- Γράφει ο Κοσμάς Ζακυνθινός
«Η μείωση των παραγόντων κινδύνου μέσω βελτιούμενων συμπεριφορών αποτελεί βασική διέξοδο για την προάσπιση της Δημόσιας Υγείας στο μέλλον, καθώς οι Μη Μεταδοτικές Ασθένειες ευθύνονται για το 90% περίπου των πρόωρων θανάτων», όπως τόνισε ο καθηγητής κ. Andrzej Fal, πρόεδρος της Εταιρείας Δημόσιας Υγείας στην Πολωνία, στο πλαίσιο της διαδικτυακής συζήτησης με θέμα «The goal: world free of smoke. Do we use all available tools?», που διοργάνωσε η Διεθνής Επιστημονική Εταιρεία ανεξάρτητων ειδικών για τον Έλεγχο του Καπνίσματος και τη Μείωση της Βλάβης (SCOHRE).
«Ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα για την Δημόσια Υγεία είναι το κάπνισμα και οι συνέπειές του», όπως υπογράμμισε ο καθηγητής κ. Andrzej Fal, υπογραμμίζοντας «Ένας σημαντικός στόχος είναι η κοινωνία μας να είναι ελεύθερη από τον καπνό».
Ποια «εργαλεία» όμως μπορούμε να αξιοποιήσουν οι υπεύθυνοι πολιτικής χάραξης για την επίτευξη αυτού του στόχου;
«Αναμφίβολα όταν συζητάμε για στρατηγικές Δημόσιας Υγείας υπάρχουν πολλά επίπεδα. Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι αυτή είναι μια μακρά διαδικασία που βασίζεται στην πρόληψη, κυρίως στην πρωτογενή πρόληψη, και χρειάζεται 1-2 δεκαετίες για να εφαρμοστεί» σημειώνει ο καθηγητής κ. Andrzej Fal, τονίζοντας πως «Οι περιπτώσεις της Νέας Ζηλανδίας ή της Σουηδίας δείχνουν ξεκάθαρα ότι χρειάζεται αυτός ο χρόνος, για να προετοιμάσεις ειδικά τους νεότερους στην κοινωνία για το “τελικό βήμα”. Αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να έχουμε μια γενιά δίχως καπνό, δηλαδή μια γενιά που πραγματικά δεν έχει καπνίσει ποτέ τσιγάρο».
Εν τω μεταξύ, σύμφωνα με τον κ. Andrzej Fal, δεν μπορούμε να παραμελήσουμε αυτούς που ήδη καπνίζουν. Τα εργαλεία που χρησιμοποιούνται για να τους βοηθήσουν να σταματήσουν το κάπνισμα, μπορούν να χωριστούν σε τρεις ομάδες:
Α) την ιατρική βοήθεια – που περιλαμβάνει ιατρικές συμβουλές και φαρμακολογική υποστήριξη. Β) τον δημοσιονομικό έλεγχο – με βάση τον κανόνα «λιγότερο κακό, λιγότερος φόρος» για αποδεδειγμένα συστήματα που μειώνουν την βλάβη και Γ) κοινωνική υποστήριξη.
Περιορισμός του καπνίσματος
Στις πολιτικές που ακολουθεί η Πολωνία, μέσω ειδικής φορολόγησης στην κατανάλωση, στο πλαίσιο της σύμβασης του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για τον Έλεγχο του Καπνού (FCTC) που επικυρώθηκε στη χώρα αναφέρθηκε η κ. Iwona Pylak, αναπληρώτρια διευθύντρια του Τμήματος Ειδικών Φόρων Κατανάλωσης και Τυχερών Παιγνίων του Υπουργείου Οικονομικών της Πολωνίας, στην παρουσίαση της.
«Η φορολόγηση είναι ένα από τα εργαλεία που χρησιμοποιούνται για τον περιορισμό της “επιδημίας” του καπνίσματος, καθώς και της κατανάλωσης αλκοόλ».
