- Γράφει ο Κοσμάς Ζακυνθινός
Την ανάπτυξη και εμπορική εκμετάλλευση σε νέα γονιδιακή θεραπεία για την ηπατίτιδα Β αναλαμβάνει η Johnson & Johnson, έναντι 3,7 δισ. δολ., στο πλαίσιο συμφωνίας με την φαρμακευτική επιχείρηση Arrowhead Pharmaceuticals.
Όπως προβλέπεται από τη συμφωνία των δύο πλευρών, η Johnson (μονάδα της Janssen Pharmaceuticals), θα αποκτήσει παγκοσμίως άδεια στο φάρμακο ARO-HBV της Arrowhead Pharmaceuticals, με την ταυτόχρονη επιλογή συνεργασίας για την ανάπτυξη τριών νέων θεραπευτικών αξόνων της παρεμβολής του RNA (RNAi).
Η παρεμβολή του RNA (ή RNA interference – RNAi) είναι ένας μηχανισμός ρύθμισης της γονιδιακής έκφρασης, στην οποία το RNA καταστέλλει την έκφραση συμπληρωματικών προς αυτών γονιδίων.
Φυλογενετικά ο μηχανισμός αυτός φαίνεται να έχει προέλθει από πρώιμους αντιικούς μηχανισμούς ανοσίας και παίζει σημαντικό ρόλο στην γονιδιακή ρύθμιση, εξελικτική βιολογία και διατήρηση του γονιδιώματος.
Πρώιμη κλινική μελέτη
Η απόφαση επένδυσης της Johnson, έρχεται σχεδόν ένα μήνα μετά τη δημοσίευση στοιχείων από την πρώιμη κλινική μελέτη για το ARO-HBV, της φαρμακευτικής επιχείρησης Arrowhead. Σύμφωνα με τους αναλυτές, τα πρώτα στοιχεία χαρακτηρίζουν ως «επαναστατική» τη θεραπεία για την ηπατίτιδα Β.
Ταυτόχρονα, η πρώτη έγκριση στις Ηνωμένες Πολιτείες φαρμάκου RNAi (το Onpattro της Alnylam Pharmaceuticals) – τον περασμένο Αύγουστο, επισφραγίζει το ενδιαφέρον για τη θεραπευτική κατηγορία στον τομέα της ιατρικής.
Ορόσημο πληρωμών
Η Arrowhead θα λάβει προκαταβολικά 175 εκατομμύρια δολάρια, όπως ανέφερε σε δήλωση της. Ταυτόχρονα, θα λάβει πάνω από 1,6 δισ. δολ. με την έγκριση κυκλοφορίας της θεραπείας για την ηπατίτιδα Β και 1,9 δισ. δολάρια για έγκριση σε τρεις πρόσθετες θεραπευτικές κατηγορίες.
Σύμφωνα με εκπροσώπους της Arrowhead, τα έσοδα θα χρησιμοποιηθούν για τη χρηματοδότηση άλλων θεραπειών που βρίσκονται υπό ανάπτυξη.
Η εταιρεία βρίσκεται σε διαδικασία ανάπτυξης για θεραπεία σε ασθένειες που αφορούν: μεταβολικές διαταραχές, πνευμονική νόσο και καρκίνο.
«Θεωρώ ότι η συμφωνία αποτελεί σημείο αναφοράς για τη μετάβαση τεχνογνωσίας από μια μικρή βιοτεχνολογική επιχείρηση, σε μια μεγάλη φαρμακευτική εταιρεία», όπως δήλωσε ο Chief Executive Officer, Christopher Anzalone στο Reuters.
Η ηπατίτιδα Β, η οποία επηρεάζει περίπου 257 εκατομμύρια ανθρώπους, είναι μια απειλητική για τη ζωή ιογενής λοίμωξη. Προσβάλλει το ήπαρ και οι ασθενείς διατρέχουν κίνδυνο θανάτου από κίρρωση και καρκίνο του ήπατος.
Υψηλή νοσηρότητα και θνησιμότητα
Ο ιός της ηπατίτιδας Β είναι ένας DNA ιός που προσβάλλει τα ηπατοκύτταρα και προκαλεί τη νόσο της ηπατίτιδας Β. Μια λοίμωξη του ήπατος, με υψηλή νοσηρότητα και θνησιμότητα, παγκοσμίως.
Η ηπατίτιδα Β μπορεί να εμφανισθεί ως οξεία λοίμωξη, αλλά μπορεί να μετατραπεί και σε χρόνια. Οι ασθενείς με χρόνια λοίμωξη έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης κίρρωσης του ήπατος και καρκίνου. Αποτελεί την κυριότερη αιτία κίρρωσης του ήπατος, παγκοσμίως.
