- Γράφει η Χριστίνα Χατζηπαλαμουτζή
Μολονότι η διακοπή και η πρόληψη του καπνίσματος παραμένουν οι πιο σωστές και οικονομικά αποδοτικές παρεμβάσεις για την δημόσια υγεία, το παραδοσιακό τσιγάρο εξακολουθεί να αυξάνει τη διείσδυση του παγκοσμίως. Η νικοτίνη παρά το γεγονός ότι προκαλεί εθισμό, παίζει μικρό ρόλο στη θνησιμότητα που σχετίζεται με το κάπνισμα.
ΔΩΡΕΑΝ ΕΓΓΡΑΦΗ ΣΤΟ NEWSLETTER
«Εάν εξαλείψουμε τη χρήση του παραδοσιακού τσιγάρου, μπορεί ακόμη και να μειώσουμε την εμφάνιση του καρκίνου του πνεύμονα έως και 90%. Στις περιπτώσεις που η διακοπή του καπνίσματος αποτυγχάνει επανειλημμένα, η μετάβαση των καταναλωτών σε λιγότερο επιβλαβή προϊόντα αναμένεται να έχει οφέλη για πολλούς ενήλικους καπνιστές» τόνισαν μεταξύ άλλων οι ομιλητές του πάνελ «Ethics and Harm Reduction perspective in Tobacco Control» στο πλαίσιο του 5th Scientific Summit «Tobacco Harm Reduction: Novel products, Research and Policy»
Πρέπει οι καπνιστές να ενθαρρύνονται να στραφούν σε λιγότερο επιβλαβή προϊόντα νικοτίνης; Πόσο ηθικό είναι να υπάρχουν «εμπόδια» στην πρόσβαση των καπνιστών σε αυτά; Αποτελεί η υιοθέτηση των προϊόντων μειωμένης βλάβης ουσιαστική προσπάθεια μείωσης του τσιγάρου ή πρόκειται για διαιώνιση του εθισμού στη νικοτίνη;
Στα ερωτήματα αυτά κλήθηκαν να απαντήσουν οι κ.κ.: David T. Sweanor J.D. Chair of the Advisory Board, Centre for Health Law, Policy & Ethics στο University of Ottawa, Πάνος Ε. Βάρδας, Καθηγητής, MD, PhD (London, UK), Chairman of Heart Sector, Hygeia Hospitals Group, Past President of the European Society of Cardiology, Visiting Professor, Imperial College, UK, Chief Strategy Officer of ESC/ European Heart Agency και Κωνσταντίνος Φαρσαλινός, MD, MPH, Adjunct Professor, King Abdulaziz University, Saudi Arabia, Senior Researcher University of Patras, Greece School of Public Health, University of West Attica, Greece Data & Media Lab, University of Peloponnese υπό τον συντονισμό του κ. Τάκη Βιδάλη, Ph.D., Senior Researcher, Legal Advisor, Hellenic National Commission for Bioethics & Technoethics, EGE member (European Commission).
Πρόσβαση στη γνώση
«Πράγματι, υπάρχει ένα θέμα εμπιστοσύνης των πολιτών σε θέματα Δημόσιας Υγείας, γεγονός που καταγράφηκε και στη διάρκεια της πανδημίας Covid-19. Σίγουρα η τάση αυτή αποτυπώνεται και σε θέματα που σχετίζονται με τη νικοτίνη και τα προϊόντα καπνού. Έρευνες έχουν αποδείξει στο παρελθόν πως σε πολλές χώρες παγκοσμίως, το 40% του πληθυσμού δεν εμπιστεύεται τους φορείς Δημόσιας Υγείας, καθώς έχουν παραπλανηθεί στο παρελθόν» όπως σημειώνει ο κ. David T. Sweanor, υπογραμμίζοντας πως «Κατά την άποψη μου, το ίδιο συμβαίνει και στα θέματα που σχετίζονται με τη νικοτίνη και τον καπνό, καθώς δεν είναι ξεκάθαρος ο στόχος για την Δημόσια Υγεία και πώς θα μειωθεί η βλάβη στον γενικό πληθυσμό. Πρέπει να είναι ξεκάθαρο ότι ο στόχος είναι το τσιγάρο, που επιφέρει 8 εκατομμύρια θανάτους ετησίως και πώς μπορούμε να μειώσουμε τη χρήση του, όσο πιο γρήγορα μπορούμε».
