- Συνέντευξη / Κοσμάς Ζακυνθινός
«Οι πληθυσμοί που τυπικά δεν αντιδρούν όπως θα θέλαμε στους εμβολιασμούς είναι αυτοί που πάσχουν με τα πιο σοβαρά συμπτώματα από COVID19 (άτομα μεγάλης ηλικίας και άτομο που για κάποιο λόγο έχουν περιορισμένο ανοσοποιητική σύστημα)» όπως τονίζει σε συνέντευξη του στο The Doctor ο Δρ. Χρήστος Κυρατσούς, αντιπρόεδρος και επικεφαλής έρευνας μολυσματικών νόσων και τεχνολογιών φορέων της Regeneron – Επικεφαλής της έρευνας για το εμβόλιο του κορωνοϊού στη Νέα Υόρκη. «Για τους πληθυσμούς αυτούς είναι πολύ πιθανόν να χρειαζόμαστε άλλες λύσεις, όπως τα μονοκλωνικά αντισώματα. Επίσης, για τα άτομα που νοσούν από τον ιό θα χρειαζόμαστε κατάλληλα φάρμακα, και στις περιπτώσεις αυτές τα αντισώματα είναι πολύ πιθανόν να παίξουν σοβαρό ρόλο».
Κύριε Κυρατσούς, το αμέσως επόμενο διάστημα είναι ιδιαίτερα κρίσιμο για τα αποτελέσματα των κλινικών δοκιμών σε ανθρώπους σχετικά με την ανάπτυξη μονοκλωνικών αντισωμάτων στη «μάχη» κατά της νόσου Covid-19. Ποιες οι εκτιμήσεις σας για την επίδραση των μονοκλωνικών αντισωμάτων που αναπτύσσει η Regeneron;
Τις κλινικές δοκιμές των μονοκλωνικών μας αντισωμάτων τις ξεκινήσαμε αρχές Ιουνίου. Τα αντισώματα αυτή τη στιγμή δοκιμάζονται σε διάφορους πληθυσμούς, από άτομα τα οποία δεν έχουν μολυνθεί ακόμα από τον ιό (προφύλαξη), άτομα που μόλις έχουν διαγνωστεί αλλά δεν έχουν σοβαρά συμπτώματα και δεν χρειάζονται περίθαλψη, όσο και σε άτομα που βρίσκονται στο νοσοκομείο (σε δύο ομάδες, ανάλογα με την σοβαρότητα των συμπτωμάτων).
Περιμένουμε πως αν όλα πάνε καλά, προς το τέλος Σεπτεμβρίου θα έχουμε τα πρώτα αποτελέσματα, στην αρχή ως μετρήσεις ιικού φορτίου στους πληθυσμούς αυτούς και στη συνέχεια όλο και περισσότερες κλινικές μετρήσεις. Η επέκταση των δοκιμών, και η χρήση των αντισωμάτων, θα εξαρτηθεί από την πιθανή επιτυχία στις πρώτες αυτές φάσεις της έρευνας.
Ξεκίνησαν οι κλινικές μελέτες σε ανθρώπους και στην Ευρώπη, υπάρχει συνεργασία με αντίστοιχα ερευνητικά κέντρα;
Μέσα στο φθινόπωρο οι κλινικές μελέτες μας θα επεκταθούν τόσο στην Ευρώπη, όσο και σε άλλες χώρες του πλανήτη εκτός των ΗΠΑ. Πρόσφατα υπογράψαμε μία συμφωνία με την εταιρεία Roche, η οποία θα συνεργαστεί μαζί μας για να συντονίσουμε μαζί το τεράστιο αυτό δίκτυο κλινικώς ερευνών.
Πώς «δουλεύουν» τα μονοκλωνικά αντισώματα και πώς λειτούργησε η εν λόγω τεχνολογία στην αντιμετώπιση του Έμπολα;
Όταν το ανοσοποιητικό μας σύστημα αναγνωρίσει έναν ιό ως ξένο παράγοντα δημιουργεί πολύ εξειδικευμένα αντισώματα που τον αναγνωρίζουν. Είτε προσκολλώνται πάνω του αποτρέποντας την μόλυνση, είτε ενεργοποιούν άλλα κομμάτια του ανοσοποιητικού συστήματος για την απομάκρυνσή των ιών από τον οργανισμό.
