Η μελέτη και προαγωγή της γνώσης για τις παθήσεις των φλεβών, τόσο ανάμεσα στους ειδικούς όσο και στο ευρύ κοινό, αποτελεί κύριο σκοπό της Ελληνικής Φλεβολογικής Εταιρείας, όπως επισημαίνει ο πρόεδρος, κ. Ευθύμιος Αυγερινός, υπογραμμίζοντας παράλληλα πως «η Tεχνητή Nοημοσύνη έχει ήδη ενταχθεί σε ερευνητικά πρωτόκολλα, όπου με ειδικό λογισμικό μπορεί να καθοδηγήσει θεραπευτικά και να προβλέψει υποτροπές».
- Συνέντευξη: Κοσμάς Ζακυνθινός
Κύριε Αυγερινέ, οι καρδιαγγειακές παθήσεις στη χώρα μας και σε όλο τον κόσμο είναι μια σύγχρονη «μάστιγα», όχι μόνο λόγω της σχετιζόμενης θνητότητας αλλά κυρίως λόγω της υποβάθμισης της ποιότητας ζωής. Μεταξύ άλλων, η Χρόνια Φλεβική Ανεπάρκεια, κατά κόσμον «Φλεβίτις», που θεωρείται από πολλούς αθώα, αν όχι απλώς θέμα αισθητικής, φαίνεται να έχει πολύ περισσότερες επιπτώσεις στην σωματική και ψυχική υγεία των πασχόντων. Ποια τα επιδημιολογικά στοιχεία, ο επίσημος ορισμός της χρόνιας φλεβικής νόσου και πώς διαφοροποιείται από άλλες αγγειακές παθήσεις;
Οι φλέβες είναι τα αγγεία που επιστρέφουν το αίμα από τα πόδια και τα διάφορα όργανα στην καρδιά (αντίθετα από τις αρτηρίες). Οι φλέβες, ειδικά των ποδιών, έχουν το δύσκολο έργο προώθησης του αίματος προς τα επάνω, αντίθετα δηλαδή από τη βαρύτητα. Η παρουσία βαλβίδων μέσα στις φλέβες και η σύσπαση των γαστροκνήμιων μυών που λειτουργούν ως αντλία διευκολύνουν αυτή την κυκλοφορία. Όταν οι φλεβικές βαλβίδες χαλάσουν (βλέπε αιτίες παρακάτω), το αίμα αρχίζει και λιμνάζει στα πόδια με αποτέλεσμα την εμφάνιση διατεταμένων μικρών φλεβιδίων στην αρχή (ευρυαγγείες), που αργότερα θα γίνουν μεγαλύτερες φουσκωμένες φλέβες (κιρσοί). Αυτή η αδυναμία των φλεβών να προωθήσουν το αίμα ονομάζεται φλεβική ανεπάρκεια, μια παθολογία διαφορετική από τις άλλες γνωστές αγγειακές παθήσεις που συνήθως αφορούν τις αρτηρίες (π.χ. καρωτιδική νόσος, ανεύρυσμα, στεφανιαία νόσος).
Σε πολύ πρόσφατη μελέτη της Ελληνικής Φλεβολογικής Εταιρείας ο επιπολασμός της Χρόνιας Φλεβικής Ανεπάρκειας στην Ελληνική επικράτεια είναι 63% (43% ήπια, 41% μέτρια, 16% βαριά). Οι πληθυσμιακές ομάδες που θα την συναντήσουμε συχνότερα είναι οι γυναίκες, οι πιο ηλικιωμένοι, αυτοί που εργάζονται σε συνθήκες ορθοστασίας, οι παχύσαρκοι και αυτοί με κληρονομικό ιστορικό.
Ποιες είναι οι συχνότερες κλινικές εκδηλώσεις της ΧΦΝ και σε ποιο βαθμό επιδρούν στην ποιότητα ζωής των ασθενών;
Η ΧΦΝ δεν είναι θέμα αισθητικής όπως κάποιοι λανθασμένα θεωρούν. Στα αρχικά στάδια οι ασθενείς με ΧΦΝ δεν έχουν ορατά σημάδια διόγκωσης των φλεβών (ευρυαγγείες ή κιρσούς), ωστόσο κατά το τέλος της ημέρας μπορεί να νιώσουν βαρύ το πόδι τους με συνοδό πρήξιμο (οίδημα), το οποίο βελτιώνεται κατά την νυχτερινή κατάκλιση. Ο ασθενής εκτός από τα «κουρασμένα πόδια», μπορεί να παραπονεθεί για κράμπες, κάψιμο, φαγούρα ή πόνο.