«Οι υπάρχουσες πολιτικές δεν έχουν αποδώσει. Για παράδειγμα, η αύξηση της τιμής των τσιγάρων -επειδή πιστεύουμε ότι θα κάνει τους πάντες να το κόψουν- δεν αποτελεί λύση καθώς ήδη οι καπνιστές δεν το διακόπτουν ακόμη και στις περιπτώσεις που δεν έχουν αρκετά χρήματα για να αγοράσουν φαγητό. Ταυτόχρονα, ο εξαναγκασμός να αλλάξουν οι καπνιστές συμπεριφορά, δεν είναι αποτελεσματικός. Χρειάζεται ενδυνάμωση των ανθρώπων μέσω του γνωστικού τους πεδίου. Να μπορούν να λάβουν καλύτερες αποφάσεις για τη δική τους υγεία. Δεν πρέπει να τους μεταδώσουμε ένα μήνυμα απαγόρευσης, αλλά πραγματικής ενθάρρυνσης για να κάνουν πράγματα για την δική τους καλύτερη υγεία.
Στη Δημόσια Υγεία χρησιμοποιούνται καταναγκαστικοί μέθοδοι για τον έλεγχο του καπνού, δίχως να υπάρχει επαρκής πληροφόρηση» τονίζει ο κ. David T. Sweanor, υπογραμμίζοντας ταυτόχρονα τη σημασία της πρόσβασης των καπνιστών στα εναλλακτικά προϊόντα, δίχως εμπόδια. «Δείτε πόσοι άνθρωποι καπνίζουν τσιγάρα, δίχως να έχουν πρόσβαση σε βιώσιμη εναλλακτική. Στην Ιαπωνία για παράδειγμα, έχει καταγραφεί 40% με 50% σχεδόν μείωση των πωλήσεων στα τσιγάρα σε μόλις έξι χρόνια από τη στιγμή που βγήκαν στην αγορά τα προϊόντα θέρμανσης καπνού».
Αποχή από το κάπνισμα
«Θα ήθελα να ξεκινήσω τη συζήτηση υπογραμμίζοντας ως Καρδιολόγος ότι το κάπνισμα βλάπτει την υγεία. Μιλώντας για ηθική και ήθος θα πρέπει να είμαστε εξαιρετικά ευαισθητοποιημένοι και -δίχως αμφιβολία- να είμαστε ειλικρινείς ακόμα κι αν κάνουμε κάποια στιγμή λάθος. Όπως τονίζει και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) οι άνθρωποι θα πρέπει να απέχουν πλήρως από το κάπνισμα προκειμένου να θωρακίσουν την υγεία τους, ενώ δεν πρέπει να καταναλώνουν και αλκοόλ. Ακόμα και ένα ποτήρι κρασί σήμερα θα μπορούσε να είναι επιβλαβές., Παράλληλα, σύμφωνα πάντα με τον ΠΟΥ, οι άνθρωποι θα πρέπει να μειώσουν το αλάτι – και επίσης, εάν είναι δυνατόν, να περπατούν περίπου 10.000 βήματα την ημέρα» σημειώνει ο κ. Πάνος Βάρδας, τονίζοντας όμως πως «Για χιλιάδες χρόνια ο άνθρωπος είναι ένα ηδονιστικό ον. Του αρέσουν οι απολαύσεις. Δεν του αρέσουν οι δυσάρεστες καταστάσεις, ακόμα και αν οι απολαύσεις αυτές είναι ριψοκίνδυνες.
Σε κάποιο βαθμό οι εναλλακτικοί τρόποι καπνίσματος προσομοιάζουν λίγο – πολύ στο ίδιο δίλημμα που αντιμετωπίζουν οι καθολικοί ιερείς στην Αφρική. Ξέρετε ότι ο Πάπας στη Ρώμη είναι απολύτως ενάντια στα προφυλακτικά. Ωστόσο, από όσο γνωρίζω, οι ιερείς στην Αφρική αντιμετωπίζουν τεράστια και πρακτικά διλήμματα καθώς πρέπει να συμβάλλουν στον έλεγχο της διάδοσης του HIV. Δίχως αμφιβολία, για εμάς του καρδιολόγους το “Άγιο Δισκοπότηρο” είναι η πλήρης διακοπή του καπνίσματος και θα πρέπει να αγωνιζόμαστε για την επίτευξή της. Χωρίς αμφιβολία το κάπνισμα είναι εντελώς και απολύτως καταστροφικό. Μεταφράζεται σε καρκίνο, καρδιακές προσβολές, αιφνίδιους θανάτους, κ.α. Όμως, το ερώτημα είναι εάν το κάπνισμα δεν μπορεί να αποφευχθεί, τι γίνεται με τα εναλλακτικά προϊόντα;»
«Εάν θέλουμε να είμαστε ηθικοί, πρέπει να βασιστούμε σε πραγματικά επιστημονικά δεδομένα. Πρόσφατα ο FDA επέλεξε να αναγνωρίσει ορισμένα από αυτά τα προϊόντα, ως πιθανούς εναλλακτικούς τρόπους. Η έρευνα όμως θα πρέπει να συνεχίσει και χρειαζόμαστε περισσότερα δεδομένα» κατέληξε ο κ. Βάρδας.
