- Συνέντευξη / Κοσμάς Ζακυνθινός
«Στην AbbVie, εργαζόμαστε καθημερινά για να εμφυσήσουμε την κουλτούρα της συμπερίληψης και της αποδοχής και να την καθιερώσουμε, μακροπρόθεσμα» όπως τονίζει η κ. Πένυ Ρέτσα, Market Access & External Relations Director της φαρμακευτικής, υπογραμμίζοντας πως στο healthpharma.gr πως «Προτρέπουμε και ενθαρρύνουμε τους συναδέλφους μας να επιδιώκουν τη διαφορετικότητα και να καταπολεμούν κάθε ασυνείδητη προκατάληψη. Αποδεχόμαστε και αγκαλιάζουμε τους ανθρώπους μας όπως αυτοί είναι και σεβόμαστε τις διαφορετικές αντιλήψεις και το πολιτισμικό, κοινωνικό, ακαδημαϊκό υπόβαθρο, αντιμετωπίζοντας όλους ισότιμα, με αξιοπρέπεια και σεβασμό»
Κυρία Ρέτσα, η συμπερίληψη, η ποικιλομορφία και η ισότητα είναι έννοιες που ακούγονται ολοένα και περισσότερο τα τελευταία χρόνια. Παρόλα αυτά, μια σειρά από πρόσφατα ακόμη περιστατικά αποδεικνύουν ότι απέχουμε πολύ από έναν κόσμο δίχως διακρίσεις. Πόσο μακριά είμαστε από έναν κόσμο που «αλλάζει»;
Είναι σημαντικό ότι, σήμερα, στη δημόσια σφαίρα συζητούνται, ανοιχτά, η ποικιλομορφία, η ισότητα, οι ίσες ευκαιρίες. Ο διάλογος αυτός, κατά κύριο λόγο, δεν είναι, πλέον, προσχηματικός. Η κοινωνία ωριμάζει και υπάρχει η θέληση να αναπτυχθούν και να υιοθετηθούν τα κατάλληλα εργαλεία ώστε να πετύχουμε ευρύτερη ισότητα. Όμως, υπάρχουν πολλά ακόμα που πρέπει να κάνουμε για έναν κόσμο χωρίς διακρίσεις. Τα κινήματα όπως το ΜeΤoo και το Black Lives Matter το απέδειξαν με τον πιο δηλωτικό τρόπο.
Ομοίως, ενώ έχει σημειωθεί πρόοδος σχετικά με τα δικαιώματα LGBTQΙ+, σε πολλά μέρη στον κόσμο, συχνά παρατηρούνται περιστατικά τα οποία δε συνάδουν με την κοινωνική τάση για συμπερίληψη και ενσωμάτωση όλων των ανθρώπων, ισότιμα στο κοινωνικό σύνολο. Η εποχή μάς επιβάλει, όμως, να προχωρήσουμε όσο πιο γρήγορα σε αυτές τις αλλαγές που αφορούν στην επίτευξη της ισότητας, της ισότιμης πρόσβασης και στον σεβασμό κάθε ανθρώπου, αναφορικά με τη φυλή, το φύλο, την ταυτότητα φύλου, την εθνικότητα, την ηλικία, τον σεξουαλικό προσανατολισμό. Γι’ αυτή τη συνθήκη είναι θεμελιώδες, οι επιχειρήσεις και η κοινωνία να βρουν κοινό πεδίο και βηματισμό, ώστε σύντομα να είμαστε στην ευχάριστη θέση να έχουμε κατακτήσει μία ευρεία ισορροπία και συμπεριληπτικότητα στην κοινωνία και στην εργασία.