Στα πιο προχωρημένα στάδια μπορεί να δημιουργηθούν θρομβώσεις, δυσχρωμίες και έλκη στα πόδια με σημαντικές επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής, αλλά και με άμεση συσχέτιση πλέον με καρδιαγγειακά επεισόδια και αυξημένη θνητότητα.
Ποιοι είναι οι κυριότεροι αιτιολογικοί και προδιαθεσικοί παράγοντες που σχετίζονται με την εμφάνιση και εξέλιξη της ΧΦΝ;
Επιγραμματικά οι κύριοι παράγοντες κινδύνου που συμβάλουν στην ανάπτυξη της ΧΦΝ:
- Αδράνεια, ορθοστασία ή καθιστική ζωή
- Παχυσαρκία
- Ηλικία
- Γυναικείο φύλο (επίδραση προγεστερόνης και εγκυμοσύνης)
- Εγκυμοσύνη
- Τραυματισμός
- Κάπνισμα
- Φλεβική θρόμβωση
- Οικογενειακό ιστορικό
Υπάρχουν γενετικοί ή επιγενετικοί παράγοντες που ενισχύουν τη φλεβική ανεπάρκεια;
Όλοι οι παραπάνω παράγοντες, αυξάνουν σημαντικά τον κίνδυνο, δεν προκαλούν όμως κατ’ ανάγκη φλεβική ανεπάρκεια. Για παράδειγμα, άτομα με έναν ή περισσότερους παράγοντες κινδύνου ενδέχεται να μην προσβληθούν, ενώ αντίθετα, άτομα χωρίς εμφανείς παράγοντες κινδύνου μπορεί να εκδηλώσουν ΧΦΝ.
Ο ρόλος των γονιδίων (οικογενειακό ιστορικό) είναι καθοριστικός και των επιγονιδίων που δημιουργούν συγκεκριμένες περιβαλλοντικές επιδράσεις και συμπεριφορές είναι ενισχυτικός.
Ποια είναι τα σύγχρονα διαγνωστικά εργαλεία για την εκτίμηση της σοβαρότητας και της έκτασης της ΧΦΝ;
Οι κιρσοί και οι ευρυαγγείες είναι συνήθως εμφανείς, αλλά η βαρύτητα της υποκείμενης φλεβικής ανεπάρκειας μπορεί να διαγνωσθεί μόνο με το υπερηχογράφημα (triplex) φλεβών.
Το υπερηχογράφημα φλεβών είναι μια εξέταση απλή, γρήγορη, μη επεμβατική και ακριβής στη διάγνωση φλεβικής ανεπάρκειας των κάτω άκρων καθώς μπορούν να χαρτογραφηθούν οι φλέβες και να προσδιοριστούν οι δυσλειτουργίες των βαλβίδων.
Σε σπάνιες περιπτώσεις, ο γιατρός μπορεί να συστήσει τη διενέργεια αξονικής ή μαγνητικής τομογραφίας κοιλίας ή λεκάνης, συνήθως όταν υπάρχει η υποψία απόφραξης των κεντρικών φλεβών της πυέλου ή της κοιλιάς.
Πώς επιλέγεται η θεραπευτική προσέγγιση – συντηρητική, φαρμακευτική ή επεμβατική – ανάλογα με τη φάση και το στάδιο της νόσου;
Στα αρχικά στάδια τα συμπτώματα μπορούν να ελαττωθούν και να επιβραδυνθεί η εξέλιξη της νόσου με απλές αλλαγές στον τρόπο ζωής, κάλτσες συμπίεσης και ενίοτε λήψη φαρμακευτικής αγωγής.
Περπατήστε και ασκηθείτε! Προσπαθήστε να σηκώσετε τα πόδια σας όταν σας δίνεται η ευκαιρία. Οι κάλτσες συμπίεσης είναι επίσης ανακουφιστικές καθώς διευκολύνουν την φλεβική κυκλοφορία.
Έχουμε πλέον στη διάθεση μας εξειδικευμένα φάρμακα (φλεβοτονικά) και συμπληρώματα διατροφής που μπορούν να απαλύνουν τα συμπτώματα της φλεβικής ανεπάρκειας, βελτιώνοντας τη συσταλτικότητα του φλεβικού τοιχώματος και την φλεβική κυκλοφορία. Συμβουλευτείτε τον γιατρό σας.