Ιδεαλισμός και ρεαλισμός
«Ένα φάρμακο είναι εξ ορισμού αποτέλεσμα της επιστήμης, όπως και η ιατρική πρακτική που αποδεικνύει την μείωση της βλάβης, αποτελεί επιστήμη. Μπορεί να μην εξαλείφει κάποια ασθένεια αλλά προλαμβάνει μια σειρά από νόσους, όπως η καρδιακή προσβολή» υπογραμμίζει από την πλευρά του ο κ. Κωνσταντίνος Φαρσαλινός, σημειώνοντας πως «Σε έναν ασθενή με στεφανιαία νόσο θα πρέπει να κάνουμε τα πάντα για να μειώσουμε τις συνέπειες της, να βελτιώσουμε την ποιότητα ζωή του ασθενούς, να μειωθεί η περαιτέρω πρόοδος της.
Αυτοί είναι στόχοι μείωσης της βλάβης, δεν είναι στόχοι εξάλειψης της βλάβης. Δεν θα εξαλείψουμε ποτέ την ασθένεια, επομένως όλα αυτά είναι απολύτως αποδεκτά. Ωστόσο, η μείωση της βλάβης από το κάπνισμα δεν είναι αποδεκτή και νομίζω ότι πέρα από τα τελευταία -αρκετά- χρόνια βλέπουμε μια μάχη μεταξύ ιδεαλισμού και ρεαλισμού. Είμαστε ρεαλιστές ή προσπαθούμε να φανταστούμε πώς θα ήταν ένας ιδανικός κόσμος, δίχως τροχαία ατυχήματα, χωρίς ρύπανση, με μόνο πράσινη ενέργεια, χωρίς κανέναν να καπνίζει και να εκτίθεται σε οποιονδήποτε άλλο περιβαλλοντικό ή μη περιβαλλοντικό παράγοντα κινδύνου;»
«Νομίζω ότι σε ορισμένες περιπτώσεις, όταν ασχολούμαστε με τον έλεγχο του καπνού και τη μείωση της βλάβης του, βλέπουμε ότι ορισμένοι άνθρωποι πιστεύουν πως θα έπρεπε ιδανικά να ασχολούμαστε με την εξάλειψη της νικοτίνης και όχι μόνο του καπνού.
Σύμφωνα με τις βασικές αρχές του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, πρέπει να παρέχουμε όλα τα μέσα και τις πληροφορίες στους ανθρώπους προκειμένου να πάρουν τον έλεγχο της υγείας τους στα χέρια τους. Έχουμε πάνω από 1 δισεκατομμύριο καπνιστές σήμερα μετά από 60 χρόνια γνώσης. Τι φταίει με αυτήν την κατάσταση; Γιατί δεν καταφέραμε να εξαλείψουμε το κάπνισμα; Ο κύριος λόγος είναι ότι οι χρήστες δεν πιστεύουν ότι το κάπνισμα είναι ασθένεια. Πιστεύουν ότι το κάπνισμα αποτελεί μια κακή συνήθεια, μια κακή επιλογή που έκαναν στη ζωή τους και πρέπει να την αλλάξουν, αλλά δεν την θεωρούν ασθένεια».
Χάραξη πολιτικής
Σύμφωνα με τον κ. Φαρσαλινό «Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής προσπαθούμε να αντιμετωπίσουμε το κάπνισμα ως ασθένεια. Για να υπάρχει κάποιο προϊόν που ισχυρίζεται ότι προωθεί τη διακοπή του καπνίσματος, πρέπει να εγκριθεί ως φάρμακο. Επομένως, ακόμα κι αν κάποιος παράγει κάτι που αποτελεί εναλλακτική λύση στο κάπνισμα, δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν αυτόν τον ισχυρισμό. Είναι παράνομο όταν χρησιμοποιούν αυτόν τον ισχυρισμό, καθώς παραβιάζουν τον νόμο.
Πρέπει να προσαρμόσουμε τις πολιτικές μας, πρέπει να προσαρμόσουμε τα μηνύματά μας στην επικοινωνία, αντιμετωπίζοντας τις ανάγκες του πληθυσμού. Εάν δεν καταλαβαίνουμε γιατί οι άνθρωποι συνεχίζουν να καπνίζουν, γιατί δεν μπορούν να το κόψουν, γιατί δεν θέλουν να πάρουν φάρμακα, γιατί δεν πιστεύουν ότι το κάπνισμα είναι ασθένεια, εάν δεν απαντήσουμε σε αυτές τις ερωτήσεις δεν θα μπορέσουμε ποτέ να λάβουμε ουσιαστικές αποφάσεις. Υπάρχει μεγάλο χάσμα μεταξύ των υπευθύνων χάραξης πολιτικής και των ρυθμιστικών αρχών που πρέπει να επιλυθεί».
Κάντε like στη σελίδα μας στο facebook για να μαθαίνετε όλα τα νέα
