- Γράφει ο Νεκτάριος Ντουντουλάκης
Η γυναικομαστία αποτελεί μία από τις πολύ συχνές αιτίες που ένας άντρας, σε νεαρή αλλά και σε μεγαλύτερη ηλικία, θα επισκεφθεί ένα πλαστικό χειρουργό.
Τις περισσότερες φορές αντιμετωπίζεται από τους ασθενείς ως ένα αισθητικό πρόβλημα με σημαντικές συνέπιες στην ψυχολογία τους. Στην πραγματικότητα όμως πίσω από το αισθητικό αυτό πρόβλημα ενδέχεται να ελλοχεύουν προβλήματα υγείας, κάποια, ιδιαίτερα σοβαρά.
Εμφανίζεται με συχνότητα 60% στους έφηβους- στις ηλικίες 12-15 ετών- και 40% στους ενήλικους άνδρες.
Στους εφήβους εμφανίζονται διογκωμένοι οι μαστοί φυσιολογικά εξαιτίας της υψηλής σχέσης οιστραδιόλης – τεστοστερόνης, λόγω έναρξης της ανδροποίησης και υποχωρεί η διόγκωση μετά 2-3 χρόνια περίπου.
Αυτός είναι και ο λόγος που προτιμάμε να αντιμετωπίζουμε τη γυναικομαστία με την ενηλικίωση. Αν το πρόβλημα είναι ιδιαίτερα έντονο και προκαλεί σοβαρή ψυχολογική επιβάρυνση, τότε μόνο, μπορούμε να επέμβουμε νωρίτερα.
Η γυναικομαστία όπως φανερώνει και η λέξη, είναι η θηλυκοποίηση του ανδρικού στήθους εννοώντας τη διόγκωση των ανδρικών μαστών που τους προσδίδει, εν μέρει, γυναικεία όψη.
Η διόγκωση αυτή μπορεί να οφείλεται στον υπερτροφικό μαστικό αδένα ή και στην υπέρμετρη συσσώρευση λίπους στο ανδρικό στήθος, χωρίς την παρουσία υπερτροφικού αδένα, ή και σε συνδυασμό και των δύο. Η γυναικομαστία συνήθως είναι αμφοτερόπλευρη, με όμοιους ή ανόμοιους μαστούς, και πιο σπάνια μπορεί να είναι μονόπλευρη και να αφορά μόνο τον έναν μαστό
Τα 4 στάδια…
Υπάρχουν τέσσερα στάδια γυναικομαστίας σε σχέση με την έκταση του προβλήματος της διόγκωσης του μαστού και της περίσσειας δέρματος:
• To πρώτο στάδιο αφορά σε μικρή διόγκωση χωρίς περίσσεια δέρματος.
• Το δεύτερο στάδιο σε μεσαία διόγκωση χωρίς περίσσεια δέρματος.
• Το τρίτο στάδιο αναφέρεται σε μεσαία διόγκωση με περίσσεια δέρματος.
• Το τέταρτο στάδιο αφορά σε εκσεσημασμένη διόγκωση με περίσσεια δέρματος.
Ένα από τα κυριότερα αίτια για την εμφάνιση της γυναικομαστίας έγκειται στην έλλειψη ισορροπίας μεταξύ οιστρογόνων και τεστοστερόνης. Όταν η ισορροπία μεταξύ αυτών των ορμονών διαταραχθεί έχουμε αύξηση των οιστρογόνων και μείωση της τεστοστερόνης με αποτέλεσμα να παρατηρείται αύξηση του όγκου στον ανδρικό μαστό και θηλυκοποίησή του.
Το 25% των περιπτώσεων δημιουργείται από άγνωστη αιτία, τη λεγόμενη ιδιοπαθή γυναικομαστία ενώ ένα άλλο 25% μπορεί να οφείλεται στη χρήση φαρμάκων. Στις υπόλοιπες περιπτώσεις μπορεί να οφείλεται σε προβλήματα υγείας, όπως πρόβλημα στο συκώτι, στα νεφρά, σε χαμηλά επίπεδα τεστοστερόνης, όπως συμβαίνει σε γονιδιακές ανωμαλίες και στον υπογοναδισμό.