Η πανδημία είχε αρνητική επίδραση στα θέματα ισότητας ή επιβάρυνε περισσότερο την ψυχολογία των πολιτών, ανασύροντας στην επιφάνεια παθογένειες ετών που βρίσκονται βαθιά ριζωμένες στην ιδιοσυγκρασία των ανθρώπων;
Η πανδημία ήρθε σε μία εποχή που είχαμε την επίπλαστη βεβαιότητα ότι σχεδόν τίποτα δε θα μπορούσε να ανατρέψει τη ζωή μας, την καθημερινότητά μας. Όμως, η πανδημία ήρθε για να ανατρέψει δεδομένα, για να δοκιμάσει κάθε έναν από εμάς ατομικά, αλλά και συλλογικά καθώς η συμπεριφορά του ενός έχει αντίκτυπο στη ζωή του συνόλου. Μελέτες που έχουν γίνει υπογραμμίζουν και αναδεικνύουν ότι η πανδημία είχε αρνητική επίδραση και στα θέματα ισότητας. Είναι αναμενόμενο, καθώς τα θέματα ισότητας αφορούν τις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων και τον αμοιβαίο σεβασμό, αφορούν το να μοιράζεσαι κοινές αξίες και να καθορίζεσαι από κατανόηση και ενσυναίσθηση.
Ο απροσδόκητος και βίαιος τρόπος με τον οποίο χρειάστηκε να επαναπροσδιορίσουμε τον τρόπο ζωής μας, τον τρόπο που σκεφτόμαστε και την καθημερινότητά μας, ανέτρεψε πολλές κοινωνικές ισορροπίες, με αντίκτυπο στην ψυχική μας υγεία, στην κοινωνικότητά μας, στην επαγγελματική και οικονομική ζωή. Κλονίστηκε η εμπιστοσύνη μας σε όσα θεωρούσαμε δεδομένα, αλλά και ποιο είναι το μέλλον. Έτσι, αναδύθηκαν ανασφάλειες, αμφιβολίες και αγχώδεις διαταραχές. Μέρος της κοινωνίας δεν είχε το ψυχικό σθένος και την πνευματική διαύγεια να τιθασεύσει το άγχος που μετατράπηκε σε θυμό, και να αποδεχθεί την αλλαγή, με αποτέλεσμα να οδηγηθεί σε βίαιες συμπεριφορές έναντι συνανθρώπων, εντός και εκτός οικογένειας, θεωρώντας λανθασμένα ότι έτσι θα ‘ανακαταλάμβανε’ τον χώρο που θεωρούσε ότι του ανήκε δικαιωματικά και του στερήθηκε, αδίκως.
Σήμερα, που απομακρυνόμαστε από τους περιορισμούς και επιστρέφουμε σε πιο γνώριμους ρυθμούς ζωής, είναι ευκαιρία, πιο αποστασιοποιημένα και με συναισθηματική ηρεμία, να αξιοποιήσουμε την εμπειρία αυτή αντλώντας σημαντικά μαθήματα, ώστε να είμαστε πιο ευέλικτοι, πιο υπομονετικοί για να αντιμετωπίζουμε νέες προκλήσεις με στωικότητα, σθένος και σεβασμό. Η κρίση της πανδημίας, λοιπόν, έθεσε εκ νέου ερωτήματα τα οποία δεν έχουν απαντηθεί οριστικά και χρειάζεται χρόνος επώασης για να αφομοιωθούν, ώστε οι αλλαγές να αγκαλιαστούν και να κατανοηθούν από το σύνολο των κοινωνιών.
Η κοινωνία μας εξακολουθεί να έχει σημαντικά δομικά προβλήματα όσον αφορά την ποικιλομορφία και την ένταξη; Τι αλλάζει στις νεότερες γενιές;
Βρισκόμαστε σε ένα νέο σημείο ισορροπίας, που οφείλουμε να διαχειριστούμε τόσο ως μονάδες όσο και ως ομάδες, για να είμαστε πιο προετοιμασμένοι για επόμενες κρίσεις, οι οποίες όπως διαφαίνεται είναι μέρος της νέας πραγματικότητας.
