- Γράφει ο Κοσμάς Ζακυνθινός
Ως δωρεά προσφέρει η ελληνική φαρμακοβιομηχανία ένα στα δυο κουτιά φαρμάκου τουλάχιστον, όχι εθελοντικά αλλά με την επιβολή του νόμου και με την υποβολή όλων μας σε ένα αέναο ηθικό δίλημμα, εάν θα έχει τα φάρμακα που χρειάζεται ο Έλληνας ασθενής ή όχι, όπως επεσήμανε ο πρόεδρος του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος (ΣΦΕΕ), Ολύμπιος Παπαδημητρίου, στην ετήσια κοπή της πίτας, σκιαγραφώντας τις δύσκολες συνθήκες που έχει επέλθει ο κλάδος τα τελευταία χρόνια με την υπερφορολόγηση και το clawback.
Παρουσία του υπουργού Υγείας, Θάνου Πλεύρη, ο κ. Ολύμπιος Παπαδημητρίου, πρόεδρος ΣΦΕΕ, επεσήμανε ότι “την απάντηση την δίνουμε καθημερινά με την διαθεσιμότητα των απαραίτητων φαρμάκων στη χώρα, αλλά αυτό δυστυχώς εκλαμβάνεται από τους κρατούντες ως αδυναμία ή ως ένδειξη αντοχής για ακόμη μεγαλύτερη υπερφορολόγηση”.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΣΦΕΕ, η επιβολή ατεκμηρίωτου μεγέθους κλειστών προϋπολογισμών για τη δημόσια φαρμακευτική δαπάνη συμπλήρωσε μια δεκαετία, όπως και η θεσμοθέτηση του clawback, και η συνεισφορά της φαρμακοβιομηχανίας σε υποχρεωτικές επιστροφές όλα αυτά τα χρόνια έχει ξεπεράσει κατά πολύ τα 10 δισ. ευρώ. Μάλιστα, την τελευταία περίοδο έχει σε ετήσια βάση σχεδόν ισοφαρίσει τη συνεισφορά του δημοσίου για μια κοινωνική παροχή που είναι αποκλειστικά δημόσια. “Εκτός από την παροχή φαρμάκων ασκούμε εξ ημισείας κοινωνική πολιτική με το κράτος” ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Ολύμπιος Παπαδημητρίου.
“Αντι να πανηγυρίζουμε και στην Ελλάδα για το θρίαμβο της φαρμακοβιομηχανίας την τελευταία τριετία που συστρατευόμενη με κυβερνήσεις, ακαδημαϊκή κοινότητα, ερευνητικούς φορείς ανακάλυψε και διέθεσε σε χρόνο ρεκόρ εργαλεία για την αντιμετώπιση της πανδημίας – εμβόλια και θεραπείες – είμαστε εγκλωβισμένοι σε μια συνεχώς επιδεινούμενη τοπική πραγματικότητα όπου η προβλεψιμότητα για τις επιχειρήσεις είναι πλήρως απούσα ενώ η βιωσιμότητά τους ισορροπεί στην κόψη του ξυραφιού.
Η πανδημία της COVID-19 ώθησε όλα τα συστήματα υγείας στα όριά τους, αποκαλύπτοντας και επιδεινώνοντας σοβαρά υποκείμενα προβλήματα και ελλείψεις. Στη χώρα μας αυτά αναδείχθηκαν πιο έντονα, προερχόμενα από την υποχρηματοδότηση και τις στρεβλώσεις δεκαετιών.
Μαζί με τα προβλήματα όμως αναδείχθηκε και η υποχρέωση να θωρακίσουμε το σύστημα υγείας, να το κάνουμε πιο ανθεκτικό στις σημερινές και τις μελλοντικές προκλήσεις, αλλά και να στηρίξουμε την καινοτομία” σημείωσε.
Προτεραιοποίηση της υγείας
Η φαρμακοβιομηχανία είναι αισιόδοξη για ένα πιο υγιές μέλλον. Σύμφωνα με τα στελέχη της, αρκεί τώρα να προτεραιοποιηθεί η υγεία σε πολιτικό και δημόσιο επίπεδο, ανοίγοντας το δρόμο για να ενδυναμώσουμε το σύστημα υγείας.