Αυτό που κάναμε, τόσο για τον ιό του Έμπολα, όσο και πριν από μερικούς μήνες για τον SARS-CoV-2, ήταν να δημιουργήσουμε χιλιάδες τέτοια αντισώματα και στη συνέχεια να επιλέξουμε μέσα από συγκεκριμένες μελέτες. Τόσο στο εργαστήριο όσο και σε ζωικά μοντέλα τα πιο αποτελεσματικά.
Έτσι λοιπόν έχουμε στη διάθεσή μας αντισώματα, απόλυτα εξειδικευμένα για τους ιούς αυτούς, που όταν χορηγούνται τους αναγνωρίζουν και αποτρέπουν την μόλυνση κυττάρων. Χωρίς την μόλυνση αυτή, οι ιοί δεν μπορούν να αναδιπλασιαστούν και έτσι αποτρέπεται ή θεραπεύεται η ασθένεια.
Τα αντισώματα εναντίων του Έμπολα δοκιμάστηκαν σε κλινικές δοκιμές στην Αφρική. Αποδείχτηκαν αποτελεσματικά στον περιορισμό της θνησιμότητας, ακόμα και όταν χορηγήθηκαν σε πολύ προχωρημένα στάδια της ασθένειας. Ελπίζουμε πως αντίστοιχα αποτελέσματα θα έχουμε και σε ασθενείς που νοσούν από COVID19.
Σε ποιες περιπτώσεις τα αντισώματα μπορούν να χορηγούνται στον οργανισμό με ενέσεις στις οποίες θα μπορεί κάποιος να κάνει μόνος του στο σπίτι, όπως για παράδειγμα αυτές της ινσουλίνης;
Είναι νωρίς ακόμα να μπορέσουμε να προβλέψουμε αν τα αντισώματα θα μπορούν να χορηγούνται όσο εύκολα χορηγείται η ινσουλίνη.
Εάν οι ποσότητες που χρειάζονται για να αποτρέπουμε την ασθένεια είναι κατάλληλες, σίγουρα κάτι τέτοιο θα είναι επιθυμητό. Είναι κάτι που προσπαθούμε να μελετήσουμε στην κλινικές δοκιμές.
Εμβόλιο ή μονοκλωνικά αντισώματα, δηλαδή ενεργητική η παθητική ανοσία; Ποια τα σημεία υπεροχής σε κάθε περίπτωση και πόσο καιρό διαρκεί η ανοσία στον ανθρώπινο οργανισμό;
Νομίζω πως χρειαζόμαστε και τα δύο. Το εμβόλιο είναι κάτι που μακροπρόθεσμα θα προσφέρει την «μόνιμη» λύση στην πανδημία. Αν έχουμε αποτελεσματικά εμβόλιο που θα προκαλούν ανοσία για μεγάλο χρονικό διάστημα, τότε σιγά σιγά ο αριθμός των κρουσμάτων θα μειώνεται και θα μπορέσουμε να έχουμε την πανδημία πίσω μας. Δυστυχώς, οι πληθυσμοί που τυπικά δεν αντιδρούν όπως θα θέλαμε στους εμβολιασμούς είναι αυτοί που πάσχουν με τα πιο σοβαρά συμπτώματα από COVID19 (άτομα μεγάλης ηλικίας και άτομο που για κάποιο λόγο έχουν περιορισμένο ανοσοποιητική σύστημα). Για τους πληθυσμούς αυτούς είναι πολύ πιθανόν να χρειαζόμαστε άλλες λύσεις, όπως τα μονοκλωνικά αντισώματα. Επίσης, για τα άτομα που νοσούν από τον ιό θα χρειαζόμαστε κατάλληλα φάρμακα. Στις περιπτώσεις αυτές τα αντισώματα είναι πολύ πιθανόν να παίξουν σοβαρό ρόλο.
Σε επόμενο στάδιο, εφόσον τα αποτελέσματα είναι ενθαρρυντικά, ποιες οι εκτιμώμενες ποσότητες παραγωγής για τον παγκόσμιο πληθυσμό και τι βάθος χρόνου απαιτείται;
Τους τελευταίους μήνες έχουμε ήδη ξεκινήσει την παραγωγή των αντισωμάτων σε μεγάλες ποσότητες ελπίζοντας πως τα αποτελέσματα θα είναι ενθαρρυντικά. Όπως ανέφερα νωρίτερα, πρόσφατα υπογράψαμε μία συμφωνία συνεργασίας με την Roche. Η συμφωνία αφορά τόσο τις κλινικές δοκιμές, όσο και για την αύξηση την παραγωγής των αντισωμάτων. Έτσι λοιπόν, τόσο η Regeneron όσο και η Roche, αποφασίσαμε πως πρέπει να είμαστε έτοιμοι με κατάλληλες ποσότητες αντισωμάτων για να χρησιμοποιηθούν αν οι κλινικές δοκιμές μας δώσουν τα αποτελέσματα που επιδιώκουμε. Σε διαφορετική περίπτωση, θα υπήρχε μεγάλο χρονικό διάστημα αναμονής για την παραγωγή. Κάτι που σε αυτή τη φάση φυσικά προσπαθούμε να αποφύγουμε.