Η κοινωνία δείχνει πιο ώριμη από το παρελθόν και οι νέες γενιές είναι περισσότερο «εκτεθειμένες» σε θέματα συμπερίληψης και αποδοχής του διαφορετικού. Όμως, είναι κομβικής σημασίας να μην ατονήσει η προσπάθεια που έχει γίνει ως σήμερα. Απαιτείται να δείξουμε επιμονή, να αναλάβουμε πρωτοβουλίες, να αξιοποιήσουμε όλες τις δυνάμεις και να προχωρήσουμε σε τομές που αναδεικνύουν τη σημαντικότητα της αποδοχής και του σεβασμού. Αυτές οι τομές εξαρτώνται από κάθε έναν από εμάς, από κάθε οικογένεια αλλά και από το εκπαιδευτικό μας σύστημα.
Τα σημερινά παιδιά θα αποτελέσουν τους ενεργούς πολίτες και το εργατικό δυναμικό του αύριο και για να αλλάξουμε το μέλλον προς το καλύτερο, δεν μπορούμε παρά να εργαστούμε στο παρόν με αφοσίωση και επιμονή. Έτσι θα εκπαιδεύσουμε τις νεότερες γενιές και η αποδοχή της διαφορετικότητας θα είναι, επιτέλους, αυτονόητη! Οφείλουμε να παραδώσουμε στις επόμενες γενιές πιο συμπεριληπτικές επαγγελματικές και κοινωνικές δομές, όπου οι άνθρωποι θα είναι ισότιμοι και θα απολαμβάνουν ίσες ευκαιρίες εξέλιξης και αναγνώρισης.
Η κάθε μεγάλη αλλαγή ξεκινάει μέσα από τον καθένα και την καθεμία από εμάς. Τώρα, βρισκόμαστε στο μεταίχμιο αυτής της αλλαγής, ώστε να αφήσουμε πίσω στερεοτυπικές πεποιθήσεις του παρελθόντος και να θέσουμε τα θεμέλια για μια καλύτερη, πιο συμπεριληπτική και ισότιμη κοινωνία του αύριο. Η αποφασιστικότητα, η αφοσίωση και η επιμονή μας είναι αυτά που δημιουργούν τη δυναμική, ώστε να επιταχυνθούν οι διεργασίες για να διαμορφώσουμε αυτήν την κοινωνία που ονειρευόμαστε, στην οποία δε θα χρειάζεται να συζητάμε για τη διαφορετικότητα, αλλά θα είναι παρούσα σε όλες της εκφάνσεις της ζωής μας.
Το ζήτημα της εφαρμογής των όρων diversity (ποικιλομορφία), equity (ισότητα) and inclusion (ένταξη) είναι παγκόσμιο φαινόμενο και όπως φαίνεται απασχολεί τις εταιρείες κάθε μεγέθους και κάθε κλάδου. Ο κόσμος του επιχειρείν μολονότι είναι αρωγός της προσπάθειας αλλαγής, πώς συμβάλει στη διαμόρφωση μιας κοινωνίας πιο συμπεριληπτικής;
Οι σύγχρονες επιχειρήσεις οι οποίες σκέφτονται το μέλλον, την ανάπτυξη και τη διάρκεια στο χρόνο, είναι πεπεισμένες ότι η συμπερίληψη όλων των ανθρώπων στο οικοσύστημά τους αποτελεί πλεονέκτημα και επένδυση. Στον κόσμο των επιχειρήσεων είναι ξεκάθαρο πως η καινοτομία έρχεται μέσα από την ποικιλομορφία, και όχι μέσα από την ομοιομορφία.