Η συχνότητα νόσου αυξάνεται από το βορρά προς το νότο, και από τη δύση στην ανατολή, με την Ευρώπη να φθάνει στο 5%, ενώ στην Αφρική, νότια της Σαχάρας και στη νοτιοανατολική Ασία να φθάνει στο 20% του πληθυσμού.
Στις περιοχές αυτές υπολογίζεται ότι >90% του πληθυσμού έχει προσβληθεί από τον ιό ή έχουν αναπτύξει χρόνια νόσο.
Τρόποι μετάδοσης
Ο ιός της ηπατίτιδας Β μεταδίδεται με τη σεξουαλική επαφή, χωρίς χρήση προφυλακτικού, με άτομο που έχει μολυνθεί με τον ιό. Με την κοινή χρήση συριγγών ή άλλων εργαλείων για την προετοιμασία υλικού για τη χρήση ενδοφλεβίων ναρκωτικών.
Από μολυσμένη μητέρα σε παιδί κατά τον τοκετό (κάθετη μετάδοση). Με την κοινή χρήση προσωπικών αντικειμένων (ξυραφάκια, οδοντόβουρτσα, νυχοκόπτες). Με τρύπημα με μολυσμένη βελόνα ή αιχμηρό αντικείμενο (π.χ. συνήθης τρόπος μετάδοσης σε προσωπικό νοσοκομείου ή κατά την εκτέλεση τατουάζ).
Με μεταγγίσεις αίματος ή παραγώγων του (εξαιρετικά σπάνια πια λόγω του συστηματικού ελέγχου στις αιμοδοσίες).
Κλινική εικόνα
Το 70% των ασθενών με οξεία λοίμωξη ηπατίτιδας Β έχουν υποκλινική ή ανικετρική ηπατίτδα. Μόλις το 30% εμφανίζουν ίκτερο. Η περίοδος επώασης είναι 1-4 μήνες. Τα πρόδρομα συμπτώματα περιλαμβάνουν ανορεξία, ναυτία πόνο στην κοιλιά.
Όταν εκδηλώνεται η οξεία ηπατίτιδα, ο ασθενής εμφανίζει πυρετό, εξανθήματα δέρματος και αρθραλγίες. Μπορεί να εμφανισθεί και ίκτερος και σε σπάνιες περιπτώσεις σημεία σοβαρής ηπατικής ανεπάρκειας.
Το 30-50% των ασθενών με οξεία ηπατίτιδα, μεταπίπτει σε χρόνια νόσο. Ως χρόνιος φορέας ηπατίτιδας Β ορίζεται κάποιος που συνεχίζει να έχει τον ιό στο αίμα του. Το διάστημα πρέπει να είναι μεγαλύτερο από 6 μήνες.
Ένας φορέας συνήθως δεν έχει συμπτώματα, αλλά παραμένει μολυσμένος με τον ιό για χρόνια και έχει την ικανότητα να μεταδώσει τον ιό και σε άλλους.
Εφαρμογή της τεχνικής RNA
Η τεχνική του RNA interference χρησιμοποιείται σήμερα εκλεκτικά στην καταστολή ευκαρυωτικών γονιδίων.
Η τεχνική των RNAι αποτελεί τη μέθοδο εκλογής για την απενεργοποίηση ευκαρυωτικών γονιδίων και περιλαμβάνει την εισαγωγή μικρών δικλωνων RNA, των οποίων ο ένας κλώνος είναι συμπληρωματικός του RNA στόχου και επάγουν την αποικοδόμησή του.
Τα RNA interference σχετίζονται με φυσικές λειτουργίες καταστολής της γονιδιακής έκφρασης. Φυτά και μύκητες παρουσιάζουν τέτοιου τύπου καταστολή RNA (post transcriptional gene silencing), στην οποία δίκλωνο dsRNA παρεμποδίζει την έκφραση ενός γονιδίου.
Μία “πρόχειρη” πηγή τέτοιου RNA στόχου μπορεί να είναι ένας πολλαπλασιαζόμενος ιός, και ο φυσικός μηχανισμός μπορεί να έχει εξελιχθεί σαν άμυνα εναντίον ιικών μολύνσεων. Όταν ένας ιός μολύνει φυτικό κύτταρο, ο σχηματισμός του dsRNA προκαλεί την καταστολή της έκφρασης του από το φυτικό γονιδίωμα.
Το siRNA μπορεί να εξαπλωθεί σ’ όλο το φυτό συστηματικά, πιθανόν και μέσω της κίνησης του ίδιου του ιού. Έτσι, μία RNA εξαρτώμενη RNA πολυμεράση μπορεί να χρησιμοποιεί το siRNA σαν εκμαγείο και να παράγει πολλαπλά αντίγραφα του που καταστέλλουν τον RNA-στόχο.