Η διασφάλιση του μέλλοντος των συστημάτων υγείας ξεκινά με τη χρηματοδότησή τους ανάλογα με τις πραγματικές ανάγκες των χωρών. Οι κυβερνήσεις δεν πρέπει πλέον να θεωρούν τις δαπάνες για την υγεία ως κόστος ή στόχο για βραχυπρόθεσμες περικοπές κόστους, αλλά ως κοινωνική επένδυση τόσο στην ευημερία των πολιτών όσο και στο οικονομικό μας μέλλον.
“Δυστυχώς, το πρόβλημα της υποχρηματοδότησης της δημόσιας υγείας είναι πολύ μεγάλο στη χώρα μας. Η δημόσια φαρμακευτική δαπάνη ανα κεφαλή στην Ελλάδα βρίσκεται σημαντικά χαμηλότερα από τον Ευρωπαϊκό Μέσο Όρο (στην Ελλάδα η Πολιτεία ξοδεύει πολύ λιγότερα χρήματα για το φάρμακο συγκριτικά με τις χώρες τόσο της Νότιας όσο και της Δυτικής Ευρώπης) και ενώ θεσπίστηκαν πολλά οριζόντια, πολλές φορές αντιφατικά μέτρα, απέτυχαν να ελέγξουν τη συνταγογράφηση και τη ζήτηση, με αποτέλεσμα η λύση του clawback να μεταβληθεί από δίχτυ ασφαλείας για την τήρηση του προϋπολογισμού σε εργαλείο χρηματοδότησης του συστήματος υγείας.
Πέρυσι (2021) η εξωνοσοκομειακή κατανάλως φαρμάκων αυξήθηκε κατά 10% και η νοσοκομειακή κατά 3% περίπου, αλλά η δημόσια φαρμακευτική δαπάνη για τα χρόνια 2020-2021-2022 έμεινε αμετάβλητη. Βεβαίως η εξαίρεση των εμβολίων από τη δαπάνη αποτελεί βήμα στη σωστή κατεύθυνση, αλλά δεν επαρκεί.
Το clawback έχει παραταθεί μέχρι το 2025, και αναλώνεται περισσότερη φαιά ουσία από το υπουργείο υγείας για τον τρόπο επιμερισμού του παρά για τον περιορισμό του μεγέθους του. Την ίδια στιγμή προωθείται νομοθεσία για ακραίου χαρακτήρα διαπραγματεύσεις με στόχο τη μετατροπή της υπέρβασης σε έκπτωση που καταβάλλεται εκ των προτέρων και τελικά το «κουκούλωμα» της υπέρβασης με λογιστικά τεχνάσματα ώστε να επιτευχθούν και οι σχετικοί στόχοι που έχουν συμπερηληφθεί στο RRF. Η πολιτεία δεν εννοεί να καταλάβει πως μείωση του clawback για τις επιχειρήσεις σημαίνει μείωση της υπερφορολόγησης που υφίστανται σήμερα και αγγίζει το 70% – πρωτοφανές επίπεδο – και όχι το πως θα τακτοποιηθεί ένα νούμερο στα λογιστικά του κράτους ενώ θα συνεχίσουν να καταλογίζονται θηριώδεις επιβαρύνσεις στις εταιρείες του χώρου του φαρμάκου”.
Παπαδημητρίου για επενδυτικό clawback
Αναφορικά με το περίφημο «επενδυτικό clawback» ο κ. Παπαδημητρίου σημείωσε πως “για πολλοστή φορά να τονίσω πως πρόκειται για κίνητρο προσέλκυσης επενδύσεων και όχι ως εργαλείο διαχείρισης του clawback δεδομένου πως είναι ζήτημα αν τα ποσά που διατίθενται από το Υπουργείο Ανάπτυξης φτάνουν στο 8% του ύψους του clawback. Είναι αναμφισβήτητο πως ο Νόμος του 2019 θεωρήθηκε μια θετική κίνηση για την προσέλκυση επενδύσεων, καθώς επέτρεψε την αντιστάθμιση των υποχρεωτικών επιστροφών (clawback) με αντίστοιχες επενδύσεις σε ορισμένους τομείς επενδύσεων Έρευνας & Ανάπτυξης (Ε&Α) και κεφαλαιουχικών δαπανών (CAPEX)”.