Από τη δική μας εμπειρία στην AbbVie, όπου ο σεβασμός στη διαφορετικότητα κάθε ανθρώπου είναι ο πυρήνας της φιλοσοφίας μας, πιστεύουμε ακράδαντα ότι όλες οι επιχειρήσεις μπορούν και πρέπει να ακολουθήσουν αυτόν τον δρόμο και να υιοθετήσουν την κουλτούρα της συμπερίληψης και της ισότητας. Οι επιχειρήσεις είμαστε μικρές κοινωνίες, ζωντανοί Οργανισμοί που διαμορφώνουμε συμπεριφορές, τάσεις και πρότυπα. Η αλλαγή κουλτούρας απαιτεί χρόνο, αλλά αν όλοι μαζί πιστέψουμε και επενδύσουμε στην αποδοχή και στην κατανόηση τότε, μπορούμε βάσιμα να ελπίζουμε, ότι μία ημέρα θα κατακτήσουμε μία ευρεία ισορροπία και συμπεριληπτικότητα στην κοινωνία και στην εργασία.
«Η κάθε μεγάλη αλλαγή ξεκινάει μέσα από τον καθένα και την καθεμία από εμάς. Τώρα, βρισκόμαστε στο μεταίχμιο αυτής της αλλαγής, ώστε να αφήσουμε πίσω στερεοτυπικές πεποιθήσεις του παρελθόντος και να θέσουμε τα θεμέλια για μια καλύτερη, πιο συμπεριληπτική και ισότιμη κοινωνία του αύριο»
Εμείς στην AbbVie, εργαζόμαστε καθημερινά για να εμφυσήσουμε την κουλτούρα της συμπερίληψης και της αποδοχής και να την καθιερώσουμε, μακροπρόθεσμα. Προτρέπουμε και ενθαρρύνουμε τους συναδέλφους μας να επιδιώκουν τη διαφορετικότητα και να καταπολεμούν κάθε ασυνείδητη προκατάληψη. Αποδεχόμαστε και αγκαλιάζουμε τους ανθρώπους μας όπως αυτοί είναι και σεβόμαστε τις διαφορετικές αντιλήψεις και το πολιτισμικό, κοινωνικό, ακαδημαϊκό υπόβαθρο, αντιμετωπίζοντας όλους ισότιμα, με αξιοπρέπεια και σεβασμό. Καταρρίπτουμε κάθε στερεότυπο και διάκριση λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού, φύλου ή ταυτότητας φύλου, φυλής ή θρησκείας. Ενισχύουμε την αίσθηση του «ανήκειν» καταργώντας στεγανά εντός του εργασιακού περιβάλλοντος.
Για το αίσθημα του «ανήκειν» που βιώνουν οι άνθρωποι, καθοριστικό ρόλο παίζουν οι λέξεις, οι εικόνες και τα κανάλια που χρησιμοποιούνται στην ενδοεταιρική επικοινωνία των επιχειρήσεων. Για να υφίσταται η διαφοροποίηση, θα πρέπει το «εγώ» να αισθάνεται άνετα με το «εμείς» και το «εμείς» να μην μπορεί να υπάρχει χωρίς το «εγώ».
Πρέπει να είμαστε υπομονετικοί και να έχουμε αντοχές. Πρέπει να αναλαμβάνουμε δράση εναντίον ανάρμοστων συμπεριφορών, τόσο εντός ενός εταιρικού περιβάλλοντος αλλά και στην καθημερινότητα μας, για να ελπίζουμε σε μια αλλαγή που θα οδηγήσει σε μια καλύτερη και δικαιότερη κοινωνία.