Ωστόσο, καμία φαρμακευτική αγωγή δεν θα εξαφανίσει τους κιρσούς και τις ευρυαγγείες και καλό είναι να μην παραπλανώνται οι ασθενείς από μη ειδικούς ή/και αναξιόπιστες διαδικτυακές διαφημίσεις.
Στα πιο προχωρημένα πάντως στάδια (όταν είναι εμφανείς οι κιρσοί ή έντονα τα συμπτώματα), απλές επεμβατικές τεχνικές μπορούν να δώσουν λύση γρήγορα και ανώδυνα.
Είναι ενδιαφέρον ότι στην πρόσφατη μελέτη της Ελληνικής Φλεβολογικής Εταιρείας υπάρχει πολύ περιορισμένη χρήση (άγνοια;) των προτεινόμενων θεραπειών.
Μόνο 1 στους 5 με ΧΦΝ χρησιμοποιεί ελαστικές κάλτσες, 1 στους 3 φάρμακα και 1 στους 10 κάποιας μορφής επεμβατική θεραπεία. Έχουμε επομένως πολύ «δρόμο» ακόμα για την επαρκή ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του πληθυσμού.
Ποιες είναι οι πιο πρόσφατες εξελίξεις σε ελάχιστα επεμβατικές θεραπείες;
Η ενδοαυλική (ή ενδοφλεβική) θεραπεία με laser ή ραδιοσυχνότητες στην αντιμετώπιση της φλεβικής ανεπάρκειας, έχει αντικαταστήσει σε μεγάλο βαθμό την παραδοσιακή χειρουργική (σαφηνεκτομή) για πάνω από 10 χρόνια. Δεν απαιτούνται τομές ούτε γενική αναισθησία
Υπό υπερηχογραφική καθοδήγηση, εντοπίζεται η φλέβα που νοσεί και εισάγεται σε αυτήν ένας λεπτός καθετήρας με παρακέντηση που προωθείται σε όλο το μήκος της φλέβας. Ακολουθεί τοπική αναισθησία σε όλο το μήκος της φλέβας που θα «καυτηριαστεί» από το laser ή τις ραδιοσυχνότητες.
Στη συνέχεια ενεργοποιείται το laser ή οι ραδιοσυχνότητες που θερμαίνουν (καυτηριάζουν) τη φλέβα από το εσωτερικό της. Η διαδικασία διαρκεί 20 περίπου λεπτά και ολοκληρώνεται με περίδεση του ποδιού ή χρήση κάλτσας διαβαθμισμένης συμπίεσης για 48 συνεχείς ώρες και κατόπιν καθημερινά για περίπου 2 εβδομάδες.
Άμεσα είστε σε θέση να περπατήσετε και να συνεχίσετε τις καθημερινές σας δραστηριότητες.
Η καυτηριασμένη φλέβα, σταδιακά θα θρομβωθεί, θα σκληρύνει, θα συρρικνωθεί και θα εξαφανιστεί. Το αίμα θα συνεχίσει φυσικά να κυκλοφορεί μέσω των άλλων υγιών φλεβών του ποδιού.
Σύγχρονες τεχνικές μικροφλεβεκτομών ή και σκληροθεραπείας (ένεση φαρμάκου στις ανεπαρκείς φλέβες – κιρσούς συμπληρώνουν ένα βέλτιστο λειτουργικό και αισθητικό αποτέλεσμα.
Πιο πρόσφατα, το laser μπορεί σε επιλεγμένες περιπτώσεις να αντικατασταθεί από ειδική κόλλα.
Ποιος είναι ο ρόλος της προληπτικής ιατρικής στη μείωση της επίπτωσης της ΧΦΝ στον γενικό πληθυσμό;
Υπάρχει μεγάλη άγνοια στον πληθυσμό και πεποίθηση ότι η θεραπεία της ΧΦΝ είναι lifestyle και αισθητική. Λάθος!
Τα ποσοστά αναζήτησης θεραπευτικής/προληπτικής παρέμβασης παραμένουν πολύ χαμηλά στη χώρα μας αλλά και στο εξωτερικό, με αποτέλεσμα να διανύουμε μια σιωπηλή κρίση φλεβικών ελκών (με επιβάρυνση των ασθενών και του συστήματος υγείας), για να μην αναφερθώ στις επιπτώσεις της υποβάθμιση της λειτουργικής και συναισθηματικής ποιότητας ζωής.