Ωστόσο η ένταξη του σχήματος αυτού στο πλαίσιο του RRF έφερε σημαντικές, δυσμενείς αλλαγές, όπως σημείωσε ο κ. Παπαδημητρίου, πολλές από τις οποίες είναι αμφίβολο αν τις επέφερε το ίδιο το πλαίσιο ή αν ήταν επιλογές του υπουργείου ανάπτυξης. Σύμφωνα με τον ΣΦΕΕ:
1. Πλέον μόλις το ένα τέταρτο των υποβαλλομενων δαπανών για κλινικές μελέτες μπορεί στην καλύτερη περίπτωση να συμψηφιστεί με clawback ενώ παλαιότερα, θεωρητικά θα μπορούσε έως και το 100%.
2. Όλα τα νέα προτζεκτ κλινικών μελετών που ξεκίνησαν στην περίοδο 2020-2021 είναι εκτός του νέου πλαισίου ανεξάρτητα αν συνεχίζονται στα επόμενα χρόνια.
3. Καταργήθηκε ο επιμερισμός των κονδυλίων προς συμψηφισμό κατά 50%-50% μεταξύ των δαπανών Ε&Α και δαπανών επενδυτικών σχεδίων ανάπτυξης, γεγονός που εξασφάλιζε μια στοιχειώδη ισορροπία μεταξύ των δυο τομέων.
4. Καταργήθηκε η δυνατότητα για τις αλλοδαπές μητρικές επιχειρήσεις να επενδύουν σε δαπάνες Ε&Α στην Ελλάδα απευθείας από το εξωτερικό και το ποσό αυτό να συμψηφίζεται με το clawback της θυγατρικής τους στην Ελλάδα.
Ξένες επενδύσεις
Για άλλη μια φορά ως χώρα δημιουργήσαμε ένα πλαίσιο για να προσελκύσουμε ξένες επενδύσεις και το αθετήσαμε μέσα σε δυο χρόνια. Έτσι δεν έρχονται επιπλεον κλινικές μελέτες κυρίες και κύριοι – μια δραστηριότητα που είναι ο ορισμός της άμεσης ξένης επένδυσης (Foreign Direct Investment) όταν χρηματοδοτούνται από τις διεθνείς εταιρείες που έχουν και την μεγαλύτερη δραστηριότητα στον τομέα αυτόν. Η στήριξη της τοπικής φαρμακοβιομηχανίας είναι επιτακτική ανάγκη αλλά είναι λάθος να γίνεται εις βάρος της διεθνούς, εφόσον είναι γνωστό πως το απαραίτητο για τον ασθενή φάρμακο δεν έχει πατρίδα.
Απαιτείται εδώ και τώρα ένα διαφορετικό πλαίσιο κινήτρων για τις κλινικές μελέτες σε σχέση με το clawback, πιθανόν με χρηματοδότηση από εθνικούς πόρους – όπως μας δείχνει και το επιτυχημένο παράδειγμα της Πορτογαλίας.
Η κατάσταση στην Ελλάδα
Το σύστημα υγείας στην Ελλάδα αντιμετωπίζει σήμερα πρωτόγνωρες προκλήσεις, λόγω των δημογραφικών χαρακτηριστικών της: η συνεχής γήρανση του πληθυσμού, η αύξηση των χρονίως πασχόντων, οι περιορισμένοι πόροι στην πρόληψη, η παχυσαρκία (η Ελλάδα βρίσκεται πάνω από το μέσο όρο της Ευρώπης, ενώ τα παιδιά στην Ελλάδα εμφανίζουν τα μεγαλύτερα ποσοστά παχυσαρκίας στην Ευρώπη), το κάπνισμα (η Ελλάδα είναι δεύτερη στην Ευρώπη), αλλά και απειλές όπως η μικροβιακή αντοχή και η κλιματική αλλαγή, οδηγούν στην αύξηση της ζήτησης για υπηρεσίες υγείας και (νέες) θεραπείες.
