύον καταληκτικό σημείο) και εξάμηνης επιβεβαιωμένης εξέλιξης της αναπηρίας με τη χορήγηση της σιπονιμόδης σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο και ευνοϊκές εκβάσεις σε άλλες σχετικές μετρήσεις για την ενεργότητα της ΠΣ. Εάν εγκριθεί, η σιπονιμόδη θα είναι η πρώτη τροποποιητική της νόσου θεραπεία που καθυστερεί την εξέλιξη της αναπηρίας στους ασθενείς με τυπική SPMS, συμπεριλαμβανομένων και αυτών που είχαν μεταπέσει σε μη υποτροπιάζον στάδιο και υψηλό επίπεδο αναπηρίας.
Σύμφωνα με ανακοίνωση της Novartis, η SPMS είναι μια μορφή της ΠΣ που οδηγεί σε προοδευτική, μη αναστρέψιμη αναπηρία, η οποία σε μεγάλο βαθμό είναι ανεξάρτητη από τις υποτροπές. Η μετάβαση των ασθενών στην SPMS γίνεται έπειτα από μια αρχική φάση Υποτροπιάζουσας-Διαλείπουσας ΠΣ (RRMS), η οποία είναι ο τύπος ΠΣ που διαγιγνώσκεται πιο συχνά3,4. Υπάρχει σημαντική, μη ικανοποιούμενη ιατρική ανάγκη για νέες θεραπείες που είναι ασφαλείς και αποτελεσματικές για τους ασθενείς με SPMS5.
«Τα πλήρη αποτελέσματα της μελέτης EXPAND που δημοσιεύτηκαν σήμερα δείχνουν ότι η σιπονιμόδη μπορεί να καθυστερήσει την εξέλιξη της αναπηρίας στους ασθενείς με τυπική εγκατεστημένη SPMS, όπου οι υπόλοιπες θεραπευτικές προσεγγίσεις που έχουν δοκιμαστεί μέχρι στιγμής έχουν αποτύχει», δήλωσε ο Ludwig Kappos, καθηγητής στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Βασιλείας και κύριος ερευνητής της EXPAND. «Τα δεδομένα αυτά γίνονται ακόμη πιο εντυπωσιακά εάν αναλογιστούμε ότι οι περισσότεροι ασθενείς είχαν ήδη προχωρημένη αναπηρία όταν ξεκίνησαν τη θεραπεία στην EXPAND».
Η σιπονιμόδη είναι ένας από του στόματος εκλεκτικός τροποποιητής των υποτύπων ένα και πέντε (S1P1 και S1P5) του υποδοχέα της φωσφορικής σφιγγοσίνης-1 (S1P). Τα πλήρη δεδομένα από την EXPAND δείχνουν ότι η σιπονιμόδη μείωσε τον κίνδυνο εξέλιξης της αναπηρίας με τρίμηνη επιβεβαίωση κατά το στατιστικά σημαντικό ποσοστό του 21% έναντι του εικονικού φαρμάκου (p=0,013· πρωτεύον καταληκτικό σημείο)· με σταθερή αποτελεσματικότητα σε πολλές προκαθορισμένες υποομάδες. Άλλα κλινικά σημαντικά δεδομένα από τα καταληκτικά σημεία της μελέτης δείχνουν ότι η σιπονιμόδη, εν συγκρίσει με το εικονικό φάρμακο:
• Μείωσε τον κίνδυνο εξέλιξης της αναπηρίας με εξάμηνη επιβεβαίωση κατά 26% (p=0,0058)1
• Επιβράδυνε το ποσοστό απώλειας εγκεφαλικού όγκου κατά 23% (σχετική διαφορά· μέση στους 12 και 14 μήνες, p=0,0002)
• Περιόρισε την αύξηση του όγκου αλλοιώσεων T2 κατά 80% (μέση τιμή στους 12 και 24 μήνες, p<0,0001)
• Μείωσε το ετησιοποιημένο ποσοστό υποτροπών (ARR) κατά 55% (p<0,0001)1
• Δεν ανέδειξε σημαντική διαφορά στη χρονομετρημένη δοκιμασία βάδισης απόστασης 25 ποδιών και στην Κλίμακα βάδισης για την ΠΣ
• Επέδειξε προφίλ ασφάλειας που ήταν συνολικά ομοιογενές συμπεριλαμβανομένων των γνωστών επιδράσεων από την τροποποίηση του S1P1 υποδοχέα.