Ποιες συστάσεις τεκμηριώνονται από μελέτες για την πρόληψη των φλεβικών διαταραχών σε επαγγέλματα υψηλού κινδύνου;
Επαγγελματίες που κυρίως κάθονται (π.χ. περιβάλλον γραφείου) ή είναι πολλές ώρες σε ορθοστασία (π.χ. πωλήτρια) έχουν αυξημένες πιθανότητες εκδήλωσης ΧΦΝ. Περπάτημα και χρήση ελαστικών καλτσών διαβαθμισμένη συμπίεσης κατηγορίας 1 (μέχρι το γόνατο) επιβραδύνουν την εξέλιξη της νόσου και ανακουφίζουν από τα συμπτώματα.
Ποιες είναι οι πιο πρόσφατες επιστημονικές εξελίξεις ή κλινικές μελέτες που αλλάζουν τα θεραπευτικά πρωτόκολλα για την ΧΦΝ;
Στα επόμενα λίγα χρόνια, θα δούμε πρωτοποριακές τεχνολογίες στοχευμένης συμπίεσης των κάτω άκρων, αλλά και ακόμα περισσότερο ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές καυτηριασμού των πασχόντων φλεβών με χρήση υπερήχων πάνω από το δέρμα, χωρίς καν να χρειάζεται βελόνα.
Σε ποιο βαθμό η χρήση τεχνητής νοημοσύνης ή ψηφιακών εργαλείων μπορεί να ενισχύσει τη διάγνωση ή την παρακολούθηση της νόσου;
Η τεχνητή νοημοσύνη έχει ήδη ενταχθεί σε ερευνητικά πρωτόκολλα όπου μέσω μιας φωτογράφησης – θερμογραφίας ή άλλων απεικονιστικών τεχνικών των κάτω άκρων, το ειδικό λογισμικό μπορεί να διαγνώσει ΧΦΝ (ακόμα και πριν αυτή γίνει εμφανής υπερηχογραφικά), να καθοδηγήσει θεραπευτικά πρωτόκολλα και να προβλέψει υποτροπές.
Στην χώρα μας, στις πανεπιστημιακές αγγειοχειρουργικές κλινικές του Αττικού και Λαϊκού Νοσοκομείου έχουν ήδη ολοκληρωθεί οι πρώτες κλινικής μελέτες χρήσης τεχνητής νοημοσύνης στη διάγνωση της φλεβικής θρόμβωσης
Πώς κρίνετε την αξία πρωτοβουλιών ενημέρωσης του κοινού, όπως η καμπάνια «Μη γίνεσαι γιατρός του εαυτού σου», για την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού;
«Οι εκστρατείες ευαισθητοποίησης του κοινού είναι απαραίτητες. Πολύ συχνά ασθενείς θα μου αναφέρουν ότι επιλεκτικά παραλείπουν κάποια φάρμακα επειδή η χοληστερίνη ή η πίεση «έχει φτιάξει». Παραβλέπουν βέβαια ότι η χοληστερίνη ή η πίεση έχουν φτιάξει λόγω της φαρμακευτικής αγωγής. Τέτοιες συμπεριφορές αυθαίρετης διακοπής ή ρύθμισης φαρμάκων χωρίς οδηγία γιατρού μπορεί να είναι όχι μόνο επιβαρυντικές για το υποκείμενο νόσημα αλλά και θανατηφόρες.
Η Ελληνική Φλεβολογική Εταιρεία έχει θέσει υπό την αιγίδα της την εκστρατεία «Μη Γίνεσαι Γιατρός του Εαυτού σου», μία πρωτοβουλία της Servier Hellas.
Οι αναγνώστες μας μπορούν να ενημερωθούν και να ακολουθήσουν κάποιες απλές συμβουλές υπενθύμισης της τήρησης της φαρμακευτικής αγωγής στον παρακάτω σύνδεσμο:
Κάντε like στη σελίδα μας στο facebook για να μαθαίνετε όλα τα νέα
Δείτε επίσης
Servier: Εκστρατεία ενημέρωσης για τη Χρόνια Φλεβική Νόσο
Servier Hellas: Δράση ευαισθητοποίηση για τακτικό έλεγχο της αρτηριακής πίεσης