Παρεμβαίνοντας στο «στερεότυπο» της ηγεσίας… τι ισχύει σχετικά με το ρόλο των γυναικών σε καίριες διευθυντικές θέσεις; Ποια η ελληνική πραγματικότητα;
Πράγματι, ένα από τα στερεότυπα που κυριαρχούν στον επαγγελματικό στίβο είναι το θέμα της έμφυλης ισότητας και η αναπαραγωγή στερεοτυπικών πεποιθήσεων για τους έμφυλους ρόλους. Όταν αναφερόμαστε σε μία γυναίκα επιστήμονα, μηχανικό ή εκπαιδευτικό, η λέξη «γυναίκα», δεν προσδιορίζει μόνο την κοινωνική ταυτότητά της, αλλά και την οντότητα στον εργασιακό χώρο. Κάτι που δε συμβαίνει, συνήθως, για έναν άνδρα, σε αντίστοιχο επιστημονικό ή επαγγελματικό πεδίο, καθώς η αξιολόγηση των προσόντων ενός άνδρα τείνει πολλές φορές να εκτιμάται με ευνοϊκότερους όρους και κριτήρια. Πολλές φορές, λοιπόν, περιμένουμε από μια γυναίκα σε ηγετικό ρόλο να υιοθετήσει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά για να ταιριάξουν στο ηγετικό μοντέλο, το οποίο, καλώς ή κακώς, έχει δομηθεί και εμπνέεται από ανδρικά πρότυπα.
Σ’ αυτό το πλαίσιο πολλές γυναίκες επιδιώκοντας να καταξιωθούν επαγγελματικά αναγκάζονται να παρακάμψουν τη φύση του φύλου τους. Αναζητώντας την ισότιμη αναγνώριση με τους άνδρες, επιδίδονται δυναμικά και αξιοκρατικά στον ανταγωνιστικό αγώνα της επιτυχίας.
Όμως, πιστεύω, ότι οι γυναίκες δεν είναι απαραίτητο να υιοθετούν ηγετικά χαρακτηριστικά των ανδρών, αν αυτό δεν ταιριάζει με την προσωπικότητά τους και την ιδιοσυγκρασία τους. Αντίθετα πρέπει ν΄ ακολουθούν το δικό τους στυλ ηγεσίας, ενδεχομένως πιο διαλλακτικό, χωρίς όμως να υστερεί σε αποτελεσματικότητα σε σύγκριση με αυτό των ανδρών.
Εμείς οφείλουμε να αμφισβητήσουμε τέτοια στερεότυπα και να τα προκαλούμε με επιμονή. Δεν είναι εύκολη δουλειά, ωστόσο, η πραγματική και ουσιαστική αλλαγή δε γίνεται από τη μία στιγμή στην άλλη, αλλά ολοκληρώνεται όταν πιστεύεις στην αλλαγή και κάνεις απλά, μικρά και σταθερά βήματα. Η πρόσβαση σε ίσες ευκαιρίες για γυναίκες και άνδρες συνεργάτες είναι απαραίτητες, ώστε να προχωρούν αξιοκρατικά, με αντικειμενικές και τεκμηριωμένες αξιολογήσεις, οι πιο άξιοι και άξιες, σε κάθε τομέα σύμφωνα με τις δεξιότητές τους, τις επιθυμίες τους, την εκπαίδευσή τους.
Δυστυχώς, η Ελλάδα φαίνεται ότι έχει ακόμα πολύ δρόμο να διανύσει. Σύμφωνα με τον Δείκτη Ισότητας των Φύλων του 2021 που δημοσίευσε το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων (EIGE), βαθμολόγησε την Ελλάδα με 52,5 στα 100, τοποθετώντας την για μία ακόμη χρονιά, τελευταία στην κατάταξη. Από το 2010, αναφέρει η έκθεση του EIGE, η Ελλάδα παραμένει στάσιμη σε ό,τι αφορά την έμφυλη ισότητα σε τομείς όπως: χρόνος, χρήμα, υγεία, εξουσία, εκπαίδευση και απασχόληση.