«Χτυπάει» και τους άνδρες
Υπάρχουν περιπτώσεις που η γυναικομαστία δεν αφορά σε ένα απλό αισθητικό πρόβλημα αλλά συνδέεται με διάφορες μορφές καρκίνου όπως είναι ο καρκίνος στους όρχεις, ο καρκίνος του προστάτη, της υπόφυσης κ.ά.
Η αύξηση του μεγέθους του μαστού μπορεί να προκληθεί ακόμα και από καρκίνο στον ίδιο τον μαστό, γιατί, ο καρκίνος του μαστού «χτυπάει» και τους άνδρες.
Μάλιστα, σε κάποιες περιπτώσεις, όπως στους άνδρες με σύνδρομο Klinefelter/Κλαϊνεφέλτερ (πρόκειται για περίπτωση χρωμοσωμικής ανωμαλίας), η πιθανότητα να παρουσιάσουν καρκίνο στον μαστό αυξάνει 20-50% σε σχέση με τους άνδρες που δεν έχουν αυτό το σύνδρομο.
Για τους λόγους αυτούς είναι σημαντικό το υλικό που αφαιρείται κατά τη διάρκεια της επέμβασης να αποστέλλεται πάντα για ιστολογική εξέταση.
Τέλος μεταξύ των αιτιών για την εμφάνιση γυναικομαστίας μπορεί να είναι ο υπερθυρεοειδισμός και η παχυσαρκία.
Στα νεογνά βρέφη και των δύο φύλων εμφανίζεται συχνά μια βραχύχρονη γυναικομαστία, λόγω των οιστρογόνων της μητέρας που μεταφέρονται σε αυτά μέσω της εμβρυοπλακουντικής κυκλοφορίας. Πρόκειται για ένα φυσιολογικό φαινόμενο που αντιστρέφεται μετά από δύο με τρεις εβδομάδες (νεογνική γυναικομαστία).
Η γυναικομαστία ενδέχεται να ξαναεμφανιστεί μεταξύ 10 και 12 ετών και να εξαφανιστεί οριστικά μετά από περίπου 18 μήνες, και σε αυτή την περίπτωση πρόκειται για φυσιολογικό φαινόμενο λόγω της έναρξης της ανδροποίησης. Όταν το στήθος παραμείνει σταθερά υπερτροφικό και αυξάνει με τον χρόνο, και εάν μάλιστα ο νεαρός έφηβος-άνδρας αποκτήσει πολλά παραπανίσια κιλά, τότε η γυναικομαστία αποκτά μόνιμο χαρακτήρα.
Σε αυτή την περίπτωση, ακόμα κι αν χάσει τα παραπανίσια κιλά, η συσσώρρευση λίπους στην περιοχή των μαστών παραμένει, προσδίδοντας μια εικόνα θηλυπρέπειας.
Η γυναικομαστία μπορεί να κάνει την εμφάνισή της και σε μεγαλύτερες ηλικίες, εξαιτίας της πτώσης των επιπέδων της τεστοστερόνης, σε συνδυασμό με την αύξηση του υποδόριου λίπους. Τότε έχουμε τη λεγόμενη γεροντική γυναικομαστία, που αν και ανεπιθύμητη αισθητικά, συνήθως δεν πρόκειται για παθολογικό φαινόμενο.
Διάγνωση
Για τη διάγνωση της γυναικομαστίας απαιτείται η λήψη ολοκληρωμένου ιστορικού του ασθενούς σε συνδυασμό με την κλινική εξέτασή του από τον πλαστικό χειρουργό, ο οποίος θα πρέπει να κάνει τη διαφορική διάγνωση μεταξύ της πραγματικής γυναικομαστίας, όπου υπάρχει αύξηση του μεγέθους του ανδρικού μαζικού αδένα, της ψευδούς γυναικομαστίας, όπου υπάρχει εναπόθεση μεγάλης ποσότητας λίπους, σμηγματογόνου κύστης, λιπώματος ή αιματώματος κ.ά. ή ακόμα και της ύπαρξης ενός καρκίνου στον μαστό.
Ο ασθενής, ανάλογα με τα αποτελέσματα της διάγνωσης θα πρέπει να υποβληθεί σε μία σειρά εξετάσεων, όπως ορμονολογικό έλεγχο, υπέρηχο στον μαστό, στους όρχεις, εφόσον υπάρχουν ευρήματα. Η αντιμετώπιση μπορεί να είναι είτε συντηρητική είτε χειρουργική.
