Οι επιστήμονες κατάφεραν να αναβιώσουν πρόσφατα αρκετούς ιούς που είχαν θαφτεί στο μόνιμα παγωμένο έδαφος της Σιβηρίας για δεκάδες χιλιάδες χρόνια, με τον… νεότερο ηλικίας 27.000 ετών και τον… αρχαιότερο περίπου 48.500 χρόνων.
Καθώς ο πλανήτης συνεχίζει να υπερθερμαίνεται, σύμφωνα με το «The Conversation», το λιώσιμου του μόνιμου στρώματος του πάγου απελευθερώνει οργανική ύλη που έχει ψυχθεί εδώ και χιλιετίες, συμπεριλαμβανομένων βακτηρίων και ιών – μερικοί από αυτούς μπορούν ακόμα να αναπαραχθούν. Όπως έγινε γνωστό στις 30 Νοεμβρίου, μία ομάδα επιστημόνων από τη Γαλλία, τη Γερμανία και τη Ρωσία κατάφερε να αναβιώσει 13 ιούς, με εξωτικά ονόματα όπως «Pandoravirus» και «Pacmanvirus», που ελήφθησαν από επτά δείγματα του μόνιμου στρώματος του πάγου στη Σιβηρία.
Υποθέτοντας ότι τα δείγματα δεν μολύνθηκαν κατά την εξαγωγή του, αν και αυτό είναι δύσκολο να το εγγυηθεί κανείς, τότε θα αντιπροσωπεύουν πράγματι βιώσιμους ιούς που είχαν αναπαραχθεί στο παρελθόν και, μάλιστα, μόνο πριν από δεκάδες χιλιάδες χρόνια. Ωστόσο, πρέπει να επισημανθεί ότι αυτή δεν είναι η πρώτη φορά που ανιχνεύεται ένας βιώσιμος ιός σε δείγματα πάγου, καθώς παλαιότερες μελέτες έχουν αναφέρει την ανίχνευση ενός «Pithovirus» και ενός «Mollivirus», σύμφωνα με το «Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America (PNAS)».
Ποιος ο κίνδυνος μόλυνσης από νεκρούς ανθρώπους
Στην προδημοσίευσή τους, εφόσον πρόκειται για μία μελέτη που δεν έχει ακόμα αναθεωρηθεί από άλλους επιστήμονες, οι συγγραφείς αναφέρουν ότι είναι «θεμιτό να αναλογιστούμε τον κίνδυνο αρχαία ιικά σωματίδια να έχουν παραμείνει μολυσματικά και να επανέλθουν με την απόψυξη των αρχαίων στρωμάτων του πάγου». Τι γνωρίζουμε, λοιπόν, μέχρι στιγμής για τον κίνδυνο αυτών των λεγόμενων «ιών-ζόμπι»;
Όλοι οι ιοί που έχουν καλλιεργηθεί – μέχρι στιγμής – από τέτοια δείγματα είναι γιγάντιοι ιοί DNA που προσβάλλουν μόνο τις αμοιβάδες και απέχουν πολύ από αυτούς που προσβάλλουν θηλαστικά, όπως τους ανθρώπους, και θα ήταν εξαιρετικά απίθανο να αποτελέσουν κίνδυνο. Παρ’ όλα αυτά, ένας τέτοιος μεγάλος ιός που προσβάλλει αμοιβάδες, ο οποίος ονομάζεται Acanthamoeba polyphaga mimivirus, έχει συνδεθεί με πνευμονία στον άνθρωπο, σύμφωνα με το «Emerging Infectious Diseases». Η συσχέτιση αυτή, όμως, δεν έχει ακόμα αποδειχθεί. Έτσι, δεν φαίνεται ότι οι ιοί που καλλιεργήθηκαν από δείγματα μόνιμου στρώματος πάγου να αποτελούν απειλή για τη δημόσια υγεία.
Αλληλουχίες γονιδίων
Ένας πιο σημαντικός τομέας ανησυχίας είναι ότι, καθώς οι πάγοι λιώνουν, θα μπορούσαν να φανερώσουν τα σώματα ανθρώπων που έχουν πεθάνει εδώ και πολύ καιρό ιδίως εξαιτίας μίας μολυσματικής ασθένειας και έτσι να απελευθερωθεί η μόλυνση αυτή, σύμφωνα με το «The New England Journal of Medicine». Πάντως, η μόνη ανθρώπινη λοίμωξη που έχει εξαλειφθεί παγκοσμίως είναι η ευλογιά και η επαναφορά της, ιδίως σε δυσπρόσιτες περιοχές, θα μπορούσε να αποτελέσει παγκόσμια καταστροφή. Στοιχεία μόλυνσης από ευλογιά έχουν ανιχνευθεί σε πτώματα από ταφές στο μόνιμα στρώμα πάγου, αλλά «μόνο μερικές αλληλουχίες γονιδίων», δηλαδή μόνο μερικά τμήματα του ιού τα οποία, εντούτοις, δεν θα μπορούσαν να μολύνουν κανέναν. Ο ιός της ευλογιάς επιβιώνει, ωστόσο, όταν καταψύχεται στους -20 βαθμούς Κελσίου, αλλά και πάλι μόνο για μερικές δεκαετίες και όχι για αιώνες.