Αντίστοιχα αρνητικές επιδόσεις είχε η χώρα μας και στον Δείκτη με τίτλο «Γυναίκες, Ειρήνη και Ασφάλεια» του Georgetown Institute for Women, Peace and Security και του Peace Research Institute του Όσλο, όπου η Ελλάδα καταλαμβάνει την 45η θέση μεταξύ των 170 χωρών που συμμετέχουν στην έρευνα και την τελευταία στο γκρουπ των ανεπτυγμένων χωρών. Είναι ξεκάθαρο ότι οι γυναίκες σε όλους τους τομείς μπορούν να διεκδικήσουν περισσότερο χώρο για να ακουστεί πιο δυνατά η φωνή τους και να γίνουν ισότιμες συνομιλήτριες για την εξεύρεση λύσεων και νέων κατευθύνσεων.
Ακούμε συχνά πως η ποικιλομορφία και η διαφορετικότητα σε μια εταιρεία επιφέρει συνήθως υψηλές επιδόσεις. Υπάρχουν δεδομένα που αποδεικνύουν ότι οι αποφάσεις που λαμβάνονται από ποικιλόμορφες ομάδες είναι ορθότερες και πιο συμφέρουσες;
Όλοι οι άνθρωποι διαφέρουμε, έχουμε διαφορετικές απόψεις και εργασιακές εμπειρίες, κουλτούρα και τρόπο ζωής, όμως όλα αυτά συνθέτουν μία μοναδικότητα. Αυτή η μοναδικότητα είναι η οποία καλλιεργεί την ενδυνάμωση, τον σεβασμό και την εκτίμηση μεταξύ των ανθρώπων και μεταξύ των κοινωνιών. Αυτή η μοναδικότητα είναι που μας ωθεί να προχωρήσουμε μπροστά και να εξελιχθούμε, να καινοτομήσουμε.
Η επένδυση σε ανθρώπους διαφορετικών ομάδων δίνει νόημα στο επιχειρείν και στην ανθρώπινη ύπαρξη μας. Η διαφορετικότητα στις επιχειρήσεις δεν είναι ένας ενοχικός συμβιβασμός, αλλά είναι το επιχειρείν με ανθρώπινο πρόσωπο και ψυχή, μια ουσιαστική παρέμβαση στην κοινωνία. Όταν οι άνθρωποι σε μία επιχείρηση εκφράζονται ελεύθερα, έχουν φωνή και διεκδικούν σύμφωνα με τις επιθυμίες, τις δεξιότητες και τις ιδιαιτερότητές τους τότε μπορούν να κάνουν πραγματικά την αλλαγή και να επηρεάσουν έναν Οργανισμό αλλά και μια ολόκληρη κοινωνία.
Όντας γυναίκα σε θέσεις ευθύνης στον «επιχειρηματικό στίβο» επί σειρά ετών, ποια τα προβλήματα που εντοπίζεται από την προσωπική σας εμπειρίας καθώς και ποια τα σημεία που χρήζουν βελτίωσης;
Είναι τεκμηριωμένο μέσω μελετών ότι όταν οι γυναίκες βρίσκονται σε θέσεις ευθύνης και σε υψηλές θέσεις στην ιεραρχία, επιδεικνύουν εξαιρετικά χαρακτηριστικά ηγεσίας, όπως είναι η τήρηση ξεκάθαρων δομών συνεργασίας και επικοινωνίας μεταξύ της ομάδας, οι επιδέξιοι χειρισμοί και η ανθεκτικότητα υπό πίεση, η αξιοποίηση της συναισθηματικής νοημοσύνης και της ενσυναίσθησης και η ενδυνάμωση των σχέσεων που ενώνουν την ομάδα, ώστε να πορεύεται με ομοιογένεια προς τον κοινό στόχο.