Ψυχολογία και εμφάνιση
Εφόσον έχει αποκλειστεί η πιθανότητα ενός καρκίνου και έχουν δοκιμαστεί όλες οι μη επεμβατικές μέθοδοι, όπως η διατροφή και η άσκηση για να μειωθεί το υποδόριο λίπος, και το πρόβλημα εξακολουθεί να υφίσταται, τότε ενδείκνυται η χειρουργική επέμβαση ως μία λύση που επιφέρει μόνιμα αποτελέσματα.
Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι το πρόβλημα της γυναικομαστίας δεν αποτελεί ένα απλό αισθητικό ζήτημα, όπως για παράδειγμα τα λίγα παραπανίσια κιλά στην κοιλία ή γύρο από τη μέση, αλλά συχνά συνδέεται με σημαντική επιβάρυνση της ψυχολογίας του άνδρα, καθώς η προβληματική αυτοεικόνα μπορεί να τον οδηγήσει σε περιορισμό των κοινωνικών του δραστηριοτήτων, τη στέρηση μικρών καθημερινών απολαύσεων όπως ένα μπάνιο στη θάλασσα, ή να έχει αντίκτυπο ακόμα και στη σχέση του με το άλλο φύλο κτλ.
Η επέμβαση
Σήμερα, η αποκατάσταση της γυναικομαστίας θεωρείται μια πολύ συνηθισμένη επέμβαση.
Με τις νέες χειρουργικές τεχνικές στην πλαστική χειρουργική η γυναικομαστία αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά, χωρίς να αφήνει εμφανή σημάδια, με μικρές τομές, καλά κρυμμένες είτε γύρω από τα όρια του συμπλέγματος θηλαίας άλω θηλή, είτε με μικροσκοπικες τομές, απομακρυσμένες από τον μαστό, ώστε να μη δίνουν στόχο, ανάλογα βεβαίως με τη χειρουργικη τεχνική που ακολουθείται σε κάθε περίπτωση.
Συστήνεται οι περιπτώσεις εκσεσημασμένης γυναικομαστίας να αντιμετωπίζονται άμεσα, μετά το 18ο έτος, αμέσως μετά την ολοκλήρωση της ανάπτυξης, προκειμένου να αποφευχθούν ψυχολογικά και κοινωνικά προβλήματα.
Η επέμβαση μπορεί να γίνει υπό γενική αναισθησία ή με τοπική αναισθησία και μέθη, ανάλογα με την κατάσταση υγείας και την επιθυμία του ασθενούς. Η γυναικομαστία συχνά συνδυάζεται και με άλλες επεμβάσεις, όπως π.χ. με λιποαναρρόφηση σε άλλα σημεία του σώματος στα οποία υπάρχει ασύμμετρη εναπόθεση λίπους, ή με κοιλιοπλαστική και άλλες επεμβάσεις στον ίδιο χειρουργικό χρόνο.
Ανάρρωση
Ο ασθενής, ανάλογα με το είδος αναισθησίας και το είδος της επέμβασης, μπορεί να επιστρέψει σπίτι του μετά από λίγες ώρες ή την επόμενη ημέρα, φορώντας ένα ειδικό γιλέκο που ακινητοποιεί τη χειρουργηθείσα περιοχή και μειώνει τον πόνο στο ελάχιστο.
Προσωπικά χορηγώ ένα απλό ponstan για τις πρώτες ημέρες, πιο πολύ για την αντιφλεγμονώδη δράση του παρά γιατί υπάρχει ανάγκη παυσίπονου. Κατά την επέμβαση, δεν υπάρχει απώλεια αίματος, οπότε οργανικά δεν υπάρχει καμία επιβάρυνση, γι’ αυτό η ανάρρωση είναι πολύ γρήγορη.
Το αισθητικό αποτέλεσμα είναι ορατό αμέσως μετά την επέμβαση και ολοκληρώνεται σταδιακά, σε διάστημα ενός χρόνου. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι η επίτευξη ενός καλοσχηματισμένου θώρακα είναι μόνιμη, γεγονός που χαρίζει στον άνδρα την αρρενωπή εμφάνιση που επιθυμεί, αλλάζει την ψυχολογία του και βελτιώνει την ποιότητα της ζωής του σε πολλαπλά επίπεδα.
Νεκτάριος Ντουντουλάκης,
Πλαστικός και Επανορθωτικός Χειρουργός