Εδώ θα πρέπει να προσθέσουμε και την έλλειψη συντεταγμένης πρωτοβάθμιας φροντίδας που θα μπορούσε να λειτουργεί ως ηθμός αλλά και υποστήριξη για την δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια φροντίδα υγείας, μειώνοντας τη σπατάλη πόρων. Να αναφέρουμε επίσης ότι η κατανάλωση φαρμάκων στην Ελλάδα – μετρημένη σε ημερήσιες δόσεις – είναι στις περισσότερες κατηγορίες χαμηλότερη από τον μέσο όρο των χωρών της Ευρώπης, και οι τιμές των φαρμάκων είναι από τις πιο χαμηλές στην Ευρώπη.
Τί προτείνουμε για το 2022 και μετά: Ενδυνάμωση του συστήματος Υγείας
Μεταρρυθμίσεις: – Ψηφιοποίηση: Ενδυνάμωση του συστήματος υγείας σημαίνει, επίσης, ότι υιοθετούμε τα εργαλεία που χρειαζόμαστε για το μετασχηματισμό του συστήματος – δηλαδή την ψηφιοποίηση και την καινοτομία που δημιουργεί αξία για τους ασθενείς, τα συστήματα υγείας και την κοινωνία στο σύνολό της.
Όσον αφορά την ψηφιοποίηση, η Ελλάδα απέδειξε ότι μπορεί. Η άυλη συνταγογράφηση και η πλατφόρμα εμβολιασμών είναι δύο μεγάλα έργα που υλοποιήθηκαν γρήγορα και με επιτυχία. Τώρα θα πρέπει να επιταχύνουμε την ολοκλήρωση και άλλων μεταρρυθμίσεων – σχετικά κονδύλια περιλαμβλάνονται και στο RRF.
Εξαιρετικά σημαντικές είναι: η διεξοδική ψηφιοποίηση όλων των πράξεων και δεδομένων στο σύστημα υγείας και η ουσιαστική λειτουργία ελεγκτικών μηχανισμών που θα κατοχυρώνουν και τη σκοπιμότητά τους. Επίσης, θα πρέπει να επιταχύνουμε την ολοκλήρωση και πλήρη εφαρμογή των θεραπευτικών πρωτοκόλλων και των μητρώων ασθενών. Ο ψηφιακός φάκελος ασθενούς πρέπει να γίνει επιτέλους πραγματικότητα !
Με τέτοιες κινήσεις θα βελτιωθεί η ποιότητα των παρεχομένων υπηρεσιών στους ασθενείς και θα επιτευχθεί πιο αποδοτική χρήση των πόρων που διατίθενται.
Επένδυση στην Υγεία – Αύξηση των διατιθέμενων πόρων. Η υγεία τα επόμενα χρόνια θα πρέπει να συγκεντρώσει σημαντικά αυξημένους πόρους για να μπορεί να παρέχει στους πολίτες τα αναμενόμενα από ένα ευνομούμενο κοινωνικό κράτος. Γιατί;
1. H πανδημία της COVID-19 ανέδειξε αδυναμίες του συστήματος που πρέπει να καλυφθούν το συντομότερο για να είμαστε έτοιμοι για μελλοντικές υγειονομικές απειλές. Η οργάνωση συντεταγμένης πρωτοβάθμιας περίθαλψης είναι επιτακτική ανάγκη.
2. Η γήρανση του πληθυσμού και η αύξηση των χρονίως πασχόντων επιβάλλουν αύξηση των πόρων για την υγεία.
3. Η φαρμακευτική καινοτομία φέρνει νέες επαναστατικές θεραπείες που πρέπει να τεθούν στη διάθεση των ασθενών. Η δημόσια δαπάνη για το φάρμακο θα πρέπει να αναπροσαρμοστεί σημαντικά για να καλύψει και τις νέες θεραπείες αλλά και μέρος της υστέρησης που έχει δημιουργηθεί όλα τα τελευταία χρόνια.
ΣΦΕΕ: Πραγματική μείωση του clawback
Θα πρέπει να γίνει πραγματική μείωση του clawback, όπως ανέφερε ο κ. Παπαδημητρίου για ακόμα μια φορά, τονίζοντας πως: Για τις επιχειρήσεις αυτό σημαίνει μείωση της υπερφορολόγησης που υφίστανται σήμερα και αγγίζει το 70% – έχουμε το χειρότερο επίπεδο επιβαρύνσεων σε όλη την Ευρώπη. Δεν σημαίνει μείωση ενός αριθμού που ορίζεται από τον ΕΟΠΥΥ με χίλιους δυο αστερίσκους, εξαιρέσεις μικρών κλειστών προϋπολογισμών και ένα σωρό άλλες στρεβλώσεις για να λέμε ότι πιάσαμε τους στόχους του RRF ενώ την ίδια στιγμή «κρύβουμε το πρόβλημα κάτω από το χαλί».