H αναζωπύρωση των κρουσμάτων σε πολλές χώρες ανά τον κόσμο καθιστά τα πράγματα πιο δύσκολα για τους ερευνητές; Τι αλλάζει στα έως σήμερα δεδομένα το πρώτο επιβεβαιωμένο περιστατικό επαναμόλυνσης;
Η συνέχιση της πανδημίας και η αναζωπύρωση κρουσμάτων σε διάφορες χώρες καθιστά επιτακτική την ανάγκη της συνέχισης σε γρήγορους ρυθμούς των κλινικών δοκιμών, τόσο των εμβολίων όσο και των φαρμάκων. Είναι αδύνατον η κοινωνία να παραμείνει κλειστή μέχρι το τέλος της πανδημίας. Όσο γρηγορότερα έχουμε κατάλληλα φάρμακα, θα μπορέσουμε να μειώσουμε σημαντικά την θνησιμότητα της ασθένειας. Να περιορίσουμε την ζημιά στην κοινωνία.
Φυσικά οι σωστές κλινικές δοκιμές χρειάζονται χρόνο. Οπότε αυτή τη στιγμή είμαστε σε ένα συνεχή αγώνα για να μπορέσουμε να επιταχύνουμε τις έρευνες. Να διαφυλάξουμε την ασφάλεια την φαρμάκων και ελπίζουμε πως θα δείξουμε και την χρησιμότητά τους.
Προς το παρόν έχουν επιβεβαιωθεί ελάχιστα περιστατικά επαναμόλυνσης. Αυτό δεν είναι κάτι που είναι έκπληξη, αντίστοιχα φαινόμενα παρατηρούνται στις περισσότερες ιικές μολύνσεις.
Πώς έχει επιδράσει στη χρηματοδότηση της έρευνας η χειρότερη μετά το 1918 εμφάνιση της πανδημίας; Τι αλλάζει σήμερα και πώς θα διαμορφώσει τις συνθήκες έρευνας στο μέλλον;
Τους τελευταίους μήνες μάθαμε πως το μοναδικό που μπορεί να μας βγάλει από την πανδημία και να μας επιτρέψει να επιστρέψουμε σε πιο φυσιολογικές συνθήκες ζωής είναι η έρευνα και η επιστήμη.
Ελπίζω αυτό να είναι ένα «μάθημα» για την κοινωνία που θα ωθήσει τόσο μεγαλύτερη χρηματοδότηση στην έρευνα. Όπως και σε μια νέα γενιά νέων ατόμων που θα θελήσουν να προσφέρουν στην επιστήμη. Αυτή είναι η καλύτερη συνταγή για την προετοιμασία για την επόμενη πανδημία.
Κύριε Κυρατσούς, κατά την εκτίμηση σας, οι θεραπευτικές επιλογές που αναπτύσσονται κατά του κορωνοϊού σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα είναι ασφαλείς; Δεδομένης μάλιστα της ταχύτητας και του δείγματος ανθρώπων που υλοποιούνται οι κλινικές έρευνες;
Ο μοναδικός τρόπος για να αποδειχτεί πως μια θεραπεία είναι αποτελεσματική και ασφαλής είναι οι κατάλληλες κλινικές έρευνες (blinded clinical trials). Δυστυχώς από την αρχή της πανδημίας, πολλά φάρμακα δεν δοκιμάστηκαν με τέτοιο τρόπο (π.χ. χλωροκίνη). Χάσαμε αρκετό χρόνο χρησιμοποιώντας τα.
Πολλά φάρμακα και εμβόλια που δοκιμάζονται αυτή την περίοδο είναι στα πλαίσια κλινικών δοκιμών. Τα αποτελέσματα θα αποδείξουν και την ασφάλειά τους.
Φυσικά, υπάρχει πολύ μεγάλη πίεση από διάφορες κυβερνήσεις. Όμως πιστεύω πως η φαρμακευτική βιομηχανία θα σταθεί στο ύψος των περιστάσεων. Δεν θα επιτρέψει τίποτα παρά την επιστημονική αλήθεια να δείξει τι είναι δραστικό και ασφαλές.