Συγκεκριμένα, όπως τόνισε η κ. Iwona Pylak, η αύξηση κατά 10% στην τιμή των τσιγάρων μείωσε την κατανάλωση κατά 4%. Αν και η αύξηση των τιμών σε ορισμένες χώρες έχει αντίκτυπο στο παράνομο εμπόριο, στην Πολωνία μέχρι στιγμής δεν έχει συμβαίνει κάτι τέτοιο. Οι φόροι που επιβάλλονται σχετίζονται με την περιεκτικότητα σε καπνό σε ένα συγκεκριμένο προϊόν. Την ίδια στιγμή, τα Θερμαινόμενα Προϊόντα Καπνού φορολογούνται λιγότερο εξαιτίας της μικρότερης περιεκτικότητας σε καπνό».
Πρόληψη ασθενειών
Ο κ. Volodymyr Korolenko, Αναπληρωτής Προϊστάμενος της Κρατικής Υπηρεσίας της Ουκρανίας για τα Φάρμακα, επικεντρώθηκε στις τελευταίες καινοτομίες του ουκρανικού νόμου
«Το Δημόσιο Σύστημα Υγείας έχει ως βασικό στόχο να ρυθμίσει τους μηχανισμούς για τη δημιουργία ενός αποτελεσματικού συστήματος στην Ουκρανία, το οποίο θα συμβάλει στην ενίσχυση της υγείας του πληθυσμού, στην πρόληψη ασθενειών και στην αύξηση του προσδόκιμου ζωής», όπως σημείωσε από πλευράς του ο κ. Volodymyr Korolenko, αναπληρωτής Προϊστάμενος της Κρατικής Υπηρεσίας Φαρμάκων της Ουκρανίας.
Η ανάπτυξη και εφαρμογή μιας στρατηγικής για τη μείωση των επιβλαβών συνεπειών μέσω επιστημονικών προγραμμάτων δράσης, βρίσκεται σε εξέλιξη.
«Στόχος μας είναι να αλλάξουν τα επιβλαβή πρότυπα συμπεριφοράς (ιδίως ο εθισμός σε ναρκωτικές και ψυχοτρόπες ουσίες, στην κατανάλωση αλκοολούχων ποτών και τη χρήση προϊόντων καπνού, την ανθυγιεινή διατροφή κ.α.) για άτομα, ομάδες ή ακόμα και στο σύνολο της κοινωνίας, με την εισαγωγή μηχανισμών και εργαλείων ενίσχυσης της κατανάλωσης προϊόντων με μειωμένους κινδύνους για την υγεία. Αυτή η προσέγγιση για μείωση της βλάβης, αποτελεί ακόμα έναν πυλώνα στη Στρατηγική προάσπισης της Δημόσιας Υγείας.
Φορολογικές κλίμακες
Από πλευράς του, ο κ. Emanuele Bracco, αναπληρωτής Καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο της Βερόνα, πρότεινε την επιβολή φορολογικών κλιμακώσεων που συσχετίζονται με τη βλάβη (υψηλότερη για τα τσιγάρα).
«Είναι πολύ δύσκολο να πείσεις τους ανθρώπους να σταματήσουν το κάπνισμα εντελώς. Οι διαφημιστικές καμπάνιες “Quit Smoking” και τα προγράμματα “βοήθεια για τη διακοπή καπνίσματος” στο Ηνωμένο Βασίλειο είχαν μικρή επίδραση. Η φορολογία (επίδραση στην τιμή) μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μέσο πίεσης στους ανθρώπους να μην το ξεκινήσουν. Όμως, έχει πολύ μικρές επιπτώσεις στη διακοπή του καπνίσματος. Στην Γαλλία οι μεγάλες αυξήσεις φόρων οδηγούν σε μεγάλη αύξηση διακίνησης των πλαστών προϊόντων. Ένα μεγάλο ποσοστό καπνιστών έχει αρχίσει να χρησιμοποιεί τα ENDs (ηλεκτρονικά προϊόντα νικοτίνης). Μερικοί από αυτούς παραμένουν διπλοί χρήστες, ενώ άλλοι έχουν κάνει την πλήρη μετάβαση».