Ακόμα, κατά τις τελευταίες δύο δεκαετίες, έχουν εκταφεί τα σώματα ανθρώπων που πέθαναν από την ισπανική γρίπη και είχαν θαφτεί σε έδαφος που είχε επηρεαστεί από το μόνιμο στρώμα πάγου στην Αλάσκα και στο Σβάλμπαρντ της Νορβηγίας, σύμφωνα με το «Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America (PNAS)». Ο ιός της γρίπης μπόρεσε να αλληλουχηθεί αλλά όχι να καλλιεργηθεί από τους ιστούς αυτών των νεκρών. Οι ιοί της γρίπης μπορούν να επιβιώσουν κατεψυγμένοι για τουλάχιστον ένα έτος, όταν είναι παγωμένοι, αλλά πιθανότατα όχι για αρκετές δεκαετίες.
Τα βακτήρια θα μπορούσαν να αποτελέσουν μεγαλύτερο πρόβλημα
Άλλα είδη παθογόνων μικροοργανισμών, όπως τα βακτήρια, θα μπορούσαν ωστόσο να αποτελέσουν πρόβλημα. Με την πάροδο των ετών, υπήρξαν αρκετά κρούσματα άνθρακα, δηλαδή περιπτώσεις βακτηριακής ασθένειας που προσβάλλει τα ζώα και τους ανθρώπους, και επηρέασαν ταράνδους στη Σιβηρία.
Επισημαίνεται ότι υπήρξε μία ιδιαίτερα σημαντική έξαρση το 2016, που οδήγησε στον θάνατο 2.350 ταράνδων, σύμφωνα με το «Frontiers in Veterinary Science». Βέβαια, η εν λόγω έξαρση συνέπεσε με ένα ιδιαίτερα θερμό καλοκαίρι, γεγονός που έκανε τους ειδικούς να υποθέσουν ότι ο άνθρακας που απελευθερώθηκε από το λιώσιμο του μόνιμου στρώματος του πάγου, μπορεί και να προκάλεσε την επιδημία. Τα ταυτοποιημένα κρούσματα άνθρακα, που προσβάλλουν ταράνδους στη Σιβηρία, χρονολογούνται από το 1848. Σε αυτές τις επιδημίες, οι άνθρωποι συχνά προσβάλλονταν, επίσης, από την κατανάλωση των νεκρών ταράνδων.
Διάφοροι ειδικοί, όμως, έχουν επισημάνει εναλλακτικές θεωρίες γι’ αυτά τα κρούσματα που δεν βασίζονται απαραίτητα στο λιώσιμο του μόνιμου στρώματος του πάγου, όπως είναι η διακοπή του εμβολιασμού κατά του άνθρακα και ο υπερπληθυσμός των ταράνδων. Ωστόσο, ακόμα και αν το λιώσιμο του μόνιμου στρώματος του πάγου προκαλούσε κρούσματα άνθρακα που είχαν σοβαρές επιπτώσεις στον τοπικό πληθυσμό, η μόλυνση των φυτοφάγων ζώων από άνθρακα είναι ευρέως διαδεδομένη παγκοσμίως και τέτοιες τοπικές εστίες είναι απίθανο να προκαλέσουν πανδημία, σύμφωνα με το «Molecular Aspects of Medicine».
Μία άλλη ανησυχία είναι κατά πόσον ανθεκτικοί οργανισμοί στα αντιμικροβιακά φάρμακα θα μπορούσαν να απελευθερωθούν στο περιβάλλον από το λιώσιμο του μόνιμου στρώματος του πάγου. Υπάρχουν βάσιμες ενδείξεις από πολλαπλές μελέτες ότι γονίδια ανθεκτικότητας στα αντιμικροβιακά φάρμακα μπορούν να ανιχνευθούν σε δείγματα μόνιμου στρώματος του πάγου, σύμφωνα με το «MicroLife». Τα γονίδια ανθεκτικότητας, με άλλα λόγια, είναι το γενετικό υλικό που επιτρέπει στα βακτήρια να γίνουν ανθεκτικά στα αντιβιοτικά και μπορούν να μεταδοθούν από το ένα βακτήριο στο άλλο. Αυτό δεν θα πρέπει να προκαλεί έκπληξη, καθώς πολλά γονίδια ανθεκτικότητας στα αντιμικροβιακά φάρμακα έχουν εξελιχθεί από οργανισμούς που προϋπήρχαν της αντιμικροβιακής εποχής.
Ωστόσο, το περιβάλλον – όπως τα ποτάμια – είναι ήδη σε μεγάλο βαθμό μολυσμένο με οργανισμούς ανθεκτικούς στα αντιμικροβιακά φάρμακα και γονίδια ανθεκτικότητας. Επομένως, είναι αμφίβολο ότι τα βακτήρια ανθεκτικότητας στα αντιμικροβιακά φάρμακα, που θα μπορούσαν να προκύψουν από το λιώσιμο του μόνιμου στρώματος του πάγου. θα συνέβαλαν σημαντικά στα ήδη πολλά γονιδία ανθεκτικότητας, τα οποία υπάρχουν στο περιβάλλον μας.
Κάντε like στη σελίδα μας στο facebook για να μαθαίνετε όλα τα νέα