Σύμφωνα με τον ΣΦΕΕ, πρέπει επίσης να καταργηθεί άμεσα η κορυφαία στρέβλωση που έχει εισαχθεί στον επιμερισμό του clawback μέσω του μηχανισμού 80-20 που τιμωρεί συλλήβδην την καινοτομία και προστατεύει τα εκτός προστασίας φάρμακα με τρόπο πρωτοφανή σε παγκόσμιο επίπεδο. Ενώ, θα πρέπει να έχουμε πρόσβαση στα δεδομένα και τα στοιχεία (από ΗΔΙΚΑ, ΕΟΠΥΥ κοκ) και να επαναλειτουργήσει η Επιτροπή Παρακολούθησης της Φαρμακευτικής Δαπάνης.
ΣΦΕΕ: Προοπτικές – ευκαιρίες για ανάπτυξη
Τα παραπάνω, σύμφωνα με τον κ. Παπαδημητρίου, θα συμβάλλουν σε ένα βιώσιμο δημόσιο σύστημα υγείας με αναβαθμισμένη παροχή φροντίδας στους πολίτες, αλλά και στην αύξηση της δυνατότητας των επιχειρήσεων για περισσότερες επενδύσεις. Άλλωστε, ο κλάδος του φαρμάκου είναι ένας κλάδος στρατηγικής σημασίας για τη χώρα μας με ισχυρό οικονομικό αποτύπωμα και πολλές αναπτυξιακές δυνατότητες.
Ο ΣΦΕΕ σε μια προσπάθεια να υποστηρίξει την προσέλκυση επενδύσεων στο χώρο του φαρμάκου, παρά την κακή μεταχείρηση που έχει ο κλάδος από την πολιτεία υποστήριξε την κατάρτιση ενός εγχειριδίου προς υποψήφιους επενδυτές, από την εταιρεία Deloitte, με τίτλο “The Pharmaceutical Investment Handbook for Greece”. Είναι μια προσπάθεια να αναδειχθούν και να μεγιστοποιηθούν οι θετικοί παράγοντες που χαρακτηρίζουν τη χώρα ώστε να υλοποιηθούν περισσότερες επενδύσεις στο χώρο του φαρμάκου.
Η Ελλάδα θεωρείται ελκυστικός προορισμός για τους επενδυτές λόγω του σταθερού πολιτικού περιβάλλοντος και των θετικών οικονομικών προοπτικών. Διαθέτει ποιοτικές υποδομές, εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό σε χαμηλό κόστος και ώριμο οικοσύστημα καινοτομίας.
Οι επενδύσεις που υλοποιούν ή έχουν ανακοινώσει αρκετές φαρμακευτικές εταιρίες (Pfizer/digital hub στη Θεσσαλονίκη, Boehringer-Ingellheim, ΕΛΠΕΝ, DEMO κ.λπ.) , διεθνείς και Ελληνικές δείχνουν ότι υπάρχει έδαφος και διάθεση.
Αν και η πολιτεία αναγνωρίσει την ασύμμετρη πίεση που ασκεί στον κλάδο και υλοποιήσει ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις και ρεαλιστική χρηματοδότηση θα ανοίξει ο δρόμος για πολύ περισσότερες επενδυτικές κινήσεις.
Μπορούν και πρέπει να έλθουν περισσότερες κλινικές μέλετες στη χώρα, σημείωσε ο κ. Παπαδημητρίου, μπορούν και πρέπει να υλοποιηθούν περισσότερες συνεργασίες ελληνικών και διεθνών επιχειρήσεων, ενώ μπορούν και πρέπει να αναπτυχθούν και να γίνουν πιο ανταγωνιστικές οι Ελληνικές φαρμακευτικές επιχηρήσεις, κατέληξε ο ΣΦΕΕ.
Κάντε like στη σελίδα μας στο facebook για να μαθαίνετε όλα τα νέα