«Η Novartis δεσμεύεται για την προαγωγή της έρευνας για την ΠΣ και την πρωτοπορία σε λύσεις για τους ανθρώπους που πάσχουν από SPMS – μια περίπλοκη, εξουθενωτική νόσο», δήλωσε ο Danny Bar-Zohar, Global Head, Neuroscience Development της Novartis. «Τα πιλοτικά δεδομένα από την EXPAND παρέχουν τόσο στους ασθενείς όσο και στην ιατρική κοινότητα την ελπίδα ότι μια πολύ απαραίτητη, ασφαλής και αποτελεσματική θεραπευτική επιλογή βρίσκεται στον ορίζοντα για την SPMS, για την οποία οι θεραπευτικές επιλογές είναι λιγοστές. Ανυπομονούμε να συνεχίσουμε τη συνεργασία με τις ρυθμιστικές αρχές για να διαθέσουμε τη σιπονιμόδη σε αυτούς τους ασθενείς το συντομότερο δυνατό».
Η Novartis σχεδιάζει να καταθέσει φάκελο για τη ρυθμιστική έγκριση της σιπονιμόδης για την SPMS στον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) στις αρχές του 2018. Η Novartis έχει ξεκινήσει διαδικασία επιστημονικής γνωμοδότησης από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (EMA) και ανάλογα με την έκβασή της, σχεδιάζει να καταθέσει φάκελο το τρίτο τρίμηνο του 2018. Τα αποτελέσματα της EXPAND έχουν παρουσιαστεί προηγουμένως σε επιστημονικά συνέδρια.
Σχετικά με τη μελέτη EXPAND
Η EXPAND είναι μια τυχαιοποιημένη, διπλά τυφλή, ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο μελέτη φάσης III, η οποία συγκρίνει την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια της σιπονιμόδης έναντι του εικονικού φαρμάκου σε ανθρώπους με Δευτεροπαθώς Προϊούσα Πολλαπλή Σκλήρυνση (SPMS). Είναι η μεγαλύτερη τυχαιοποιημένη, ελεγχόμενη μελέτη για την SPMS έως τώρα και συμπεριέλαβε 1.651 ανθρώπους με SPMS από 31 χώρες. Κατά το χρονικό διάστημα της μελέτης, τα εγγεγραμμένα άτομα στην EXPAND ήταν κατά μέσο όρο ηλικίας 48 ετών και έπασχαν από ΠΣ για περίπου 17 έτη. Οι ασθενείς είχαν διαγνωστεί με SPMS και είχαν παρουσιάσει εξέλιξη της αναπηρίας σε διάστημα δύο ετών πριν τη μελέτη. Είχαν επίσης βαθμολογία στη Διευρυμένη Κλίμακα Κατάστασης Αναπηρίας (EDSS) από 3,0 έως 6,5, με μέση τιμή 6,0 που αντιστοιχεί στη χρήση βοηθήματος βάδισης (π.χ. μπαστούνι ή δεκανίκι). Οι ασθενείς τυχαιοποιήθηκαν για να λάβουν είτε 2 mg σιπονιμόδης άπαξ ημερησίως είτε εικονικό φάρμακο σε αναλογία 2:1 αντίστοιχα. Οι ασθενείς συνέχισαν τη θεραπεία με τη σιπονιμόδη στο ανοικτής επισήμανσης, μακροχρόνιο σκέλος επέκτασης της μελέτης.
Σχετικά με τη σιπονιμόδη (BAF312)
Η σιπονιμόδη είναι ένας ερευνητικός , εκλεκτικός τροποποιητής ειδικών υποτύπων του υποδοχέα της φωσφορικής σφιγγοσίνης-1 (S1P). Η σιπονιμόδη δεσμεύεται στον ειδικό υποδοχέα S1P1 στα λεμφοκύτταρα, γεγονός που αποτρέπει την είσοδό τους στο κεντρικό νευρικό σύστημα (ΚΝΣ) των ασθενών με πολλαπλή σκλήρυνση. Αυτό οδηγεί στην αντιφλεγμονώδη δράση της σιπονιμόδης.
Η σιπονιμόδη εισέρχεται επίσης στο κεντρικό νευρικό σύστημα και δεσμεύεται στον ειδικό υποδοχέα S1P5 σε συγκεκριμένα κύτταρα του κεντρικού νευρικού συστήματος (ολιγοδενδροκύτταρα και αστροκύτταρα). Με τη δέσμευση σε αυτούς τους συγκεκριμένους υποδοχείς, η σιπονιμόδη έχει τη δυνατότητα να τροποποιήσει την καταστροφική δράση των κυττάρων και να βοηθήσει στη μείωση της απώλειας της νευρολογικής λειτουργικότητας που σχετίζεται με την SPMS. Η εξειδίκευση ως προς τον υποδοχέα και οι φαρμακοκινητικές ιδιότητες (π.χ. η ταχύτερη εξουδετέρωση σε σύγκριση με τους τροποποιητές της S1P πρώτης γενιάς) της σιπονιμόδης διευκολύνουν την έναρξη της θεραπείας, βελτιώνοντας παράλληλα το προφίλ ασφάλειας και εύκολης χορήγησής της.