Ο κορωνοϊός θα εξαφανιστεί ή η ανθρωπότητα θα καταφέρει να οχυρωθεί απέναντι του, καταστέλλοντας τις οδυνηρές έως σήμερα συνέπειες του;
Πιστεύω πως μέσα στον επόμενο χρόνο τόσο με τις κατάλληλες φαρμακευτικές αγωγές, όσο και με τα εμβόλια, τόσο ο αριθμός των νέων μολύνσεων, όσο και η θνησιμότητα σταδιακά θα μειωθούν. Δυστυχώς, αυτή τη στιγμή ο ιός βρίσκεται σε κάθε γωνιά σχεδόν του πλανήτη. Οπότε θα είναι πολύ δύσκολο να εξαφανιστεί εντελώς.
Επιπλέον είναι ηθική υποχρέωση του καθενός να συμβάλει στην μείωση του αριθμού των μολύνσεων, με τη χρήση απλών μέτρων (π.χ. μάσκες, αποφυγή μεγάλων συγκεντρώσεων κτλ.) για να μπορέσουμε να περιορίσουμε όσο το δυνατόν περισσότερο την ζημία του ιού στην κοινωνία. Τέλος, ως επιστημονική κοινότητα, είναι υποχρέωσή μας να ενημερώσουμε να εκπαιδεύσουμε τον κόσμο. Για την τήρηση των απλών αυτών μέτρων. Όπως και σε μερικούς μήνες, όταν τα εμβόλιο είναι διαθέσιμα, για την αξία του εμβολιασμού και την δημιουργία ανοσίας στην κοινωνία.
Ποιος είναι ο Δρ. Χρήστος Κυρατσούς
Ο Δρ. Χρήστος Κυρατσούς, συμπεριλαμβάνεται στην περυσινή λίστα του περιοδικού Business Insider των 30 ανθρώπων παγκοσμίως που αναμένεται να μεταμορφώσουν τον μέλλον των υπηρεσιών υγείας.
Ο Έλληνας ερευνητής, Δρ. Χρήστος Κυρατσούς έχει απασχολήσει τα πιο σημαντικά επιστημονικά κέντρα όταν το 2014 ανακάλυψε το φάρμακο για τον Έμπολα. Τα ποσοστά επιβίωσης μετά από τη μόλυνση από τον ιό του Έμπολα ήταν πολύ χαμηλά, της τάξεως του 30%. Ενώ μέσω των κλινικών δοκιμών που έγιναν στα μολυσμένα άτομα, φανερώθηκε ότι με τη χορήγηση του REGN-EB3 (το μείγμα των αντισωμάτων) το ποσοστό επιβίωσης ανέβηκε στο 70%. Η θεραπεία τους λειτουργούσε και έσωσε εκατοντάδες ανθρώπους από τον ιό.
Το Εθνικό Ινστιτούτο Αλλεργίας και Λοιμωδών Νόσων (NIAID) των ΗΠΑ, που συμμετείχε στις δοκιμές των φαρμάκων, έκανε λόγο για «πολύ καλά νέα», σύμφωνα με το BBC, το πρακτορείο Reuters, την Guardian και τους New York Times. Όπως είπε ο διευθυντής του NIAID, Δρ. Άντονι Φαούτσι, «είναι τα πρώτα φάρμακα που, σε μια επιστημονικά αξιόπιστη έρευνα, έδειξαν σαφώς μια σημαντική μείωση της θνησιμότητας».
Με καταγωγή από την Κοζάνη, ο Χρήστος Κυρατσούς σπούδασε στο Φαρμακευτικό τμήμα του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Το 2004, έκανε το διδακτορικό του στο πανεπιστήμιο Κολούμπια στη Νέα Υόρκη. Έπειτα πέρασε από το NYU για δύο χρόνια.
Ο Δρ. Χρήστος Κυρατσούς τιμήθηκε, το 2009, για τις ακαδημαϊκές επιδόσεις του με το βραβείο του Κοσμήτορα της Ιατρικής Σχολής του πανεπιστημίου Columbia (2009 Dean’s Award for Excellence in Research). Το 2011, ξεκίνησε να εργάζεται στην αμερικανική Regeneron, στην οποία παραμένει έως σήμερα.
Κάντε like στη σελίδα μας στο facebook για να μαθαίνετε όλα τα νέα