Σύμφωνα με τον κ. Bracco, τα στοιχεία δείχνουν ότι οι καταναλωτές αντιλαμβάνονται τα προϊόντα αυτά ως υποκατάστατα (και όχι συμπληρωματικά) των τσιγάρων.
Ο καθηγητής Bracco πρόσθεσε επίσης ότι οι προτάσεις για την εναρμόνιση (εξισορρόπηση) των φόρων σε όλα τα προϊόντα θα ωθήσουν πολλούς χρήστες ENDs πίσω στο τσιγάρο και θα αποθάρρυνε την περαιτέρω αλλαγή. Κατέληξε στο συμπέρασμα ότι πρέπει να επιτρέψουμε στις εταιρείες όταν πωλούν END να επικοινωνούν ελεύθερα σχετικά με τα διαφορετικά επίπεδα βλάβης.
Ενοποιημένη πολιτική
«Οι περισσότερες δημόσιες πολιτικές στοχεύουν στην εξάλειψη των παραγόντων κινδύνου και δεν είναι αποτελεσματικές στη Σλοβακία, όπως και σε πολλές άλλες χώρες» όπως σημείωσε ο κ. Martin Smatana, αναλυτής Υγείας, στο Slovak Medical University.
Ο κ. Smatana τονίζει ότι δύο κύριοι λόγοι ευθύνονται γι’ αυτό το αποτέλεσμα: Αφενός γιατί οι πολιτικοί αναμένουν γρήγορα αποτελέσματα και αφετέρου οι αποφάσεις λαμβάνονται συχνά βάσει ελλιπών ή μερικών δεδομένων.
«Αυτό είναι ιδιαίτερο πρόβλημα όταν ασχολείται με ένα τόσο ευαίσθητο θέμα όπως η έννοια της μείωσης της βλάβης του καπνίσματος. Χώρες, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, έχουν καθοδήγηση από την Εθνική Υπηρεσία HTA, που καταδεικνύει ότι τα ηλεκτρονικά τσιγάρα, είναι ένα αποτελεσματικό εργαλείο για τη διακοπή του καπνίσματος αλλά και τη συνολική εξάλειψη της βλάβης που προκαλεί το κάπνισμα. Τη στιγμή που δεν υπάρχουν εγχώρια δεδομένα στη Σλοβακία, είναι δύσκολο να επικοινωνήσει κάποιος δημόσια αυτό το θέμα, δίχως συναισθηματισμούς.
Ο κ. Smatana πρόσθεσε ότι το δεδομένο αυτό ισχύει και για πολλές άλλες χώρες, πλην της Σλοβακίας. Εάν δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία για την κατανάλωση μεμονωμένων προϊόντων καπνού ή πόσο συχνά οι άνθρωποι κάπνιζαν εναλλακτικά προϊόντα ή/και συμβατικά τσιγάρα, είναι αδύνατο να υπολογιστεί ο ιατρικός και οικονομικός αντίκτυπος της μετάβασης σε λιγότερο επιβλαβείς εναλλακτικές.
Χωρίς δεδομένα, οι περισσότερες συζητήσεις περιορίζονται σε απόψεις, όπως σημείωσε.
Στο σύνολο τους, οι ομιλητές συμφώνησαν ότι η αλλαγή των επιπέδων ειδικού φόρου κατανάλωσης που θα αντικατοπτρίζει το επίπεδο βλάβης μιας συνήθειας, είναι λογική. Οι ειδικοί φόροι κατανάλωσης θα πρέπει να αντισταθμίζουν τις αρνητικές επιδράσεις. Μάλιστα, όπως τόνισαν, «Εάν θέλουμε να προχωρήσουμε σε μια ενωμένη Ευρώπη, πρέπει να ενοποιήσουμε τις πολιτικές και τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης σε πολλές χώρες. Όλα τα μέτρα πρέπει που επιβάλλονται πρέπει να είναι λογικά και τεκμηριωμένα, προκειμένου οι νεότερες γενιές να μεγαλώσουν δίχως εθισμό στην νικοτίνη».
Κάντε like στη σελίδα μας στο facebook για να μαθαίνετε όλα τα νέα