Σχετικά με την πολλαπλή σκλήρυνση
Η πολλαπλή σκλήρυνση (ΠΣ) είναι μια χρόνια νόσος του κεντρικού νευρικού συστήματος (ΚΝΣ) που διαταράσσει τη φυσιολογική λειτουργία του εγκεφάλου, των οπτικών νεύρων και του νωτιαίου μυελού, μέσω της φλεγμονής και της απώλειας ιστού. Η εξέλιξη της ΠΣ οδηγεί σε αυξανόμενη απώλεια τόσο της σωματικής (π.χ. βάδιση) όσο και της γνωστικής λειτουργίας (π.χ. μνήμη). Υπάρχουν τρεις τύποι ΠΣ: η Υποτροπιάζουσα Διαλείπουσα ΠΣ (RRMS), η Δευτεροπαθώς Προϊούσα ΠΣ (SPMS) και η Πρωτοπαθώς Προϊούσα ΠΣ (PPMS).
Η SPMS χαρακτηρίζεται από βαθμιαία επιδείνωση της νευρολογικής λειτουργικότητας με την πάροδο του χρόνου. Αυτό οδηγεί σε προοδευτική συσσώρευση αναπηρίας, ανεξάρτητα από τις υποτροπές, κάτι που μπορεί να επηρεάσει σοβαρά την ικανότητα των ασθενών να πραγματοποιούν τις καθημερινές τους δραστηριότητες. Ακολουθείται από μία αρχική φάση RRMS, η οποία αποτελεί περίπου το 85% όλων των διαγνώσεων ΠΣ· το ένα τέταρτο των ασθενών με RRMS θα αναπτύξουν SPMS εντός 10 ετών από την αρχική διάγνωση της RRMS, ανεβάζοντας το ποσοστό σε πάνω από τρία τέταρτα έπειτα από 30 έτη. Παραμένει μια σημαντική, μη ικανοποιούμενη ανάγκη για αποτελεσματικές και ασφαλείς θεραπείες που θα βοηθήσουν στην καθυστέρηση της εξέλιξης της αναπηρίας στην SPMS5.
Η ΠΣ προσβάλλει περίπου 2,3 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως
Το χαρτοφυλάκιο της Novartis για την ΠΣ περιλαμβάνει την φινγκολιμόδη, έναν τροποποιητή του υποδοχέα S1P, η οποία ενδείκνυται για τις υποτροπιάζουσες μορφές της ΠΣ, ενώ βρίσκεται επίσης σε φάση ανάπτυξης για την παιδιατρική ΠΣ. Η ιντερφερόνη βήτα-1b, χορηγούμενη με υποδόρια ένεση, είναι εγκεκριμένη στις ΗΠΑ για τη θεραπεία των υποτροπιαζουσών μορφών της ΠΣ. Στην Ευρώπη, η ιντερφερόνη βήτα-1b χορηγούμενη με υποδόρια ένεση είναι εγκεκριμένη για τη θεραπεία ασθενών με Υποτροπιάζουσα-Διαλείπουσα ΠΣ ή Δευτεροπαθώς Προϊούσα ΠΣ (SPMS) με ενεργή νόσο, καθώς και ασθενών που έχουν παρουσιάσει έστω ένα κλινικό συμβάν που να είναι ενδεικτικό της ΠΣ.
Στις υπό έρευνα χημικές ενώσεις περιλαμβάνονται η σιπονιμόδη (BAF312), που βρίσκεται σε φάση έρευνας για την SPMS, και η οφατουμουμάμπη (OMB157), ένα πλήρως ανθρώπινο μονοκλωνικό αντίσωμα σε φάση ανάπτυξης για την υποτροπιάζουσα ΠΣ. Η οφατουμουμάμπη στοχεύει στο μόριο CD20 και επί του παρόντος διερευνάται σε δύο πιλοτικές μελέτες φάσης III.
Στις ΗΠΑ, η Sandoz, εταιρεία του Ομίλου Novartis, κυκλοφορεί στην αγορά ενέσιμη οξική γλατιραμέρη 20 mg/mL και 40 mg/mL, την πρώτη έκδοση γενόσημου της ενέσιμης οξική γλατιραμέρης της Teva.