Παρόλο που στη δική μου εργασιακή διαδρομή, τόσο στο εξωτερικό όσο, βέβαια, και στην AbbVie έχω βιώσει τον σεβασμό και την αναγνώριση, αυτό σχεδόν αποτελεί εξαίρεση στον κανόνα. Δυστυχώς, ακόμα και σήμερα οι γυναίκες συνεχίζουν να υπο-εκπροσωπούνται στις θέσεις μεγάλης ευθύνης και να αμείβονται λιγότερο. Είναι πολύ σημαντικό να δεσμευτούμε ώστε να επιτύχουμε ισορροπία μεταξύ των φύλων στους ηγετικούς ρόλους, στη διαδικασία λήψης αποφάσεων και στα στρατηγικά τμήματα των επιχειρήσεων. Όλες οι γυναίκες πρέπει να έχουν πρόσβαση σε όλα εκείνα τα εργαλεία ώστε να εκφραστούν, να αναδείξουν τα ταλέντα τους και να προοδεύσουν.
«Είναι ευθύνη κάθε γυναίκας να παραμένει πιστή στις επιθυμίες της, να θέτει τις δικές της προτεραιότητες, ώστε να επιτυγχάνει όσα η ίδια επιθυμεί και δεν ορίζεται από κοινωνικά πολιτισμικά πρότυπα συμπεριφοράς»
Είναι ευθύνη κάθε γυναίκας να παραμένει πιστή στις επιθυμίες της, να θέτει τις δικές της προτεραιότητες, ώστε να επιτυγχάνει όσα η ίδια επιθυμεί και δεν ορίζεται από κοινωνικά ή πολιτισμικά πρότυπα συμπεριφοράς. Και οι επιχειρήσεις οφείλουν να δεσμευτούν στις αρχές της ίσης εκπροσώπησης αξιολογώντας με ειλικρίνεια τις θετικές αλλαγές που τεκμηριωμένα προσφέρει η έμφυλη ισότητα και η γυναικεία παρουσία σε θέσεις ευθύνης.
Οραματίζομαι ομάδες εργασίας και κοινωνίες που όχι απλά δεν θα χαρακτηρίζονται από έμφυλες ανισότητες, αλλά θα διέπονται από ποικιλομορφία. Ήρθε η ώρα να διαμορφώσουμε ένα μέλλον που θα συνυπάρχουμε ισότιμα όλες και όλοι.
Who is Who: Πένυ Ρέτσα
Market Access & External Relations Director, AbbVie Hellas
Η Πένυ Ρέτσα είναι η Market Access & External Relations Director και μέλος της Διοικητικής Ομάδας της AbbVie Ελλάδας και Κύπρου.
Στη θέση αυτή βρίσκεται από τον Ιούλιο του 2020, έχοντας ηγηθεί τμημάτων Market Access, HEOR, Customer Solutions και έχοντας αναλάβει έργα οικονομικών υγείας και ψηφιακού μετασχηματισμού στρατηγικής σημασίας σε πολυεθνικές φαρμακευτικές επιχειρήσεις και δημόσιους οργανισμούς υγείας στην Ελλάδα και τη Μεγάλη Βρετανία.
Η Πένυ είναι κάτοχος πτυχίου Οικονομικών του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΟΠΑ) και μεταπτυχιακού τίτλου Διεθνούς Πολιτικής και Οικονομικών Υγείας από το London School of Economics (LSE).
Κάντε like στη σελίδα μας στο facebook για να μαθαίνετε όλα τα νέα
διαφορετικότητα Πένυ Ρέτσα, Market Access & External Relations Director της AbbVie Πένυ Ρέτσα, Market διαφορετικότητα Access & External Relations Director της AbbVie Πένυ Ρέτσα, Market Access & External Relations Director της AbbVie Πένυ Ρέτσα, Market Access & External Relations Director της AbbVie διαφορετικότητα Πένυ Ρέτσα, Market Access & External Relations Director της AbbVie Πένυ Ρέτσα, Market Access & External Relations Director της AbbVie Πένυ Ρέτσα, Market Access & External Relations διαφορετικότητα Director της AbbVie Πένυ Ρέτσα, Market Access & External Relations Director της AbbVie Πένυ Ρέτσα, Market Access & External Relations Director της AbbVie Πένυ Ρέτσα, Market Access & External Relations Director της AbbVie διαφορετικότητα
